از جمله وظایف ستون مهره ها  می توان به این موارد اشاره کرد:

1. سبب ایجاد یک نقطه محوری و همچنین حمایت از سر می شود.
2. سبب توزیع وزن اندام هایی همچون سر، کمربند شانه ای، اندام فوقانی و تنه، و در نتیجه ایجاد تعادل می شود.
3. در راستای محافظت از نخاع - برای طناب نخاعی- همانند یک روکش عمل می کند.
4. این ستون، نه تنها موجب حرکت تنه می شود بلکه نظم و ترتیب ایجاد شده در این بخش نیز به طور مؤثری، سبب جذب شوک و انتقال آن خواهد شد.

ستون مهره ها، جزء آن دسته از نواحی بدن می باشد که هر لحظه امکان آسیب دیدگی و صدمه دیدن آن وجود دارد. این محل، حداکثر وزن بدن و سنگینی هر وزنه ای را که حمل می کنیم، متحمل می شود. از آنجایی که مرکز ثقل بدن، در قسمت قدامی دومین مهره خاجی واقع شده است؛ بنابراین بیشتر حرکاتی که در ستون مهره ها و در ناحیه کمری رخ می دهد، بین مهره های L۴  و L۵ و همچنین L۵ و S۱  می باشد و نیز بیشترین فتق دیسک، در این دو سطح رخ می دهد.

حدودا هشتاد درصد از بزرگسالان در طول عمر خود کمر درد را تجربه خواهند کرد. کمردرد معمولا موجب اسپاسم در عضلاتی که در  امتداد ستون فقرات قرار دارند می شود و  همچنین، درد، بی حسی و سوزن سوزن شدن در باسن یا اندام تحتانی را می توان از علائم کمر درد دانست. علل متعددی برای بروز کمر درد وجود دارد (به بخش علل شایع نگاه کنید). پیشگیری از کمر درد بسیار مهم است، زیرا کمر درد می تواند عاملی برای سایر دردها شود.

علل شایع:

استرین عضلات (فشار روی تاندون عضلات) : عضلات کمر، قدرت و حرکت پذیری کافی را برای انجام فعالیت های روزمره فراهم می کنند؛ استرین عضلات کمر زمانی رخ می دهد که این عضلات یا ضعیف شوند و یا بیش از اندازه از آنها استفاده شود.

اسپرین لیگامان (فشار روی رباطها) :. در حقیقت رباطها، مهره های ستون فقرات را به هم متصل می کنند و موجب ثبات مهره های کمر می شوند. رباطها می توانند در اثر یک حرکت شدید و ناگهانی و یا تحت فشار طولانی مدت آسیب ببینند.

پاسچر نامناسب: وضعیت بدنی نامناسب (از قبیل خم شدن در جلوی تلویزیون، قوز زدن روی میز) موجب خستگی عضلات، فشار روی مفاصل، و همچنین فشار بیش از حد روی دیسک های بین مهره ای می شود. قرار گرفتن در این وضعیت های غلط بدنی در طول سال های متمادی می تواند منجر به عدم تعادل عضلانی، سفتی و ضعف و در نهایت کمر درد شود.

سن: عامل سن و فاکتورهای ارثی می توانند باعث تغییرات تخریبی در دیسک ها (دژنریتیو دیسک) و تغییرات تخریبی در مفاصل (دژنریتیو مفصل) شوند. از علل طبیعی پیری کاهش تراکم استخوان، کاهش قدرت و الاستیسیتی عضلات و لیگامان ها می باشد. این اثرات را می توان با ورزش کردن منظم، بلند کردن صحیح اجسام و تکنیک های حرکتی، تغذیه صحیح و ترکیب بدنی مناسب و اجتناب از استعال دخانیات به حداقل رساند.

برآمدگی دیسک: فتق دیسک می تواند روی عصب فشار وارد کرده که همین مساله می تواند باعث کشیده شدن درد به قسمت تحتانی بدن یعنی پاها شود. در کل به یک برنامه قدرتی و کششی مناسب و در موارد نادر به جراحی احتیاج دارد.

سایر عوامل: از عوامل دیگر کمر درد می توان به عفونت های مثانه و کلیه، اندومتریوز، سرطان و یا مشکلات تخمدان اشاره کرد.

درمان:

استراحت: در حین استراحت باید موارد ذکر شده را به حداقل رساند که عبارتند از: عدم انجام فعالیت های ورزشی، اجتناب از نشستن های طولانی، رانندگی، خم شدن، بلند کردن اجسام سنگین و چرخش های ناگهانی بدن

یخ درمانی: تا حدود ۴۸ ساعت پس از یک آسیب حاد گذاشتن یخ هر یک تا دو ساعت حدود ۱۵ دقیقه برای درد کمر مفید است و از گرما درمانی در این زمان جدا اجتناب کنید.

NSAID: دکتر شما ممکن است مصرف داروهای ضد التهابی مانند آسپرین، ادویل، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم تجویز کند.

ورزش: ورزشهایی ملایم برای تحرک و کشش (به خصوص عضلات پاها و پشت) می تواند به کاهش شدت و مدت کمر درد کمک کند. سعی کنید تمرینات پیشنهاد شده در این مقاله را انجام دهید. (تذکر: اگر این ورزش ها موجب تشدید درد در شما می شود به هیچ وجه انجام ندهید.)

  اصلاح وضعیت خواب:  این عامل به سهولت می تواند فشار وارده به کمر شما را کم کند. اطمینان حاصل کنید که رختخواب برای حمایت اندام شما به اندازه کافی مناسب است، از یک بالش کوچک برای سر استفاده کنید. اگر شما عادت دارید که به پشت بخوابید، سعی کنید یک بالش را زیر زانوی خود قرار دهید. یا اگر شما به یک سمت می خوابید بالشت را بین پاهایتان قرار دهید

پیشگیری:

زمانی که از شدت درد کاسته شده است یک برنامه توانبخشی مناسب می تواند برای تقویت عضلات باسن، شکم و عضلات پشت به جلوگیری از عود مجدد درد کمک کند.

علائم و نشانه های سلامتی خود را حتما بررسی کنید.

درد قابل توجهی که بیش از یک هفته طول می کشد، تب با علت ناشناخته، کاهش وزن بدون علت، قرمزی و تورم در پشت و ستون فقرات، درد، بی حسی، سوزن سوزن شدن محل درد، کشیده شدن درد به زیر زانو، ضعف در پاها، مشکلات روده ای یا مثانه ای، کمردرد به واسطه ضربه شدید و یا سقوط، اگر نشانه های شما طی ۲ تا ۴ هفته طول کشید و حل و فصل نشد حتما با پزشک مشورت کنید.

ورزش های مفید برای کمر درد

1. به پشت بخوابید و یک پای خود را خم کنید سپس زانو را به سمت سینه فشار دهید و پس از آن به آرامی و تدریجی پای را که بلند و خم کرده‌اید را راست کنید.
2. در حالی که دراز کشیده‌اید، با کمک دستان خود زانوی یک پا را گرفته و به سمت قفسه سینه خود بکشید.
3. به حالت چهار دست و پا قرار بگیرید؛ و سعی کنید با استفاده از دست، پاشنه‌ی پای موافق را لمس کنید. توجه کنید که در حین انجام این کشش، کمر را به موازات زمین نگه دارید.

۴. تکنیک: روی زمین به حالت چهار دست و پا قرار بگیرید. به سمت جلو نگاه کنید و پشت خود را به حالت قوسی (رو به پایین) در آورید.

۵. تکنیک: روی زمین به حالت چهار دست و پا قرار بگیرید. سر خود را به سمت جلو و پایین بیندازید و پشت خود را به حالت کمانی درآورید.

حسین تیموری زمانه/مسئول حرکات اصلاحی /هیات پزشکی ورزشی استان خوزستان

منابع:

• University Health Services. Tang Center, Physical Theraphy
• کتاب آناکنزیولوژی، تالیف حسین تیموری زمانه، حمید ملکشاهی نیا: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز
• کتاب آناتومی کشش؛ ترجمه حسین تیموری زمانه، سید محمد امین علوی، دانیال حاتمی، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز