استوبر (۲۰۱۱) دو بعد مثبت و منفی را برای کمال گرایی مطرح می کند و معتقد است در کمال گرایی مثبت اشخاص با هدف رسیدن به موفقیت برانگیخته می شوند و ضمن تأکید بر معیارهای سطح بالای عملکردی، می توانند محدودیت های شخصی و اجتماعی را بپذیرند. این بعد کمال گرایی منجر به شکوفایی توانایی ها و استعدادها می شود و دارای صفاتی همچون انگیزش قوی، تمایل برای خود شکوفایی و اعتماد به نفس است (ابوالقاسمی، کردی و اسکندری، ۲۰۰۹)، این ویژگی قطعاً ورزشکاران را به موفقیت های سطح بالا سوق می دهد. لذا چنین ورزشکارانی از کوشش های مثبت برای رسیدن به موفقیت استفاده می کنند (احمدی طهور، جعفری، کرمی نیا و اخوان ۲۰۱۰: فرخی، متشرعی، زیدآبادی، آقاسی و پارسا، ۲۰۱۳).

در مقابل در کمال گرایی منفی افراد با ترس از شکست برانگیخته می شوند و به دلیل انتظارات غیر واقع گرایانه هرگز از عملکرد خود خشنود نخواهند شد (علیزاده صحرایی، خسروی بشارت، ۲۰۱۰)، این انتظارات، منجر به تلاش افراطی برای رسیدن به اهداف بلندپروازانه و پرهیز زیاد از اشتباه می شود که در نهایت ناخشنودی و احساسات منفی را به دنبال می آورد (بخش سورجانی، ۲۰۰۹)، ورزشکار در این حالت هنجارهای بالا برای خود وضع کرده و به صورت ناخودآگاه زمینه را برای شکست خود فراهم می کند (احمدی و همکاران، ۲۰۱۰). اسماعیلی (۲۰۱۱) این جنبه منفی کمال گرایی را مسبب افت اجرا و عدم موفقیت ورزشکاران می داند و آن را با نتایجی مثل عزت نفس ضعیف، اضطراب و ترس همراه می داند.

استوبر و بیکر (۲۰۰۸) نشان دادند کمال گرایی مثبت ارتباط مثبتی با امید به موفقیت و ارتباط منفی با ترس از شکست دارد، در مقابل کمال گرایی منفی ارتباط مثبتی را با ترس از شکست نشان داد. شاگر و استوبر (۲۰۰۹) ارتباط کمال گرایی و ترس از شکست را با توجه به مدل چندگانه کونروی مورد بررسی قرار دادند و نشان دادند کمال گرایی منفی پیش بینی کننده قوی ترس از شکست در تمامی ابعاد مدل چندگانه است. در پژوهش های متعددی بیان شده است که کمال گرایی در ورزشکاران لزوماً ناسازگار نیست و عمدتاً ساختاری سالم و بهنجار دارد (استوبر، استول، پسچک و اوتو، ۲۰۰۸)، درحالی که دیگر مطالعات کمال گرایی را یک شاخصه ناسازگار توصیف می کنند که بجای کمک به عملکرد ورزشی، مانعی برای رشد ورزشکار است (فلت و هویت، ۲۰۰۵) و ورزشکار با وضع معیارهای بالا، خود را در معرض انواع استرس ها قرار داده و بدین ترتیب احساس خستگی، افسردگی و فرسودگی روانی اجتناب ناپذیری را به وجود می آورد (موسوی، واعظ موسوی و یعقوبی، ۲۰۱۵): همچنین ابوالقاسمی و همکاران (۲۰۰۹) نیز نشان دادند که با افزایش کمال گرایی، پیشرفت ورزشکاران کاهش می یابد.

بررسی و شناخت شاخص های مهم روانی ورزشکاران از جمله انگیزه و کمال گرایی می تواند راهنمای خوبی برای مربیان و ورزشکاران باشد و از سرخوردگی و عدم دستیابی به موفقیت جلوگیری کند. موفقیت ورزشی نیز که معیار مهم و اصلی تمام ورزشکاران علی الخصوص ورزشکاران قهرمان است، می تواند بر اهمیت و ضرورت انجام این پژوهش در این حوزه بیفزاید.

جاچیم و آنا (۲۰۰۷) بیان کردند تلاش برای رسیدن به کمال با امید به موفقیت و انگیزه پیشرفت ارتباط مثبت و معنادار و با علائم افسردگی و شکایات جسمانی ارتباط منفی دارد. عظیمی، پیری و زوار (۲۰۱۴) نیز دریافتند بین انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و هر چه فرد از انگیزش پیشرفت بیشتری برخوردار باشد، تأثیر بسزایی بر میزان موفقیت آنها خواهد داشت. محققان معتقدند انگیزه پیشرفت بر دیگر عوامل مؤثر بر عملکرد ورزشکار از جمله آمادگی جسمانی، تکنیک، تاکتیک و سبک زندگی تأثیرگذار است و نمی توان آن را همانند چیزی توصیف کرد که فقط در طول رقابت رخ می دهد، بلکه در طول روزها، ماه ها و حتی سال های عمر ورزشکار با او همراه است و می تواند به صورت کمتر و یا بیشتر نمود پیدا کند (سینگ و ساینی، ۲۰۱۳).

در پژوهشی بشارت (۱۳۸۳) دریافت که بین کمال گرایی مثبت و منفی به ترتیب با موفقیت ورزشی همسبتگی ساده مثبت و منفی وجود دارد. اما فقط کمالگرایی مثبت می تواند تغییرات مربوط به موفقیت ورزشی را صورت معنی دار پیش بینی کند. کمال گرایی مثبت از طریق ویژگی هایی مانند واقع بینی، پذیرش محدودیت های شخصی، انعطاف پذیری، احساس رضایت و خرسندی از عملکرد شخصی، تقویت عزت نفس و اعتماد به خود و همچنین برداشت مثبت فرد از حمایت ها و ارزشیابی های اجتماعی ، با افزایش موفقیت ورزشی ارتباط دارد.

در پژوهشی دیگر ارباب و همکاران(۱۳۹۳) دریافتند که کمالگرایی ورزشی با اعتماد به نفس همبستگی منفی و با اضطراب صفتی همبستگی مثبت دارد و کمالگرایی کلّی قویترین پیشبینی کننده اضطراب صفتی است و فشار ادراک شده ازطرف مربی پیشبینی کننده اضطراب شناختی و اعتماد به نفس است. همچنین نگرانی بیشاز حد درباره اشتباهات و استانداردهای شخصی پیشبینی کننده اضطراب جسمانی است. تعدیل کمالگرایی به ورزشکار کمک میکند تا کمتر تحت تأثیر اضطراب رقابتی قرار بگیرد و اعتمادبه نفسش افزایش یابد و بدینگونه احتمال موفقیت بیشتر میشود.

در بژوهشی دیگر نیز سرابندی و رضایی (۱۳۹۵) دریافتند که به منظور دستیابی به موفقیت، همواره ورزشکار نیازمند به حفظ سطح مطلوبی از کمال گرایی بوده و انگیزه لازم می تواند به عنوان یک نیروی پیش برنده در جهت دستیابی به اوج عملکرد مثمرثمر باشد.

سید محمد رضا حسینی/   کمیته روانشناسی /هیات پزشکی ورزشی استان خوزستان

منابع :

1. ارباب بهناز، واعظ موسوی سید محمد کاظم، بادامی رخساره. رابطه کمال گرایی ورزشی و اضطراب رقابتی بازیکنان تیم ملی کاراته بانوان کشور. فصل نامه پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. ۱۳۹۴; ۵ (۱۰) :۲۷-۳۵ .
2. بشارت محمد علی. بررسی رابطه کمال گرایی و موفقیت ورزشی. نشریه حرکت، دانشکده تربیت بدنی دانشگاه تهران. ۱۳۸۳; ۲۳  :۵۱-۶۵ .

1. Abolghasemi, A., Kordi, H., & Eskandari, P. (۲۰۰۹). Investigating the relationship between perfectionism and selfesteem and sport progress in professional young weight-lifters of the country. Motor Behavior and Sports Psychology, ۳(۳).(In Persian)
2. AhmadiTahur, M., Jafari, E., Karaminia, R., & Akhavan, H. (۲۰۱۰). Investigating the relationship between positive and negative perfectionism and personality type D and general health of the elderly. Journal Medical Sciences and Health Services University of Hamedan, ۱۷(۳). (In Persian)
3. AlizadehSahraei, O., H, Khosravi, Z., & Besharat, M., A. (۲۰۱۰). The relationship between irrational beliefs and positive/negative perfectionism among students of Noshahr Township. Psychological Studies, ۱, ۴۱-۴۹.( in Persian)
4. Azimi, M., Piri, M., & Zavvar, T. (۲۰۱۴). The relationship between educational attrition and Achievement Motivation and educational performance of high school students. Education and Evaluation Quarterly, ۲۷, ۸۷-۱۰۲. (in Persian)
5. BakhshiSureshjani, L. (۲۰۰۹). Investigating the relationship between perfectionism and depression and educational performance and the relationship between the last two variables with social, economic condition of studentsOf Islamic Azad University, Behbahan Branch. Education Journal, ۵(۱۹), ۳۷-۶۰.(In Persian)
6. Esmaeili, H. (۲۰۱۱). Studying the relationship between psychological factors (sports anxiety, Achievement Motivation and rivalry-cooperation atmosphere) and sport success. (M.A thesis), Islamic Azad University, Rudehen Branch. (in Persian)
7. Farrokhi, A., Motesharrei, E., Zeidabadi, R., Aghasi, S., & Parsaa, G. (۲۰۱۳). Determining reliability and validity of Persian version of athletic perfectionism among the community of Iranian athletes. Development and Motor Learning –sport, ۱۱, ۵۵-۷۶. (In Persian
8. Flett, G. L., & Hewitt, P. L. (۲۰۰۵). The perils of perfectionism in sports and exercise. Current Directions in Psychological Science, ۱۴, ۱۴-۱۸
9. Joachim, S., & Anna, R. (۲۰۰۷). Perfectionism in adolescent school students: Relations with motivation,achievement, and well-being. Personality and Individual Differences, ۴۲(۷), ۱۳۷۹-۱۳۸۹.
10. Madigan, D., J, Stoeber, J., & Passfield, L. (۲۰۱۶). Athletes perfectionism and reasons for training: perfectionism concerns predict training for weight control. Personality and Individual Differences, Article in Press
11. Mousavi, S., A, VaezMousavi, S., M. K, & Yghubi, H. (۲۰۱۵). The role of sport perfectionism in psychological health and sports success of elite athletes. sport Psychological Studies, ۴(۱۲), ۳۱-۴۲.(in Persian)
12. Sagar, S. S., & Stoeber, J. (۲۰۰۹). Perfectionism, fear of failure, and affective responses to success and failure: The central role of fear of experiencing shame and embarrassment. Journal of Sport & Exercise Psychology, ۳۱, ۶۰۲-۶۲۷
13. Sarabandi, M., and Rezaei, Z. (۲۰۱۷). The Study of the Relationship between Sport Perfectionism and Achievement Motivation with Sport Success: A Case Study Kabaddi Athletes. Journal of Sport Psychology Studies, ۱۹; Pp: ۵۷-۶۸. In Persian. Doi: ۱۰.۲۲۰۸۹/spsyj.۲۰۱۷.۳۴۱۵.۱۳۵۳
14. Singh, D., & Saini, S. (۲۰۱۳). Sports achievement motivation among wrestlers and judokas - a comparative study. International Journal of Behavioral Social and Movement Sciences, ۲(۱), ۷۰-۷۵..
15. Stoeber, J., & Becker, C. (۲۰۰۸). Perfectionism, achievement motives, and attribution of success and failure in female soccer players. International Journal of Psychology, ۴۳, ۹۸۰-۹۸۷
16. Stoeber, J., Stoll, O., Pescheck, E., & Otto, K. (۲۰۰۸). Perfectionism and achievement goals in athletes: Relations with approach and avoidance orientations in mastery and performance goals. Psychology of Sport and Exercise, ۹, ۱۰۲-۱۲۱
17. Stoeber, J. (۲۰۱۱). The dual nature of perfectionism in sport: relationships with emotion, motivation, and performance. International review of sport and exercise psychology, ۴(۲), ۱۲۸-۱۴۵