ورزش بروز و شدت عوامل خطرزای قلبی عروقی، همچنین پرفشاری خون را تقلیل می دهد و کاهش مصرف داروی ضد پرفشاری خون را امکان پذیر می کند و متعاقب آن از ریسک مرگ زودرس می کاهد. تصمیم به درمان یا عدم درمان بیمار با پرفشاری خون خفیف توسط ورزش می تواند از طریق ارزشیابی نتایج خاص از یک برنامه ورزشی ارائه شده مشخص شود.

شواهد اخیر نشان می دهد که آمادگی جسمانی حد مطلوب با پایین بودن فشار خون سیستولی در حالت استراحت ارتباط دارد و کم شدن وزن و پرهیز از مصرف دخانیات به کاهش بیشتر فشار خون کمک می کند.

کم شدن فشار خون با انجام ورزش با شدت متوسط میسر است و انجام فعالیت فیزیکی سبک مانند راه رفتن یا باغبانی کردن که مجموعا به سبک زندگی کم تحرک مرتبط است در کاهش آن نقش زیادی ندارد.

 در این مورد افراد سالمند استثنا هستند، برای مثال تمرین کردن با شدت متوسط برابر ۵۰ درصد مصرف اکسیژن بیشتر یا حد میزان آمادگی نهایی تقریبا به طور کامل فشار خون صبح هنگام را در فرد پایین می آورد و همچنین بر کیفیت تمرین فیزیکی تأثیر مفید دارد. کم شدن فشار خون صبح هنگام به طور خاص مهم است زیرا در این زمان به علت تغییر یافتن کنترل اعصاب سمپاتیک به پاراسمپاتیک احتمال خطر ناتوانی و مرگ ناشی از قلبی عروقی بیشتر است.

فواید ورزش در بیماران مبتلا به فشارخون :

کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک در حال استراحت کاهش مرگ و میر

داروها و ورزش:

با ورزش منظم، نیاز به استفاده از داروهای پایین آورنده فشار خون کاهش می یابد.

توصیه های ورزشی ارائه شده به بیماران با پرفشاری خون (تعداد جلسه ای ورزش در هفته، نوع، مدت و شدت آن) اختلاف قابل توجهی با افراد سالم دارد.

تجویز نسخه ورزشی با شدت تمرین متوسط تأثیر زیادی در پایین آوردن فشار خون در مقایسه با ورزش با میزان شدت زیاد داراست. کاهش فشار خون ناشی از ورزش کردن معمولا  طی ۵-۴ هفته حاصل می شود و تا زمانی که برنامه ورزشی ادامه دارد، حفظ می شود. افرادی که به طور مشخص در حالت استراحت دارای فشار خون بالا هستند (سیستول ۲۰۹-۱۸۰mmHg ، دیاستول ۱۱۹-۱۱۰mmHg) نباید قبل از دارو درمانی اقدام به انجام ورزش کنند.

چند توصیه ورزشی:

قبل از آنکه در رابطه با توصیه های لازم برای شرکت افراد مبتلا به فشار خون بالا در فعالیت ورزشی بحث شود، لازم است توصیه های مربوط به حضور افراد طبیعی جامعه در ورزش بررسی شود. توصیه های کالج پزشکی ورزشی آمریکا و مراکز کنترل بیماری را در زیر مشاهده نمایید.

نوع ورزش: ورزش هوازی

تعداد جلسات:۳-۴ بار در هفته

مدت: ۲۰-۳۰ دقیقه در هر جلسه

شدت: ۶۰-۸۵% حداکثر ضربان قلب

آیا این توصیه های پیشنهادی برای افراد با فشار خون بالا قابل اجراست؟

نکته مهم در تغییر توصیه های ورزشی در مبتلایان به فشار خون بالا، این عقیده است که احتمالا شدت ورزش متوسط و نه شدید حداکثر اثر مطلوب را در کنترل فشار خون دارد.

در مطالعات بر روی بیماران با فشار خون خفیف، طی فعالیت حاد با ۵۵ تا ۶۰ درصد حداکثر ضربان قلب، فشار خون دیاستولیک ۱۵-۲۰ میلی متر در مقایسه با حال استراحت کاهش نشان می دهد و وقتی که شدت ورزش افزایش یابد بالای (۷۰%) یک افزایش حاد در فشار خون دیاستولی ایجاد می گردد. فشار خون سیستولی تقریبا بصورت خطی با افزایش درجه شدت ورزش افزایش می یابد در حالی که فشار متوسط شریانی مانند فشار دیاستولی یک نزول و صعود را نشان می دهد.

فشار خون دیاستولی بالا ممکن است با تمرینات قدرتی یا هر نوع ورزش دیگری که دارای جزء ایزومتریک قوی است(مثل پارو کردن برف)، تشدید گردد. فعالیت بی هوازی شدید نیز محرک یک واکنش افزایش فشار خون می باشد. تمرینات با وزنه عموماً به عنوان شکل اولیه ورزش درمانی هیپرتانسیون توصیه نمی شوند، مگر در صورتی که دفعات تکرار بالا و مقدار وزنه کم باشد. اثبات نشده که تمرین با وزنه فشار خون در حال استراحت را به صورت مداوم کاهش دهد. تمرین با وزنه باید با رعایت احتیاطات خاص توأم باشد تا از حبس کردن نفس درت حین بالا بردن وزنه(مانور والسالوا) اجتناب به عمل آید

دکتر احمد باقری مقدم/متخصص طب ورزش/ رئیس هیات پزشکی ورزشی استان اصفهان