کافئین یک ترکیب شیمیایی است که در بیش از ۶۰ گونه از گیاهان مانند دانه های قهوه، برگ چای، دانه های کاکائو و هسته میوه کولاو ... یافت میشود.

کافئین در داخل معده و روده جذب میشود و ۴۵- ۶۰ دقیقه بعد از خوردن، سطح آن در خون به اوج میرسد و تعدادی از پاسخ های فیزیولوژیک را در بدن تحریک میکند که ممکن است تا ۴ ساعت ادامه داشته باشد.

 کافئین رهایش آدرنالین را در مقادیر زیادتر از ۵ میلی گرم (به ازای کیلوگرم وزن بدن) تحریک و رها شدن اسیدهای چرب را باعث میشود، این بدان معناست که اسیدهای چرب بیشتر و گلیکوژن کمتری برای انرژی استفاده میشود که در بهبود عملکرد ورزشکاران در رشته های مختلف ورزشی مزیت محسوب میشود زیرا گلیکوژن را ذخیره و استقامت را افزایش می دهد، همچنین با رهایش کلسیم از جایگاه های ذخیره اش در سلول های عضلانی، قدرت انقباضی عضلانی را افزایش میدهد.

• مزایای مصرف کافئین :

کافئین باعث افزایش ۲۳ ثانیه ای در شنای ۲۱ دقیقه ای می شود، همچنین مصرف این ماده در دوندگان و دوچرخه سواران بهبود معناداری در عملکرد آنها را نشان می دهد.  

گرچه کافئین کمی ادرار آور است ولی مطالعات انسانی نشان میدهند که مصرف کافئین تا مقادیر کمتر از ۳۰۰ میلی گرم در روز سبب دهیدراسیون یا عدم توازن آب نشده است.

• عوارض :

مصرف مقادیر بالاتر از ۳۰۰ میلی گرم علاوه بر تداخل در وضعیت آبرسانی، ضربان قلب را افزایش میدهد، کنترل حرکات ظریف را مختل و با الگوهای خواب تداخل ایجاد میکند و معده را تحریک میکند. که همه این عوارض میتوانند عملکرد ورزشی و سازش سلامتی را مختل کنند.

همچنین مصرف دوره ای کافئین ممکن است باعث اعتیاد به آن گردد و سبب تحریک پذیری شدید و سردرد و خواب آلودگی و خستگی شود.

• میزان معمول مصرف:

نوشیدن ۲ فنجان قهوه ۱ ساعت پیش از فعالیت ورزشی موجب تحریک عضله برای سوزاندن چربی بیشتر و گلیکوژن کمتر و افزایش استقامت میشود.

شیر موجب کاهش جذب کافئین میشود بنابراین برای به حداکثر رساندن تأثیر قهوه باید آن را بدون شیر یا مقادیر خیلی کم آن خورد.

معصومه بیک وردی – کارشناس کمیته تغذیه هیات پزشکی ورزشی استان مرکزی