در گذشته مسئله وزن در مقایسه با جامعه‌ی کنونی شیوع کمتری داشت.

در آن زمان مردم به دلیل شرایط خاص زندگی، به ناگزیر برای تامین معاش خانواده‌های پرجمعیت خود، فعالیت بدنی و شیوه‌ی زندگی  فعال‌تری داشتند.

از جمله موثرترین راه‌های پیشگیری از عوارض اضافه وزن، افزایش کالری مصرفی با تمرین هوازی است.

امروزه نقش مفید تمرین هوازی در کاهش چربی بدن و نیمرخ لیپیدی سرم به خوبی شناخته شده است.

امروزه شواهد انکارناپذیری از اثر فعالیت بدنی منظم در پیشگیری اولیه و ثانویه از چندین بیماری مزمن از جمله بیماری‌های قلبی عروقی  دیابت، فشار خون بالا، چاقی، افسردگی، پوکی استخوان و سرطان وجود دارد.

به نظرمیرسد یک رابطه خطی بین فعالیت بدنی و سلامتی وجود دارد، به گونه‌ای که افزایش بیشتر در فعالیت بدنی و تناسب اندام منجر به بهبودهای بیشتری در وضعیت سلامت فرد خواهد شد.

چاقی بزرگ‌ترین چالش بهداشت عمومی در قرن حاضر

 بخش سلامت اکثر کشورهای دنیا درگیر مسائل و عوارض ناشی از بروز فزاینده چاقی هستند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی  در سال 2005 میلادی جمعیت مبتلا به اضافه وزن و چاقی در دنیا به ترتیب 937 و 396 میلیون نفر تخمین زده شده‌است. این رقم نسبت به 25 سال گذشته دو برابر شده است. پیش بینی می­شود که تا سال 2020 میلادی، این ارقام به ترتیب به 3/1 میلیلرد نفر و 573 میلیون نفر برسد. شیوع بالای چاقی و به ویژه چاقی شکمی در جهان و کشور ما با توجه به نقش شناخته شده‌ی آن در بروز بیماریهای قلبی عروقی، فشار خون بالا، دیابت، سرطان و سندروم متابولیک نشان دهنده‌ی نیاز به توجه، ویژه به این مشکل بزرگ بهداشتی می‌باشد.

 شیوع چاقی و اضافه وزن

در سال‌های اخیر، ‌ تغییرات درشیوه  زندگی باعث شده تا جوامع مختلف با طیف جدیدی از اختلالات تغذیه‌ای  یعنی اضافه وزن و چاقی مواجه شوند طوری که چاقی یه عنوان یک مشکل جدی سلامتی مطرح گردیده است. با پیشرفت تکنولوژی در قرن حاضر و گسترش فقر حرکتی، چاقی فراگیر شده و سن چاقی کاهش یافته است. سازمان بهداشت جهانی تخمین زده است در دنیا بیش از یک میلیارد بزرگسال چاق و یا دارای اضافه وزن (نمایه توده بدنی بالاتر از 27‌ کیلوگرم بر متر مربع) وجود دارد. سندروم متابولیک مجموعه‌ای از عوامل خطر متابولیکی و عروقی است که در شامل هیپرگلیسمی، دیس‌لیپیدمی، فشارخون بالا و چاقی شکمی می‌باشد. چاقی مرکزی‌ و مقاومت به انسولین دو جزء کلیدی سندروم متابولیک هستند که با افزایش سن و روش زندگی ناسالم (رژیم غذایی بد و عدم فعالیت بدنی) شیوع آنها بالا می­رود. شیوع اضافه وزن و چاقی عملا در تمام جوامع و گروه‌های سنی در جهان با سرعتی هشدار دهنده در افزایش است به نحوی که به یک نگرانی مهم در بهداشت و سلامت عمومی تبدیل شده است.  

چاقی و عوارض آن

چاقی یک اپیدمی جهانی است و با عوارض جسمانی زیادی از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، فشارخون بالا، افزایش کلسترول، تری گلیسیرید خون و انواع مشخصی از سرطان‌ها از جمله سرطان روده بزرگ، سرطان پستان و سرطان مثانه  در ارتباط است. انجمن قلب آمریکا در سال 2008 علت حدود 43 درصد  مرگ و میرها را ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی گزارش کرده است.

رژیم غذایی سالم

شواهد علمی نشان می‌دهند که یک الگوی تغذیه‌ای سالم همراه با فعالیت بدنی منظم، میتواند یک عامل پیشگیری مهم در برابر بیماری‌ها باشد. رژیم غذایی سالم مواد مغذی لازم، مایعات کافی، آمینو‌اسید و اسیدهای چرب لازم، ویتامین‌ها و مواد معدنی کافی و همچنین کالری لازم را برای بدن فراهم آورد. به عنوان مثال، رژیم غذایی مدیترانه‌ای یک رژیم غذایی جدید است که از نوع تغذیه سنتی مردم یونان اسپانیا، ایتالیا و مراکش الهام گرفته شده است. اساس این رژیم بر مصرف نسبتاً بالای روغن زیتون، حبوبات، غلات کامل، میوه و سبزیجات و مصرف متوسط ماهی و محصولات لبنی بخصوص ماست و پنیر و نیز مصرف بسیار کم گوشت و محصولات گوشتی استوار است

 چاقی و مکمل های چربی سوز

مکمل‌های رژیمی متعددی در بازار موجود هستند و همچنین به صورت گسترده توسط رسانه‌ها تبلیغ می‌شوند که اثرات آنها ازلحاظ علمی تایید نشده و مضر بودن برخی از آنها مشخص شده است و دربعضی موارد چندین مورد مرگ‌ومیر گزارش شده است. البته این مطلب بدین معنا نیست که تمامی مکمل‌ها عوارض مضری دارند بلکه برخی از آن‌ها نیز عوارض کم و تاثیرات سودمندی بر سیستم قلبی‌عروق، پروفایل لیپیدی و بافت چربی دارند. برای کاهش وزن راه حل‌های مختلفی وجود دارد و مکمل‌های رژیمی متنوعی به‌عنوان لاغرکننده‌ها به فروش می‌رسند، هرچند درجه‌ی تاثیر برخی از این مکمل‌ها هنوز جای بحث و تحقیق بیشتری دارد. از جمله این مکمل‌ها می‌توان به ال-کارنیتین، چای سبز، کرم، افدرین، کافئین و اسید لینولئیک مزدوج اشاره کرد.

اولین چربی سوز، ال -کارنیتین:

ال-کارنیتین ترکیب نیتروژنی است که به صورت طبیعی در عضله اسکلتی و بافت‌های قلب، کبد، کلیه و پلاسما وجود دارد. در بدن انسان هم از راه رژیم غذایی، هم از بیوسنتز اسیدهای آمینه ضروری مانند لیزین و متیونین تولید می‌شود. منابع غذایی ال-کارنیتین شامل گوشت قرمز، ماهی و فراورده‌ای لبنی است که می‌تواند روزانه 2 تا 12 میکرومول کارنیتین برحسب هرکیلوگرم از وزن بدن را تامین نماید در حالی که 1 تا 2 میکرومول کارنیتین به‌ وسیله بدن تولید می‌شود. دلیل اصلی مکمل‌سازی این ترکیب آمینی افزایش اکسیداسیون چربی و کاهش اکسیداسیون کربوهیدرات و سرانجام حفظ ذخایر کربوهیدرات برای ادامه فعالیت استقامتی و تاخیر آستانه خستگی است.

تهیه کننده:محمدر ضا ربیعی / هیات پزشکی ورزشی استان فارس