همیشه بین بازیکنان بین دو تیم، یا بین دو حریف در رشته های انفرادی، یا بین بازیکنان با تماشاگران، حرف و حدیث هایی قبل از بازی، حین بازی، یا حتی بعد از بازی رد و بدل می شود. این بحث ها در همه سطوح ورزشی و در هر مسابقه ای وجود دارند و در اصطلاح به آنها بحث های زائد و حاشیه ای می گویند (برای مثال، حریف می گوید که شما «هیچی نیستین»، «لهتون می کنیم» و ... ). در بسیاری از رشته های ورزشی، این بحث ها یک جنبه از بازی محسوب می شوند. برای بازیکنانی که سرسختی ذهنی کافی ندارند، حفظ تمرکز و آرامش در مواجهه با چنین صحبت هایی ممکن است که بسیار دشوار باشد. ورزشکارانی که سرسختی ذهنی بالایی دارند، به آنچه که باید در زمین مسابقه انجام دهند، کاملاً مسلط هستند، اما برای آنها اینکه دیگران راجع به آنها چه می گویند نیز مهم است و این مسئله می تواند اجرا و بازی آنان را تحت تأثیر قرار دهد.

.

به یک نمونه از این صحبت ها و جر و بحث های بین بازیکنان می پردازیم. چندی پیش در یکی از مسابقات فوتبال (از مسابقات سری A ایتالیا)، شاهد اخراج بی مورد یک بازیکن در عرض 3 ثانیه بودیم. بازی یوونتوس با اودینزه، دقیقه 25 بازی، مهاجم یوونتوس (مانژوکیچ) در محوطه جریمه اودینزه صاحب توپ می شود و زمین می خورد، مدافع تیم اودینزه (علی ادنان) به سمت مانژوکیچ می دود و به او اعتراض می کند، داور به هر دو کارت زرد نشان می دهد، اما مهاجم یوونتوس ادامه می دهد و دوباره به داور اعتراض می کند و کارت زرد دوم را می گیرد و از زمین بازی اخراج می شود، مدافع تیم اودینزه که توانست باعث و بانی اخراج مهاجم حریف از زمین باشد، خیلی خوشحال است. یک کارت زرد به جان می خرد و مهاجم حریف از زمین اخراج می شود. در این مورد، مدافع عمداً به او اعتراض می کند و می داند که این مهاجم زود بهم می ریزد و از این روش استفاده می کند تا او از بازی حذف شود. مشکلات درست زمانی آغاز می شود که بازیکن اجازه می دهد که این حرف و حدیث ها کنترل عصبی و آرامش او را بهم بریزند. عصبانیت ناشی از این مسئله به ناامیدی و پرخاشگری او منجر می شود و حتی ممکن است خود ورزشکار نیز به این مسئله دامن بزند و این درست همان نکته ای است که می خواهیم از آن دوری شود و ورزشکار قاطی این ماجراها نشود.

.

چطور می توانیم از ناامیدی و پرخاشگری بازیکنان در جریان مسابقه پیشگیری کرده و به آنها کمک کنیم؟

.

1- در ابتدا باید در مورد این موضوع با خود ورزشکار صحبت کنیم و او را از این مسائل آگاه کنیم.

مطمئن شویم که بازیکنان قوانین و جریمه عدم پیروی از آن را می دانند، اجازه دهیم که آنها خودشان بفهمند که باید چه پاسخی در قبال این صحبت های اضافی و حاشیه ای داشته باشند تا عملکرد و بازی آنها لطمه نخورد، و این که سرخوردگی او چطور می تواند توانایی او را برای داشتن بهترین عملکرد و بازی در زمین محدود کند، و در نهایت در حالت ایده آل زمانی که این مشکل برای بازیکن به وجود می آید او با خود می اندیشد که مربی قبلاً در مورد این اتفاق به من هشدار داده بود.

.

2- در مورد محرکها و وضعیت هایی که ورزشکاران ممکن است به واسطه آنها کنترل خود را از دست دهند، صحبت کنیم و به آنها آگاهی دهیم.

بیشتر ورزشکاران زمانی سرخورده و ناامید می شوند که فکر می کنند که موقعیت خوب خود را از دست داده اند و کنترلی بر شرایط موجود ندارند. در این شرایط بیشتر از اینکه بازیکنان نگران برد و باخت باشند، مراقب این هستند که به موقع اقدامی کلامی بر علیه وضعیت موجود داشته باشند. پس او با خود می اندیشد حال که تیم من موفق نشد، حداقل من می توانم با پرداختن به این که اگر «چنان میشد» یا اگر «چنین میشد» ما می بردیم، سرخوردگی و ناامیدی خود را سرکوب کنم. امروزه، متداول ترین شکل ناکامی در ورزشکاران عدم احترام است. برای تحریک ورزشکار پیش از شروع رقابت، برخی از مربیان به بازیکن خود می گویند که «حریف به تو احترام نمی گذارد». عبارت عدم احترام مثل یک محرک عمل می کند و وارد فکر و ذهن ورزشکار می شود، چیزی که دقیقاً مثل یک ماشه چکان هیجانی عمل می کند. بنابراین ورزشکار خودمان را باید از این محرک ها آگاه کنیم. به همین دلیل وقتی آنها احساس ناامیدی می کنند، اجازه نمی دهند که حریف مقابل، ذهن و فکر آنان را از مسابقه دور کند. به ورزشکارمان متذکر شویم که صحبت کردن بی ارزش است، او در عمل، احترام خود را بدست بیارورد نه در قالب کلمات.

.

3- برای تیم خود چند کاپیتان انتخاب کرده و آنها را برای مواقع سخت آموزش دهیم.

برای تیم خود، چند کاپیتان انتخاب کرده و سعی کنیم یکی از آنها در تمام مدت بازی در زمین باشند. با کاپیتان ها در مورد مسئولیت ها و انتظاراتتان برای ایجاد تعادل در تیم در موقع بحرانی صحبت کنیم و به آنها یاد بدهیم که چگونه در این شرایط با کنترل اوضاع، از پیشروی مشکل جلوگیری کنند. کاپیتان ها باید مسئول گسترش ارتباطات بین مربی و بازیکنان باشند و نسبت به بحرانها و مسائل دشوار تیم متعهد بمانند. مسئله مهم دیگر این است که به منظور تمرکز بهینه بر اجرای ورزشکاران، آنها باید از ادغام بازی با بحث های حاشیه ای اجتناب کنند. به آنها یادآوری کنیم که نگرانی در مورد مسائلی که دیگران می گویند، هیچ کمکی به موفقیت تیم نخواهد کرد و انجام اقدامات تلافی جویانه بر علیه بحث های حاشیه ای هیچ کمکی به موفقیت ما در بازی نخواهد کرد.

.

کمیته روانشناسی هیات پزشکی ورزشی استان البرز

دکتر افسانه صنعتکاران، نیلوفر آسیاچی و محمدصادق رفعت