آنتروپومتری Anthropometery کلمه ای یونانی است که از دو واژه Anthropo به معنی انسان و metery به معنی سنجش،  تشکیل شده است. انتروپومتری بررسی و مطالعه ابعاد، شکل، ترکیب، تأثیرات بلوغ و عملکرد بدن انسان برای استفاده، مقایسه و دسته بندی انسان شناختی است که شامل اندازه گیری های بدن (قد، وزن، طول، پهناها، محیط ها، درصد چربی و تیپ بدنی) می باشد. از جمله مهمترین کاربرد های انتروپومتری تعیین سوماتوتایپ یا تیپ بدنی است که شامل سه جزء اندومرفی (چاق)، مزومرف (عضلانی) و اکتومرف (لاغر) می باشد.

بطور کلی اندازه گیری ابعاد بدن در دو وضعیــت صورت می گیرد:

۱- وضعیت ساکن

۲- وضعیت متحرک

دروضعیت ثابت اندازه گیری بدن در حالتی صورت می گیرد که بدن هیچ حرکتی نداشته باشد واین اندازه گیری را اصطلاحا آنتروپومتری استاتیک می گویند. در وضعیت متحرک اندازه گیری ابعاد بدن در حالتی که بدن در حالت حرکت می باشد،  صورت خواهد گرفت. این اندازه گیری نیز آنتروپومتری دینامیک گفته می شود. بطور کلی آنتروپومتری شامل اندازه گیری اندازه های مختلفی از طول بدن، وزن، و حجم اندامها. فضای حرکتی و زوایای حرکتی هر یک از اندازه ها بوده و در نهایت تهیه آمار و اطلاعات منتج از آن در تعیین شکل و اندازه ابزار و وسایلی است که در محیط کار مورد استفاده این افراد قرار می گیرد.

پیکر سنجی بررسی و مطالعه ابعاد، شکل، ترکیب، تاثیرات بلوغ و عملکرد بدن انسان برای استفاده، مقایسه و دسته‌بندی‌های انسان شناختی است که شامل اندازه‌گیری‌های بدن (قد، وزن، طول، پهناها، محیط‌ها، درصد چربی، تیپ‌بدنی) می‌باشد. دانش پیکرشناسی قدمتی بسیار طولانی دارد. چرا که در پیکرشناسی قد و وزن به عنوان دو متغیر بسیار ساده قرنهاست که اندازه گیری می شود. اما امروزه در پیکرشناسی نوین با استفاده از اندازه گیری های دقیق و امکانات نرم افزاری موجود کاربردهای فراوانی برای این دانش وجود دارد.

آنتروپومتری دارای طیف گسترده ای از برنامه های کاربردی از جمله، بیومکانیک، ارگونومی، رشد و توسعه، علوم انسانی، پزشکی، روش تغذیه، ورزش درمانی، بهداشت و درمان، تربیت بدنی است. ارزیابی ترکیب بدن در زمینه های مختلف پزشکی، انسان شناسی، ارگونومی، عملکرد ورزشی و رشد کودک مفید است.

محققین علاقه زیادی در بررسی کمیت چربی بدن و ارتباط آن با وضعیت سلامت و عملکرد ورزشی دارند، اما دلایل خوبی برای اندازه گیری مقادیر دیگر ترکیبات بدن نیز وجود دارد. به عنوان یک نتیجه، علاقه به تکنیک‌های ارزیابی ترکیب بدن به طور قابل توجهی در سال های اخیر به عنوان فن آوری های جدید توسعه یافته و در حال استفاده می باشند. روش های سنتی سنجش توده بدنی به عنوان یک معیار برای تعیین درصد چربی بدن معرفی شده اند، زیرا درک بهتری از ویژگی های بدنی را ایجاد می کنند. با وجود افزایش تعداد روش‌های ارزیابی ترکیب بدن، اعتبار سنجی یک چالش مهم می باشد زیرا برخی بیان می کنند که یک روش دقیق تر از روش دیگری است.

در پیکر سنجی استاندارد از روش‌های معیار و استاندارد انجمن بین‌المللی پیکرسنجی ورزشی(ISAK) سود جسته می‌شود، در پیکرسنجی معیار کلیه اقدامات انجام شده برمبنای تعیین خطای فنی اندازه‌گیری(TEM) صورت‌ می‌پذیرد تا بدین وسیله نتایج سنجش و ارزیابی‌های بدست آمده براساس مراجع بین‌المللی (از جمله IAS,BASS,TSAK) استاندارد و دارای اعتبار لازم می‌باشد.

آنتروپومتری در دو زمینه کاربرد دارد:

۱. برای تطبیق و تناسب ماشین با انسان در جهت راحتی و افزایش راندمان کاربر
۲. جهت استانداردسازی وسایل وتجهیزات مورد استفاده برای یک فرد یا کل جامعه
در این زمینه علاوه بر ابعاد بدن، نوع وسایل و تجهیزات مورد استفاده. جنس، میزان تحمل نیرو و فشار و سایر فاکتورها ی مربوطه به انسان از قبیل سن، جنس، نژاد، ساختار بدنی (ورزشکار، چاق. لاغر) نوع شغل، رژیم غذایی، وضعیت سلامتی، وضعیت بدن Posture، زمان (ابتدای روز. ، پایان روز)، تغییرات ارادی (مثل منقبض کردن عضله) لباس و تجهیزات فردی مورد توجه قرار میگیرد. که البته مهمترین آنها سن، جنس و تفاوت‌های نژادی می‌باشد.

‌خدمات و نتایج پیکر شناسی

1. استعدادیابی ورزشی برای تمام سنین
   1. شرایط استعدادیابی ورزشی به روش پیکر سنجی:
      1. سن افراد ۸ سال به بالا
      2. ۴۴ رشته ورزشی برای پسران و ۳۴ رشته ورزشی برای دختران مشخص می‌شود.
2. انتخاب رشته‌ی ورزشی زیرنظر سازمان جهانی پیکرسنجی ISAK در استرالیا می‌باشد.
3. امتیاز دهی در ۴۴ رشته ورزشی برای پسران و ۳۴ رشته ورزشی برای دختران (با توجه به وضعیت بدنی و سن فرد)
4. تعیین شاخصه های بلوغ و تخمین دقیق قد نهایی با توجه به سن
5. تخمین استقامت قلبی و عروقی  
   1. دانستن فاکتورهایی مانند استقامت قلبی و عروقی، تیپ دقیق بدنی و درصد چربی بدن کمک بسزایی به مربیان رشته های ورزشی جهت ارائه بهترین سیستم تمرین به ورزشکاران می کند.
6. تعیین دقیق تیپ بدنی یا سوماتوتایپ
7. مشخص نمودن درصد چربی دقیق بدن
8. مشخص نمودن ضریب بیماری های متابولیک
9. مقایسه شاخصه های بدنی با نـٌرم جامعه
10. از نتایج پیکر شناسی می توان در برنامه ریزی سیستم های تغذیه اصولی برای ورزشکاران و افراد معمولی استفاده کرد.

دکترمحمدمهرتاش-کمیته تغذیه هیئت پزشکی ورزشی استان کرمان