در حالی که کفش طبی علاوه بر حفاظت و پوشانیدن پا، نقش مهمی در جلوگیری از برگشت تغییر شکلهای اصلاح شده پا (بوسیله جراحی و گچگیری) و اصلاح تغییر شکل آن داشته و در بعضی از موارد از وارد آمدن فشار بیش از حد روی یک قسمت از پا جلوگیری کرده و فشار را به قسمتهای دیگر منتقل میکند. علاوه بر آن با استفاده از کفش طبی میتوان حرکات بعضی از مفاصل دردناک را در هنگام راه رفتن محدود نمود یا کوتاهی اندام را با آن اصلاح کرد.
شرکت در هر یک از رشتههای ورزشی، فشارهای خاصی را بر هر یک از اندامها و به ویژه پاها وارد میکند و حرکات ویژهای را از پاها طلب میکند. برای انتخاب کفش ورزشی باید به مسایلی مثل اهداف ورزش و سطح مورد استفاده توجه کرد.
تبلیغات گوناگون در مورد کفشهای ورزشی، این تصور را تداعی میکند که یک مارک تبلیغاتی بخصوص از قبیل… ارائه دهنده بهترین کفشها برای هر نوع پا به شمار میآید. اما این مطلب صحیح نیست و هیچ نوع کفشی بهترین کفش برای تمام ورزشکاران نیست. برای انتخاب کفش ورزشی باید به مسایلی مثل اهداف ورزش و سطح مورد استفاده توجه کرد. کفشهای ورزشی دارای قسمتها و ویژگیهای مختلفی است که به اختصار در مورد هر یک از این بخشها توضیحاتی ارائه میشود:
الف) کفی کفش: به قسمتی از کفش که وزن را تحمل میکند کفی کفش میگویند که میزان جذب فشار توسط کفش را تعیین میکند؛ بنابراین یک کفش ورزشی باید از لایههایی با خواص متفاوت ساخته شود. ضخامت کفی کفش باید با وزن بدن تناسب داشته باشد. کفی کفشها از سه لایه مجزا تشکیل میشود: کفی داخلی، خارجی و میانی.
کفی داخلی: قسمتی از کفی که با سطح پا در تماس است.
کفی میانی: بین کفی داخلی و خارجی قرار دارد.
کفی خارجی: قسمتی از کفی که با زمین در تماس است. باید عایق سرما، ضد آب و محکم باشد؛ زیرا دوام کفش به این قسمت بستگی دارد. ورزشکاری که بر روی سطح نرم یا در زمین روباز بازی میکند؛ باید کفشهایی بپوشد که کفی خارجی آن شیار یا استوک داشته باشد. لایه خارجی باید از مواد ضربهگیر مثل چرم، پلاستیک یا مواد مصنوعی ساخته شود. جلوی کفش مخصوص دویدن باید انعطافپذیر باشد تا بدون تلاش اضافی خم شود. دوندهای که برای تا کردن کفش خود مجبور باشد نیروی زیادی به کار ببرد به سهولت در معرض صدمات ناشی از پرکاری قرار میگیرد. نتایج پژوهشی نشان داد کفش با کفی نازک و سختی بالا کمتر تعادل بیمار را مختل میکند و بالعکس کفش با کفی ضخیم و سختی کم سبب کاهش تعادل و افزایش حرکات مچ پا برای حفظ تعادل میشود.
ب) پاشنه: قسمتی از کفی که در زیر پاشنه قرار میگیرد و اولین قسمتی است که هنگام برخورد پا با زمین تماس پیدا میکند. پاشنه معمولا از چرم و لاستیک ساخته میشود. پاشنه پهن با ارتفاع کم ثبات را زیاد میکند و فشار وارد بر سر استخوانهای کف پا را کاهش میدهد ولی افزایش ارتفاع پاشنه با کاهش ثبات، تنشهای وارد بر ناحیه جلوی پا را افزایش میدهد. ورزشکارانی که برای مسابقات دو استقامتی تمرین میکنند در صورت ابتلا به مشکل التهاب وتر آشیل باید کفشهایی بپوشند که پاشنهی آن ۱۰ تا ۱۵ میلیمتر بلندتر از کفی کفش باشد.
د) دور پاشنه: باید از مواد محکم ساخته شده باشد تا تمام دور پاشنه را بپوشاند و ثبات جانبی مطلوب همراه با تجدید حرکات مفاصل پایینتر از مچ پا را فراهم آورد. سطح داخلی دور پاشنه باید نرم و لطیف بوده، پوشش چرمی داشته باشد تا از بروز تاول و ورود فشار بر پا ممانعت به عمل آورد.
ه) رویه کفش: قسمتی از کفش است که با زمین تماس ندارد شامل چندین قسمت است که به یکدیگر و به کف وصل میشوند. قسمت جلوی آن را vamp و قسمت عقب را quarter میگویند که در قسمت خارجی کوتاهتر است تا به قوزک خارجی گیر نکند. زبانه (Tongue) محلی است زیر محل قرار گرفتن بند کفش (Lace Lap). رویه باید نرم ولی مستحکم باشد. رویهی نرم به پاها امکان حرکت بیش از اندازه به طرفین را میدهد. در برخی ورزشها ضروری است که رویه کفش تا بالای مچ را بپوشاند.
و) پنجه کفش: در بیشتر کفشها اتاقکی برای انگشتان در نظر گرفته میشود، حال آنکه ایدهآل آن است که کفشها پنجهی پهن داشته باشند تا انگشتان آزادانه حرکت کنند. وجود این اتاقک برای حرکت با در هنگام پیشراندن بدن لازم است.
ز) وزن کفش: سنگینی کفشها در دوهای طولانی میتواند مشکلاتی ایجاد کند، در عین حال کفشها نباید آن قدر هم سبک باشند که از استحکام برخوردار نباشند.
کفش طبی
دستک رو (Blucher): چون راحت باز میشود پا راحت داخل آن قرار میگیرد حتی اگر حرکت مچ محدود باشد. محل سوراخهای بند کفش از قسمت جلو به بقیه رویه متصل نیست.
دستک زیر (Bal): محل سوراخهای بند کفش از جلو به رویه کفش وصل است و تنها هنگامی تجویز میشود که هیچ مشکلی در قسمت جلوی پا (fore foot) نباشد مثلا فقط کوتاهی بدون تغییرشکل در مچ یا پا وجود داشته باشد.
Face to toe یا convalescent: نوع خاصی از دستک رو میباشد که پس از جراحی یا پای خشک شده به کار میرود. بند کفش تا نوک انگشتان پا باز میشود و با این که پا نمیتواند از مچ به طرف پایین خم شود درون کفش قرار میگیرد. در بعضی انواع آن بند از پشت باز میشود.
Chukka: وقتی quarter کفش روی نوک قوزک قرار گیرد.
Low quarter: ۴ سانتیمتر زیر قوزک.
High quarter: ۵ سانتیمتر بالای قوزک.
استفاده از انواع Chukka و High quarter در جلوگیری از حرکت پیستونی است بنابراین در مفصل خشک و محدود کمک خوبی است.
Adjustable sole shoe یا Extra Depth: برای ایجاد فضای کافی درهنگام ورم مفصل.
محاسن کفش با عمق اضافه:
الف- ارزان و با مدهای مختلف قابل اجراست.
ب- عمق اضافه برای آتل پلاستیکی یکطرفه دارد بدون آن که نیاز به اندازههای متفاوت کفش باشد.
ت- با تغییرشکلهای پا میتواند تطابق پیدا کند.
ث- در وَرم (اِدِم) متغییر میتوان کفه داخلی را برداشت و اگر پا پانسمان لازم دارد در کفش قرار میگیرد.
Plastazote shoe: از جنس پلاستیک، سبک و به راحتی میتوان به آن شکل داد. دو کفه داخلی متحرک هریک به قطر اینچ دارد که در صورت لزوم به عمق کفش اضافه میشود. به راحتی میتوان کفه داخلی به شکل پا برای آن درست کرد.
کفش آکسفورد (oxford shoe): کفشهایی که قسمت عقب آنها کوتاه بوده و تا زیر قوزک ادامه مییابد. این نوع کفش حرکات مچ را محدود نمیکند.
هیات پزشکی ورزشی استان یزد/
محمد حسن مدرس سبزواری/کارشناس ارشد بیومکانیک ورزشی
ارسال نظر