دوشنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۵ - ۰۹:۲۹

قفل شدن زانو و درمان آن

زانو

روی زمین چهار زانو نشسته اید و ناگهان می بینید نمی توانید بلند شوید! یا در حال ورزش ناگهان زانویتان را نمی توانید خم کنید. انگار گیره ای پایتان را نگاه داشته و نمی گذارد آن را حرکت بدهید.

 در وضعیت عادی زانو مانند یک لولای در عمل می کند، اگر چیزی در لولای در بگذارید دیگر کار نمی کند و در جای خود متوقف می شود. وقتی چیزی جلو حرکت زانو را بگیرد و آن را متوقف کند، ‌ می گویند زانو قفل شده است.این حالت اغلب دردناک است و چون معمولاً هنگام بالا رفتن از پله ها، نشستن روی زمین، یا در حالات حساس دیگر مانند فعالیت ورزشی روی می دهد، ‌ باعث وحشت می شود. زانو از پیچیده‌ترین مفاصل بدن انسان است که برای راه رفتن طبیعی، کارایی و سلامت کامل آن الزامی است. بدین خاطر به تفصیل عواملی که موجب قفل شدن زانو می شود را بیان می کنیم.

قفل شدن زانو یکی از شایع ترین شکایات افراد است و می تواند ناشی از مواردی همچون:

  • پارگی منیسک 
  • قطعه استخوانی یا غضروفی آزاد در درون مفصل
  • آهکی شدن بخش کپسول مفصلی
  • نابه جای استخوان و ماهیچه ها اطراف زانو
  • نرمی کشکک و آرتروز
  • قفل شدن کاذب زانو باشد

به ترتیب در مورد هر کدام توضیح داده خواهد شد.

قفل شدن زانو به علت پارگی منیسک

در پارگی منیسک بر اثر گیر کردن تکه هایی از منیسک پاره شده در مفصل ممکن است زانو قفل شود و فرد نتواند زانوی خود را کاملاً صاف کند. یا  هنگامی اتفاق می‌افتد که برجستگی استخوان در قسمت پاره مینسک گیر بیفتد. مجموعه ۲ استخوان و منیسک در این وضعیت قادر به باز و بسته شدن نیستند و زانو قفل می کند.

قطعه استخوانی یا غضروفی آزاد در درون مفصل

استئوکندریت دیسکان: یک نوع بیماری در مفصل است که در آن بخشی از غضروف ناحیه مفصل با استخوان ناحیه مربوطه جدا شده و ممکن است داخل فضای مفصل گردد. این قطعه استخوان یا غضروف در حفره زانو معلق است تا زمانی که بین دو سطح مفصلی گیر افتد و توانایی حرکت را از زانو بگیرد.

در این بیماری که نسبتاً نادر است قسمتی از غضروف مفصلی و استخوان زیر آن به طور کامل یا ناقص اغلب از کوندیل (  یک برآمدگی استخوانی در انتهای تحتانی استخوان ران می باشد) ران جدا شده و ممکن است از بستر جدا شده و به صورت جسم آزاد (Loose Body) درون مفصل بیفتد و باعث اختلال در حرکات مفصلی گردد. این بیماری مخصوص جوانان بوده و در پسران بیش از دختران دیده می شود.

مفصل زانو بیش از سایر مفاصل گرفتار می شود و سطح خارجی کوندیل داخلی استخوان بیشتر مبتلا می شود. به عقیده بعضی از مؤلفین به علت تحت فشار قرار گرفتن این قسمت به وسیله خار قدامی استخوان درشت نی یا رباط متقاطع قدامی می باشد. در ابتدا قطعه استخوانی شکسته جدا شده در بستر خود ثابت بوده و غضروف روی آن به نظر سالم می رسد، ولی در مراحل پیشرفته این قطعه ممکن است از استخوان اصلی جدا شده و به صورت (Loose Body )در مفصل افتاده باعث اشکال در حرکات مفصل گردد.

آهکی شدن بخش کپسول مفصلی

یکی دیگر از علل این شکایت، آهکی شدن بخشی از کپسول مفصلی زانو است به این صورت که حین حرکات خم و راست شدن زانو، این بخش بین استخوان‌ها گیر افتاده و ایجاد درد شدید و احساس قفل شدگی می‌کند و گاهی توده‌های چربی اطراف زانو ممکن است بین قطعات استخوانی گیر افتاده و ایجاد درد و قفل شدگی کند.

نابه جای استخوان و ماهیچه ها اطراف زانو

گاهی این انسداد (قفل شدن زانو) ناشی از نابه جایی استخوان ها و ماهیچه های اطراف زانوست. ضعف ماهیچه های طرف داخل ران یا سفتی ماهیچه های طرف خارج آن می تواند به نابه جایی کشکک زانو بیانجامد. کشکک همراه با استخوان ران از صف خود خارج شده و خم کردن یا بازکردن زانو را مانع می شود. با برگشت ماهیچه ها به حالت عادی، ‌ کشکک نیز به جای خود باز می گردد و حرکات زانو عادی می شود.

نرمی کشکک و آرتروز

وضعیت دیگری وجود دارد که در آن وقتی بیمار مدت زیادی نشسته و بعد بلند میشود، نمی تواند سریع زانوی خود را صاف کند. چون صاف کردن سریع آن دردناک است. در این حال بیمار به تدریج و در عرض چند ثانیه زانو را باز کرده و با کمی لنگش راه میرود. چند قدم که راه میرود به تدریج درد کمتر و زانو صاف تر می شود.

بعد از حدود ده بیست قدم، بیشتر درد بیمار رفع شده و زانو تقریبا" صاف می شود. یا هنگام بالا رفتن از کوه ناگهان زانو قفل میشود! این وضعیت را کمتر به نام قفل شدن زانو میشناسند چرا که موقتی می باشد و علت آن معمولاً مشکلات نام برده  نیست. شایع ترین علل این وضعیت در افراد جوان و میانسال کندرومالاسی یا نرمی کشکک و در افراد مسن ساییدگی یا آرتروز زانو است.

قفل شدن کاذب زانو چیست؟

بسیاری از اوقات  مثلاً به دنبال یک ضربه یا جراحت مانند زمین خوردن، فرد نمی تواند به مدت چند دقیقه زانو خود را حرکت دهد و فکر می کند زانویش قفل شده! اما چیزی مانع حرکت زانو نشده است. این وضعیت را قفل شدن کاذب زانو می نامند. در این وضعیت  ساز و کار درد نمی گذارد مفصل کاملاً‌ باز یا خم شود. گاهی درد ناشی از پیچ خوردن یا ضربه زانو را قفل می کند؛ گاهی نیز خشک شدن ناشی از نشستن طولانی به یک حالت باعث آن می شود.

تشخیص قفل شدگی زانو با آرتروسکوپی

شرح حال و معاینه بالینی، عکس و MRI و در نهایت انجام آرتروسکوپی به مشخص شدن علت قفل شدگی زانو کمک می‌کند.

درمان قفل شدگی زانو متفاوت است

درمان و توانبخشی در قفل شدگی زانو بر اساس علت به وجود آورنده آن متفاوت است. گاه می‌توان با استفاده از درمان‌های فیزیوتراپی از جمله تجویز سرما و گرما درمانی، برق درمانی و تجویز ورزش‌های ویژه برای تقویت عضلات اطراف زانو به خصوص عضله چهار سر ران و عضلات نزدیک کننده و خم کننده ران‌ها و نیز تمرینات کششی عضلات خارج ران‌ها پیش از اینکه مفاصل زانو دچار تخریب شدید و پیشرفته شوند درد بیمار را کاهش و سبب بهبود عملکرد وی شد.

پیشگیری از قفل شدن زانو

گرم کردن صحیح بدن قبل ازتمرین یا  مسابقات از جمله عوامل بازدارنده قفل شدن زانو محسوب می شود.  انجام ورزش در زمین های مناسب و آماده و هچنین گرم کردن صحیح بدن و کشش عضلات حمایت کننده زانو (همسترینگ، چهار سر ران) پیش از انجام تمرین و  مسابقات از جمله مواردی است که از شیوع آسیب منیسک زانوها  و در نتیجه قفل شدن زانو در ورزشکاران می کاهد.

درمان قفل شدن زانو

گر چه قفل شدن زانو ممکن است با کمی استراحت برطرف شود، اما فکر نکنید درمان شده است. اگر قطعه ای استخوان یا غضروف آن را به وجود آورده باشد، آسیب جدی زانو ممکن است به دنبال آن بیاید. بنابراین، هر گونه محدودیت حرکات زانو باید توسط پزشک درمان شود. گاهی ممکن است این اشکال با عمل جراحی برطرف شود.

مترجم: کیوان فیروزه ای/هیات پزشکی ورزشی استان کردستان

ارسال نظر

شما در حال ارسال پاسخ به نظر « » می‌باشید.