خودانگیختگی چیست؟

انگیزه اصلی بسیاری از ورزشکاران و چیزی که آنها را به سمت فعالیت ورزشی می کشاند، این است که از ورزش لذت ببرند، و نیازی به پاداش ندارند، البته یکی از رموز موفقیت در هر کاری این است که آن را دوست داشته باشی و از انجام آن واقعاً لذت ببری.

به هیچ وجه پسندیده نیست که فقط برای رضایت و خشنودی والدین، دوستان، همکاران و یا مربیان خود در یک ورزش فعالیت داشته باشیم و وقت گران بهای خود را برای آن صرف کنیم، وقتی که با شور و شوق واقعی بازی می کنیم، احساس مسئولیت، تعهد و انرژی بیشتری برای ماندن در رشته ورزشی خود خواهیم داشت.

دان کُیل، نویسنده کتاب «قانون استعداد: بزرگی و عظمت ذاتی نیست، بلکه پرورش دادنیست» می گوید: شور و اشتیاق در مغز مثل یک موشک سوخت رسان عمل می کند و باعث می شود تا یادگیری سریعتر اتفاق بیافتد و یادگیری را به یک فعالیت لذت بخش تبدیل می کند.

 اگر بخواهیم در یک رشتۀ ورزشی فعالیت کنیم، در ابتدا باید یاد بگیریم که اهداف خود را چطور تنظیم کنیم و این مسئله عامل پیشرفت ما خواهد بود، خانواده و مربیان می توانند در این امر به ما کمک کنند، اما فراموش نکنیم که اهداف ما مال ما هستند و نباید دیگران برای ما هدف تعیین کنند. زمانی می توانیم شانس بیشتری برای رسیدن به اهداف خود داشته باشیم که خودمان آنها را تعیین کنیم. تحقیقات حوزۀ روانشناسی ورزشی نشان می دهند که پاداش بیرونی (مثل پول) به انگیزه واقعی افراد کمک نمی کند، برای مثال اگر کودکان تنها برای به دست آوردن پاداش بیرونی از قبیل پول، مدال، جایزه و غیره بازی کنند، زمانی که پاداشی در کار نباشد، انگیزه ای هم در کار نخواهد بود.

شاید برای بودن در کنار دوست و همکار خود و یا برای رقابت و کسب تأیید اجتماعی وارد ورزش شده باشیم، اما برای اینکه همیشه باانگیزه باشیم، باید چیزی که ما را به سمت این ورزش می کشاند و به ما انرژی می دهد را پیدا کنیم و روی آن متمرکز شویم.

یکی از عواملی که به ما در کسب انگیزش بیشتر کمک می کند، تعیین و تنظیم اهدافمان است. گام اول این است که یک قرارداد و یا تعهدنامه تنظیم کنیم. تعهدنامه در واقع بیانیه ای نوشتاری است که به موجب آن ما ملزم به پیگیری مواد آن خواهیم بود. مثلا در تعهدنامه خود نوشته ایم «من می خواهم ضربه های بک هند خود را تقویت کنم، پس برای رسیدن به آن باید حداقل ۲ ساعت در هفته تمرین کنم».

این جملات می توانند به شناسایی و تشخیص اهداف ما کمک کنند. برای نظارت بیشتر در روند پیشرفت خود از والدین و یا مربی خود بخواهیم تا تعهدنامه ما را امضاء کنند. و این تعهدنامه را در جایی (مثل آشپزخانه و یا اتاق خوابمان) قرار دهیم تا هر روز آن را ببینیم و اهداف خود را مرور کنیم. هدف گزینی، در همه حوزه های زندگی ضروری است، در حوزۀ ورزش هم به عنوان یک ورزشکار باید تکلیف خودمان را با خودمان مشخص کنیم که از این ورزش چه می خواهیم؟

.

در هدف گزینی باید به چند نکته بسیار مهم توجه داشته باشیم:

* هدف گزینی یعنی خرد کردن و پلکانی کردن اهداف بزرگتر. پس اهدافی که انتخاب می کنیم، باید معقول، دست یافتنی، و جزئی و دقیق باشند و ما را به سمت هدف اصلی مان سوق دهند.

* ارزیابی اهداف را فراموش نکنیم، در زمان های بخصوص مثلاً دو هفته یک بار، یا هر ماه یک بار ارزیابی کنیم که آیا به هدف خود رسیده ایم یا نه؟

* گاهی اوقات لازم است که هدف خود را اصلاح کنیم، برای مثال اگر دیدیم که توانمان بیشتر است و ظرفیت بیشتری داریم، هدف را سختتر می کنیم.

* وقتی به هدف خود رسیدیم، اهداف بزرگتر را جایگزینش می کنیم.

* و فراموش نکنیم که خودمان مسئول رسیدن به اهدافمان هستیم و باید به اهداف خود متعهد و وفادار بمانیم.

.

تهیه و تنظیم:  دکتر افسانه صنعتکاران، محمدصادق رفعت و نیلوفر آسیاچی

کمیته روانشناسی هیات پزشکی ورزشی استان البرز