دکتر  رشید حیدری مقدم رئیس هیات پزشکی ورزشی استان همدان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان درگفت و گویی به تشریح نحوه ورزش در زمستان اشاره کرد، که در ادامه می خوانید:

 سرما زدگی به چه معناست؟

سرمازدگی از شایعترین صدمات کوهستان است. سرمازدگی عبارت است از یخ زدن اندام ها و لایه های زیرین آن ودر مورد آسیب های ناشی از سرما یعنی دمای پایین تر از نقطه انجماد به کار می رود و شامل دونوع عمومی و عضوی است.

کسانی که تمایل دارند در آب و هوای سرد به فعالیت ورزشی بپردازند به چه نکاتی توجه کنند؟

توجه داشتن به موارد زیر در سازگاری آنان با سرما موثر است:

۱- پیش از شروع فصل زمستان، خود را به سرما عادت دهند

۲- شبها بدون روشن بودن بخاری یا شوفاژ بخوابند

۳- دستها و صورت را با آب سرد بشویید

۴- از پوشیدن لباس زیاد درچند روز قبل از صعود به ارتفاع خودداری کنند.

۵- در خیابان به هنگام راه رفتن دستها را از جیب خارج کنید و حرکت مچ و انگشتان را داشته باشید.

  چه عاملی احتمال سرما زدگی را بیشتر می کند؟

هر چه سرعت باد بیشتر باشد، احتمال سرمازدگی و یخ زدگی اندام ها بیشتر می شود. وقتی درجه حرارت محیط در آب وهوای بدون باد ۱۰ درجه زیر صفر باشد، اگر باد با سرعت۱۰ متر بر ثانیه بوزد، درجه حرارت به ۳۰ درجه زیر صفر می رسد. با توجه به این موضوع در ارتفاعات بالا که سرعت باد بسیار بیشتر از این خواهد بود کوهنوردان باید توجه جدی تری به سلامت خود در ارتفاعات داشته باشند

علائم و نشانه های سرمازدگی چیست؟

-پوست موضع سفید و کرخت می شود، اگر چه فرد ممکن است متوجه نباشد که چه اتفاقی افتاده است.

-در سرمازدگی درجه ۲، پس از یک یا چند روز، تاول به رنگ بنفش – آبی یا قرمز ایجاد می شود. دقت زیاد شود که تاول ها نترکد چون باعث عفونت در عضو مصدوم می شود. توجه داشته باشید که به هیچ عنوان تاول ها را پاره نکنید.

-معمولا درد سوزشی به طور موضعی و تدریجی ایجاد می شود، البته اگر سرما شدید باشد ممکن است این علامت ایجاد نگردد، چرا که تمام حس موضع از بین رفته و بافت کاملا یخ زده است

-اثر سرما بر بدن، در چند مرحله ظاهر می شود:

لرزیدن(که نشانه کوشش بدن جهت ایجاد گرماست)، بیحالی:(سرد شدن سریع بدن، خواب آلودگی، بی قراری و بی تفاوت بودن نسبت به محیط- نبض خیلی کند و تنفس بسیار ملایم و کاهش سطح هوشیاری و سرانجام مرگ مرگ

اقدامات اساسی که در برخورد با فرد سرمازده و شرایط سرما بایستی به آنها توجه داشته باشیم چیست؟

-شخص مصدوم را به مکان مناسبی انتقال دهید

-از ماساژ دادن عضو مصدوم خودداری کنید.

-با عضو سرمازده به نرمش رفتار کنید تا نسوج آن دچار آسیب نگردند. مانندخودداری از ماساژ دادن

-لباسهای خیس را از تن مصدوم خارج کنید و لباس چند لایه خشک بپوشانید

-خودداری از شستن صورت در محافظت از سرما تاثیر به سزایی دارد همچنین اسفاده از کرم های متداول جهت سرمازدگی و نور خورشید همراه تیم باشد

-سر، دست، پا و گردن را گرم نگاه دارید، در غیر این صورت حرارت از طریق این اعضا به خارج منتقل می شود.

- چه راههای را برای کوهنوردی در شرایط سرد توصیه می کنید؟  

هنگام حرکت در برنامه های زمستانی که بارندگی، طوفان یا برف کوبی عمیق وجود ندارد، جهت جلوگیری از بخار پا که کفش و جوراب و داخل گتر را خیس می کند، می توان زیپ یا بند بالای گتر را باز کرد تا بخار پا خارج شود ... انرژی خود را به ۳ قسمت تقسیم کنید؛ انرژی صعود، انرژی فرود، و انرژی ذخیره

  در کارگاه ها و محل های توقف در زمستان چه باید کرد؟

-پنجه های پا را باز و بسته کنید و بازی دهید تا خون بیشتر در این نواحی جریان پیدا کند.

-یک سوم گرمای بدن از سر خارج می شود، بنابراین پوشاندن و گرم نگه داشتن این ناحیه در زمستان، به مقدار زیادی از به هدر رفتن حرارت بدن جلوگیری می کند.

بعضی از افراد به خصوص کوهنوردان در فصل سرما علاقه به صعود به ارتفاعات دارند چه صحبتی با آنها دارید؟

در ارتفاعات بالا به علت کمبود اکسیژن هوا، تعداد گلبولهای قرمز خون به منظور بالا بردن میزان اکسیژن گیری، افزایش می یابد. این افزایش باعث غلیظ شدن خون، و در نتیجه کندی جریان آن می گردد، و این امر می تواند سبب افزایش شانس سرمازدگی در فرد شود. بنابراین استفاده از مایعات و خوراکی های آبکی توصیه می گردد

لباس، دستکش، شلوار و... تنگ در مقابل سرما محافظ خوبی نیستند. پشم بافته شده نباید به عنوان لباس رو استفاده شود، اما به علت اینکه هوای زیادی را در خود ذخیره می کند، به عنوان لباس زیر می تواند مناسب باشد. در شب، در پناهگاه، کفش ها را پس از رسیدن کاملا تمیز کنید و داخل آن روزنامه قرار دهید

شب های سرد زمستان چه باید کرد؟

-اگر در سرما در اثر گم شدن، به شب برخورد کردید و وسیله خواب نداشتید، محلی ایمن از باد را بیابید، و تا صبح با خوردن و آشامیدن و آواز خواندن بیدار بمانید.

-در برنامه های زمستانی، پیش از غروب آفتاب کمپ را برقرار کنید، زیرا پس از غروب آفتاب هنگام برقراری چادر، احتمال سرمازدگی بیشتر است

-هنگام صعود های فنی، خصوصا در یخچالها، هنگامی که در کارگاه مشغول حمایت هستید، حرکت آهسته بدن می تواند به جلوگیری از سرمازدگی کمک کند ...

-در مسیر قله ها در فصل سرما خصوصا هوای طوفانی، به کسی اجازه نشستن در بین راه را ندهید. و اگر به کسی برخورد کردید که نشسته و در حال به خواب رفتن است، او را وادار به حرکت نمایید تا دچار خواب مرگ نشود

-در برنامه های زمستانی حتما از گتر کفش استفاده شود تا هم در اثر برف کوبی زیاد و هم در اثر طوفان، برف وارد کفش نشود، در غیر این صورت در اثر گرمای پا، برف ها آب می شود و باعث سرمازدگی پا می شود

-در زمستان هنگام کوهپیمایی از گذاشتن نایلون داخل کفش خودداری کنید، زیرا باعث عرق پا و سرمازدگی می شود

-در هنگام کوهنوردی در زمستان از مناطق بهمن گیر، کولاک زا و محل جانپناه و پناهگاه اطلاع کافی داشته باشید، تا هم از اتفاق جلوگیری کرده باشید، و نیر در صورت بروز اتفاق از این محل ها استفاده نماییم

  مصرف مایعات در این فصل چگونه باید باشد؟

در کوهستان برای جلوگیری از تبخیر آب بدن، آب را خالص ننوشید تا بیشتر جذب بدن شود و دیرتر دفع گردد ونوشیدنی های استاندارد ورزشی می توانند کمک کننده باشند.

شخص وقتی می تواند مطمئن شود که در طی روز به مقدار کافی آب نوشیده است که حداقل سه بار ادرار کند و رنگ ادرار روشن باشد

باید مقدار زیادتر از حد معمول مایعات در ارتفاعات مصرف شود تا مقدار آب دفع شده از بدن جبران شود.

در برنامه های زمستانی جهت جلوگیری از سرمازدگی پاها از کفش دو پوش و نمره بزرگتر از اندازه پا اســتفاده شود. کفش تنگ یکی از عوامل سرمازدگی می باشـد

صحبت های پایانی و توصیه های شما؟

- سعی کنید از تماس بیشتر با سرما در امان باشید

-قسمت سرما زده را توسط گرمای بقیه ی قسمت های بدن گرم شود.

-دست گرم را می توان روی گونه یا بینی سرما زده قرار داد،

-دست سرما زده را می توان زیر بغل یا روی پوست شکم گذاشت.

-در شرایط بحرانی در محیطی امن پای سرمازده را می توان روی پوست شکم همنورد خود قرار داد.

-هرگز از برف برای ماساژ پوست و بافت یخ زده و سرمازده استفاده نشود.

-قسمت سرما زده را نباید روی آتش گرفت، زیرا حس پوست به علت سرمازدگی مختل شده است و بنابراین احتمال سوختگی وجود دارد

-از گرم کردن ناگهانی عضو مصدوم خوداری کنید و محل آسیب را به تدریج گرم کنید.

-در حداقل زمان ممکن مصدوم را به یک مرکز درمانی مجهز منتقل کنید.