محیط کاری گرم علاوه بر کاهش قابلیت انجام کار درانسان می تواند باعث بروز بیماری های متعددی شود . چرا که بدن انسان در محدوده ی بین ۳۶ الی ۳۸ درجه سانتیگراد از دمای داخلی دارای بهترین کارایی است . چنانچه میزان دریافت و تولید گرما بیش از مقداری باشد که بدن قادر به دفع آن است دمای داخلی بدن افزایش می یابد و ممکن است منجر به اختلالات ناشی از گرما شود. اگر رطوبت هوا هم زیاد باشد اوضاع بدتر می شود؛ چرا که رطوبت بر روی پوست شما می نشیند و مانع تبخیر عرق بدن می شود.

بیماری های ناشی از مواجهه با گرما شامل طیف وسیعی از اختلالات، اعم از اختلالات خفیف و متوسط تا شوک های گرمایی است. دراختلالات خفیف و متوسط که شامل کرامپ عضلانی، خستگی مفرط ناشی از گرما(ضعف گرمایی) می باشند فرآیند تنظیم حرارت بدن آسیب نمی بیند اما در شوک های گرمایی این فرآیند مختل شده و حیات فرد به مخاطره می افتد. و یکی دیگر از عوارض کار درمحیط های گرم افزایش حوادث شغلی به علت بهم خوردن تعادل عصبی و کاهش تمرکز می باشد.

عواملی که در ایجاد بیماری های ناشی از گرما به عنوان عوامل مستعد کننده نقش دارند عبارتند از : شرایط جوی نامساعد مانند افزایش دمای تر گوی سان و عوامل فردی نظیر عدم سازش با گرما، خستگی، نداشتن شرایط جسمانی مناسب، چاقی، فعالیت شدید، بیماری های قلبی و عروقی، مصرف الکل، مصرف داروهای افزایش دهنده فعالیت سیستم پاراسمپاتیک، سن بالا و سابقه بیماری های ناشی از مواجهه با گرما.

از طرف دیگر همزمان با پیشرفت تکنولوژی، بیشتر افراد دچار اضافه وزن، چاقی و فقر حرکتی شده اند که رابطه مستقیمی با برخی از بیماریها دارند. از این جمله؛ بیماری های قلبی و عروقی است که سومین علت مرگ و میر در ایالات متحده آمریکاست و هر ساله حدود ۵۰% از مردم ایالات متحده بدلیل بیماری های قلبی و عروقی جان خود را از دست می دهند (۱۴ میلیون نفر) و در ایران بیماری های قلبی  عروقی، جز اولین علتهای مرگ و میر می باشد.   بیماری های مزمن ریوی چهارمین علت مرگ و میر در ایالات متحده است و پیش بینی می شود در سال ۲۰۲۰ به سومین علت اصلی مرگ و میر مردان و زنان تبدیل شود. برآورد شده است که عددی بالغ بر ۲۴ هزار میلیون دلار در سال ۲۰۰۰ برای این کشور هزینه در بر داشته است. آسم حدود ۳۰۰ میلیون نفر در دنیا را در بر گرفته و بر اساس مشاهدات این بیماری در مناطق گرم شایع تر است. علاوه بر آن تقریبا از هر ۷ نفر، ۱ نفر از اختلالات اسکلتی – عضلانی رنج می برد. شیوع بیماریها و عارضه هایی همچون آرتریت و سایر بیماریهای اسکلتی – عضلانی به واسطه افزایش فقر حرکتی در حال افزایش است؛ که موجب عدم توانایی انجام فعالیت های کاری افراد گشته است.

این موارد علاوه بر اینکه هزینه های هنگفتی برای دولت در بر خواهد داشت، به شدت کشورهای در حال توسعه ای همچون ایران را تهدید می کند و  می تواند مشکلات عدیده ی روحی روانی بواسطه مشکلات مربوط به سلامتی  شود. بنابراین توجه ویژه ای به حوزه سلامت، حفظ آن و راهکارهایی برای ارتقا و بهبود این حوزه بسیار مهم است و با توجه به عوارض و اثرات سوء گرما، و مشکلات ناشی از آن  اقدامات پیشگیری و کنترلی در این خصوص از ضروریات بهداشت وسلامت شغلی است .

از آنجایی که در مناطق گرم و مرطوب فعالیت های ورزشی در محیط باز و بخصوص در فصل گرما نمی تواند پیشنهاد مناسبی برای افراد باشد؛ ورزش در آب، می تواند دامنه‌ی وسیعی از فواید درمانی و سلامتی را برای هرکسی فراهم کند. به علاوه ورزش در آب، می تواند تمام فاکتورهای تناسب اندام را - که در ورزش‌های بیرون از آب وجود دارد - در بر ‌گرفته و به مرور زمان، سلامت عمومی افراد را ارتقاء دهد و همچنین بر طول عمر کاری نیروهای انسانی اضافه کند. از جهتی، تمام فعالیّت‌های روزانه‌ را تسهیل کرده و همزمان، از بدن نیز در برابر استرس‌های فیزیکی و روانی محافظت می کند.

قابل ذکر است که مزایای عمومی ورزش در آب، می‌تواند شامل ارتقاء سلامت قلبی، بهبود ترکیب بدن، کاهش استرس، بهبود آمادگی اسکلتی- عضلانی و نکته حائز اهمیّت دیگر این است که انجام مستمر ورزش در آب، به حفظ بافت عضلانی- که متابولیسم ناشی از پیری را کند خواهد کرد - کمک می‌کند.

حسین تیموری زمانه/هیات پزشکی ورزشی استان خوزستان

۱ . Madbuli H. Noweir, Ahmad A, Moreb A, Bafail O. Study of heat exposure in the work environment in jaddah. Environmental Monitoring and Assessment ۱۹۹۶;۴: ۲۲۵ -۲۳۷.

۲. Farasatkish R, Hidarpour A, Molasadeghi GH A, Azmin B, Effects of heat during the war in south-western Iran. Kowsar Medical Journal, ۲۰۰۰;۵(۳) :۲۱۵-۲۱۸. [Persian]

۳. Golbabaee F, Omidvari M, Occupational health in hot environments. Tehran, Tehran University Press, first ed, ۲۰۰۰; ۲,۸۰-۹۰. [Persian]

۴. Golbabaee F, Omidvari M, Man and thermal stress work environment, Tehran, Tehran University Press, third edition, ۲۰۰۹; ۵:۲۱۶-۲۲۲. [Persian]

۵. Hanani M, Motalebi kashani M, Mosavi GH, Bahrami A, Environmental heat stress in bakery workers in Kashan, Faez Quarterly Journal, ۲۰۰۱;۳۱:۵۱-۵۷. [Persian]

۶. Dehghan H, Mortazavi SB, Jafari MJ, Maracy MR. Comparision betwen cardiac strain of normal weight and overweight workers in hot and humid weather of the south of Iran. Health System Research ۲۰۱۲; ۸(۵) : ۸۶۶-۷۵.