پنجشنبه ۷ بهمن ۱۳۹۵ - ۱۱:۱۹

اشتباهات ذهنی قبل از مسابقات ورزشی

ذهن

جو و فضایی که معمولا در مسابقات بزرگ از قبیل قهرمانی کشور، مسابقات لیگ کشوری، مسابقات مربوط به رقابت های بین المللی و جهانی وجود دارد، اغلب باعث بر هم خوردن تمرکز ورزشکاران قبل از شروع رقابت می شود. این فضا معمولا باعث می شود تا ورزشکار نتواند اجرایی که در جلسات تمرینی داشته است را در روز مسابقه به نمایش بگذارد. آیا شما هم در چنین مسابقاتی فشار مضاعفی را متحمل می شوید؟ آیا حضور در مسابقات بزرگ موجب افزایش استرس شما شده و مانع عملکرد مطلوب شما می شود؟

معمولا چنین استرس ها و واکنش هایی به دلیل پیش بینی نتایج قبل از شروع مسابقه توسط ورزشکار و همینطور به خاطر ترس از داوری توسط تماشاگران، مربیان، دوستان، رسانه ها و خانواده بروز می کند و مانع این می شود تا ورزشکار عملکرد مطلوبی که در جلسات تمرینی داشته است را در روز مسابقه به نمایش بگذارد. من نام این تفاوت عملکرد را  تقسیم بزرگ می گذارم، یعنی تفاوت موجود بین طرحواره ذهنی که ورزشکار هنگام تمرین و طرحواره ذهنی که روز مسابقه و تحت فشار دارد. در روز تمرین ورزشکار در حقیقت ترسی از مورد قضاوت قرار گرفتن توسط رسانه ها و هواداران ندارد ولی در روز مسابقه شرایط کاملا متفاوت است.



فکر می کنم این تقسیم بزرگ مشاغل امید بخش زیادی را در ورزش نسبت به سایر شغل ها تخریب کرده باشد. به واسطه کار با تعداد زیادی از ورزشکاران، افراد با استعدادی را بارها مشاهده کرده ام که محکوم به شکست و ترک ورزش شده اند. اغلب ورزشکاران جوانی که استعداد بالایی داشتند ولی در مقابله با احساسات بدی که روز مسابقه تجربه می کردند، ناتوان بودند. احساساتی از قبیل ترس، تردید، نگرانی و اضطراب از قضاوت توسط دیگران که همین احساسات موجب اجرای ضعیفی می شوند که اکثر مواقع عجز و ناتوانی مربی را به دنبال دارد. زیرا آنها همین ورزشکاران را در جلسات تمرینی مشاهده می کنند که عملکرد بسیار خوب و عالی ای دارند.



تفاوت احساسات بین جلسه تمرینی و بازی می تواند بزرگتر نیز باشد. شیوه ای که می خواهم این تفاوت را توضیح دهم بدین شکل است: تصور کنید یک صفحه چوبی در مقابل شما قرار دارد، طول این صفحه به اندازه 9 متر بوده و عرض آن 60 سانتی متر است. آیا فکر می کنید که بتوانید بدون زمین خوردن از روی این صفحه عبور کنید؟ به راحتی، درست است؟ اکنون اجازه دهید تا این تکلیف ساده را کمی تغییر دهیم. اجازه دهید تا این صفحه چوبی را از ارتفاع 30 متری از هوا آویزان کنیم، فکر می کنید باز هم بتوانید از روی آن عبور کنید؟ تکلیف همان تکلیف قبلی است، اما چه چیزی تغییر کرده است؟ دیدگاه شما از تکلیف پیش رو چیست؟  "اگر سقوط کنم خواهم مرد". اگر کمی به خود جرات دهید شاید بتوانید از روی آن هم عبور کنید. فرض می کنیم که شما می توانید این کار را انجام دهید،  ولی آیا به نظرتان می توانید همین تکلیف را به راحتی زمانی که چوب بر روی زمین قرار داشت، انجام دهید؟ من فکر می کنم که این کار نیازمند دقت و توجه بیشتری باشد.



ورزشکاران بسیاری وجود دارند که در زمین تمرینی قادر به اجرای یک بازی خوب هستند، آنها با تمرکز و شدت بالایی بازی می کنند. دقت، هوشیاری و حس رقابت جویی خود را به نمایش می گذارند، تکنیک های بسیار خوبی را اجرا می کنند، با تمام توان تلاش می کنند، هم تیمی های خود را به ستوه می آورند، آنها به راستی عملکرد خوبی را در تمرینات به نمایش می گذارند. این بدین دلیل است که زمین تمرینی را آسان و راحت در نظر می گیرند و ترسی از قضاوت دیگران ندارند. در حقیقت مسابقه هم به همین شکل است ولی چرا عملکرد مناسبی در آن ندارند؟



 موقعی که روز مسابقه فرا می رسد، همه چیز به درستی اتفاق نمی افتد، روز مسابقه جایی برای پنهان شدن وجود ندارد. آنها احساس می کنند که از سوی مربیان، تماشاگران، رسانه ها، خانواده  و هم تیمی ها مورد قضاوت قرار خواهند گرفت، نگران هستند که اگر مرتکب اشتباهی شوند مردم درباره آنها چه فکری خواهند کرد، درباره توانایی های خود سوال می پرسند. آتش درخشانی که روز تمرین در وجودشان روشن شده بود هم اکنون و در روز مسابقه به شعله ای کوچک و کم سو تبدیل شده است.



حال چه کار باید کرد؟ مجهز شدن ورزشکار به تکنیک های روانی یکی از شیوه های مقابله با چنین شرایطی است. از سویی دیگر ورزشکار باید بر روی موارد قابل کنترل تمرکز کرده و در حین مسابقه از معطوف کردن توجه خود به پیامدهای بعد بازی و قضاوت دیگران اجتناب کند. آنها باید بدانند که این خاصیت و ویژگی تماشاگران و اطرافیان است که همواره انتظار برد و پیروزی را از آنها دارند ولی آنها به عنوان ورزشکار باید بدانند که برد و باخت دو روی یک سکه هستند و نباید تمرکز خود را به دلیل برآورده کردن انتظارات دیگران بر هم زنند. با تمرکز بر روی خواسته های خود و بی توجهی به انتظارات و قضاوت های دیگران عملکرد بهتری را در روز مسابقه خواهید داشت.







اشتباه چهارم 





بردن مشکلات روزمره زندگی به درون مسابقه





برخی از ورزشکاران وقتی وارد مسابقه ای می شوند مدام به مشکلات روزانه خود از قبیل پرداخت مالیات، مشکلات مالی، مشکلات خانوادگی، مشکلاتی که با مربی و یا سایر هم تیمی ها دارند فکر می کنند. یکی از اهداف برنامه آمادگی ذهنی و روانی برای مسابقه در واقع جدا کردن زندگی روزمره  از ورزش و رقابت است.



اگر شما نگرانی ها و مشکلات روزانه خود را وارد زمین مسابقه کنید، ظرفیت توجهی شما تخریب شده و در نتیجه نمی توانید به طور کامل بر روی تکلیف ورزشی در دست اجرا تمرکز کنید. این مشکلات باعث می شوند تا شما به اتفاقات داخل زمین به صورت واکنشی پاسخ دهید و با کوچکترین خطای تیم یا بازیکن حریف و یا اشتباه داوری عصبانی شده و کنترل هیجانات خودتان را از دست بدهید. اکثر ورزشکارانی که من با آن ها صحبت کرده ام از این مشکل بزرگ شکایت داشتند و اظهار می کردند که اگر آنها بتوانند بر مشکلات دنیای بیرون خود غلبه کنند می توانند بهترین عملکرد خود را به نمایش بگذارند.  



در حقیقت فائق آمدن بر تمام مشکلات زندگی کار غیر ممکنی است و به نحوی ورزشکاران نیز مانند بقیه افراد عادی جامعه در زندگی شخصی خود دارای یک سری مشکلات هستند. ولی چیزی که مهم به نظر می رسد این نکته می باشد که انتقال مشکلات عادی زندگی روزمره به زندگی حرفه ای مشاغل زیادی را در ورزش حرفه ای نسبت به سایر مشاغل تخریب کرده است. ما همواره شاهد اخراج یا کناره گیری ورزشکاران بزرگی هستیم که به دلیل مشکلات خانوادگی قادر به اجرای مطلوب و زیبای توانمندی های خود نبوده و در نتیجه از محبوبیت و شهرت آنها کاسته شده است.



یکی از نمونه های بارز قربانی مشکلات خانوادگی تایگر وود قهرمان افسانه ای گلف جهان است که به دلیل بروز مشکلات زناشویی دیگر نتوانست استعداد بالای خود را در گلف مثل قبل نشان دهد و به تدریج رقیبان او توانستند در مسابقات بزرگ بر او پیروز شوند. نمونه دیگر این انتقال، فینال جام جهانی 2006 است. شبی که فرانسه در فینال جام جهانی به ایتالیا باخت، تلخ ترین شب زندگی زیدان بود. او از زمین اخراج شد و تیمش نیز به ایتالیا باخت.

در 9 جولای 2006 بازی فینال بین فرانسه و ایتالیا برگزار شد و زیدان نیز به عنوان کاپیتان فرانسه به میدان آمد. این آخرین بازی تاریخ زندگی ورزشی او بود. او در دقیقه 7 از روی نقطه پنالتی برای فرانسه گل زد تا به همراه پله، واوا و پل بریتنر یکی از چهار بازیکنی باشد که تا کنون در دو فینال جام جهانی گل زده‌اند. بازی در وقت معمولی با گلهای زیدان و ماتراتزی 1-1 مساوی شد و کار به وقت اضافه کشید. نزدیک بود زیدان در وقت اضافه اول با ضربه سر دروازه را باز کند اما بوفون ضربه او را مهار کرد.



دقیقه 110 این بازی به یکی از جنجالی‌ترین صحنه‌های تاریخ فوتبال در جهان بدل شد. مارکو ماتراتزی مدافع تیم ‌ملی ایتالیا درگیری لفظی با زیدان کاپیتان و بازی‌ساز فرانسوی‌ها پیدا کرد و زیدان هم در جواب او با سر ضربه سنگینی را به سینه ماتراتزی وارد کرد. داور بازی، هوراشیو الیزوندو، این صحنه را ندیده بود اما لوئیس مدینا کانتالخو، داور چهارم، صحنه را گزارش کرد تا زیدان با دریافت کارت قرمز از بازی اخراج شود، این حرکت در بازی خداحافظی زیدان اتفاق افتاد و پایانی تلخ برای فوتبال یکی از بهترین بازیکنان تاریخ بود. در نتیجه زیزو در ضربات پنالتی شرکت نداشت و فرانسه در غیاب او و پاتریک ویرا (که مصدوم و تعویض شده بود) با نتیجه 5-3 مغلوب شد.



اکثر رسانه های ورزشی، رفتار ماتراتزی را مسئول واکنش زیدان و اخراج او دانستند ولی بعد ها مشخص که شب قبل از مسابقه فینال، زیدان یک مشاجره تلفنی با همسر خود داشت و با انتقال این مشاجره به درون زمین مسابقه و با حساس تر شدن شرایط بازی او نتوانست هیجانات خود را کنترل کرده و عملکرد مطلوبش را کامل کند.



من به عنوان یک روانشناس ورزش و به عنوان فردی که سال ها تجربه ورزش و حضور در مسابقات مختلف ورزشی را داشته ام، مطمئن هستم که شما هم به عنوان یک ورزشکار یا مربی در شرایط مختلف با این مشکل جدی مواجه شده اید. همه ما انسان ها به نوعی با مشکلات گوناگون در زندگی خود مواجه هستیم و حل کردن یک روزه آنها کاری غیر ممکن است، چون برخی از این مشکلات خارج از کنترل ماست. نکته ای که باید بدان توجه کرد این می باشد که زمین و روز مسابقه محل مناسبی برای حل مشکلات روزمره زندگی نیست و باید دنیای ورزش حرفه ای خود را از دنیای روزمره خود جدا کنیم تا بتوانیم در میادین ورزشی و رقابت عملکرد مناسبی را به نمایش بگذاریم.



تفاوت بزرگ بین ورزشکارانی که همواره در کورس قهرمانی باقی می مانند با سایر ورزشکاران این است که آنها دیواری محکم بر دور ورزش حرفه ای خود کشیده اند و اجازه نمی دهند که هیچ مشکلی دنیای حرفه ای آنها و مسیر موفقیت شان را تخریب کند



ترجمه: هاشم فعال/کارشناسی ارشد رفتار حرکتی/ مسئول کمیته روانشناسی هیات پزشکی ورزشی اردبیل


ارسال نظر

شما در حال ارسال پاسخ به نظر « » می‌باشید.