ویژگی های داوران برجسته

• یکنواختی قضاوت: انتظار مربیان وبازیکنان از داوران این است که بتوانند یکسان قضاوت کنند و قوانین را به طور مساوی برای هر دو رقیب اعمال نمایند. داوران خود به اهمیت یکنواختی قضاوت در حرفه خویش آگاه هستند و در تحقیقی که روی داوران بسکتبال انجام گرفته است مشخص شد که 73 درصد از افراد نمونه با این اظهار که « اعتقاد دارم یکنواختی قضاوت مهمتر از کتابی سوت زدن است» موافق بودند. دستیابی به یکنواختی در قضاوت تابع تفسیر ثابتی از قوانین در هر مسابقه می باشد یعنی داور خوب کسی است که قوانین را به درستی و با یکسانی در داخل و خارج از بازی اعمال کند، داوران برای دستیابی به یکنواختی در قضاوت نیاز به دانستن قوانین و مهارت های روانی و هیجانی دارند زیرا قضاوت یکنواخت به یک حالت روانی پایدار در طی شرایط مسابقه نیاز دارد.
• برخورد مناسب: برخورد یک ویژگی است که به رابطه مطلوب با دیگران اشاره دارد، داوران  باید برخورد خوبی را با مربیان و بازیکنان داشته باشند. به عنوان یک داور سعی نکنید در یک قضاوت معمولی از خود یک قهرمان بسازید. ارتباط صحیح شما باعث می شود که ورزشکاران و مربیان  با شما همکاری کنند از طرف دیگر علیرغم حفظ دوستی خود به آنها باید ذره ای تردید نسبت به بی طرفی شما وجود داشته باشد همچنین در مورد پاسخ به سوالات آنها باید در دسترس شرکت کنندگان باشید اما نه به گونه ای که آنها بتوانند با پرسش های پی در پی خود وقفه ای را در جریان مسابقه ایجاد کنند.
• تصمیمات یک داور از لحاظ زمانی باید با عمل مشاهده شده سازگاری داشته باشد و یا حداقل، در کوتاه ترین زمان ممکن بعد از مشاهده عمل اتخاذ شود. این سخن به معنای تعجیل در سوت زدن نیست. یک مکث کوتاه مدت برای درک همل مشاهده شده لازم است اما مکث طولانی مدت ورزشکاران و مربیان را در یک حالت بلا تکلیفی قرار می دهد و اعتراض آنان را نسبت به تاخیر در سوت زدن بر می انگیزد. هر چه دقیق تر تصمیم بگیرید اهمیت قاطعیت شما بیشتر آشکار می شود.
• تعادل روحی: مسابقات ورزشی معمولا مهیج و دارای روند سریعی است که به سرعت تغییر می کند. به علاوه، چون افراد جامعه ما، برای ورزش اهمیت خاصی قائل اند، بنابراین طبیعی است که هیجانات و تنش های ورزشکاران، مربیان و تماشاگران، به خصوص در شروع و پایان مسابقه بالا باشد. لذا یک داور باید بدون توجه به آنچه که اتفاق می افتد آرام باشد و تعادل روانی خود را حفظ کند و بدون تاثیر پذیری از شرایط هیجانات خود را مدیریت کند باتوجه به اینکه همیشه 50 درصد از مربیان،بازیکنان وتماشاگران از قضاوت آنها ناراضی هستند. داورانی که سعی می کنند همه را راضی نگه دارند فقط خود را بی رمق کرده و دچار یک خود انتقادی شدید می شوند.داوران باید در لحظات تنش زای شدید، نزاع ها،آسیب دیدگی ها، خطاها و آشوب های شدید که احتمال وقوع آنها بیشتر است خویشتن دار باشند و تعادل روحی و اقتدار و رهبری خود را نشان دهند.
• صداقت یعنی اینکه یک بازی را بدون غرض با راستی و بدون توجه به عکس العمل های بازیکنان،مربیان یا تماشاگران،زمان باقی مانده، امتیاز بازی،سوت زدن های قبلی و یا هر نوع عامل مداخله گر سوت بزنید. بهترین سپر برای حفظ صداقت به خاطر سپردن این عبارت است: «هرآنچه را دیده اید سوت بزنید» بسیار مهم است که صداقت خود را چه در بازی و چه در خارج بازی حفظ کنید. هرچند که با مسئولیت های خود در حین قضاوت آشنا هستید ولی در خارج از زمین باید نسبت به تمام بازیکنان به طور مساوی احترام بگذارید و هرگز درباره بازیکنان یا تیم هایی که می خواهید برای آنان قضاوت کنید بیان نکنید و هرگز روی نتایج بازی که می خواهید قضاوت کنید شرط بندی نکنید حتی اگر آن بازی کم اهمیت باشد.
• تشخیص صحیح با فهم تمام و کمال قوانین و مقررات خاص آن رشته ورزشی همراه است. داوری که مرتبا قوانین را مطالعه می کند و از تجربیات داوری برای پیشرفت فردی استفاده می کند می تواند روی بازی،مسابقه یا رویداد تمرکز مطلق داشته باشد و به عوامل تنش زا توجهی نکرده و درباره سوت های قبلی و عکس العمل های بعدی ناشی از سوت ها هیچگونه نگرانی به خود راه ندهد. داشتن تمرکز مطلق در کل زمان بازی لازمه تشخیص صحیح می باشد که خوشبختانه تمرکز مهارتی قابل تمرین و تقویت است.
• اطمینان ( اعتماد بنفس):داوران شایسته به خود و توانایی های خویش اطمینان دارند. چنین اعتماد به نفسی بر هر بازی یا شرایط خاصی غلبه می کند.داوران مطمئن قادر به حفظ کنترل خود در شرایط دشوار هستند. این موضوع به این معنا نیست که آنها هیچ احساسی در مورد تردید نسبت به خود را تجربه نمی کنند، بلکه به این معناست که با زدن یک سوت اشتباه یا برخورد با سایر موانع، اطمینان خود را از دست نمی دهند. هر داور بازی هایی را سوت می زند که بالاخره آن را فراموش می کند اما داوران مطمئن اجازه نمی دهند که خدشه ای به اعتقاد اصلیشان وارد شود.
• داوران برجسته لذت زیادی را از قضاوت می برند اگر یک داور لذتی از قضاوت نبرد انگیزه او برای تمرین و تلاش زیاد در قضاوت از بین می رود.تحلیل رفتگی که از جمله مواردی است که در داوران به واسطه فشار زیاد ناشی از کار و ارج ننهادن به تلاش آنها ایجاد می شود.

منبع: روانشناسی داوری، نوشته: روبرت اس. وینبرگ و پگی ا.ریچاردسون، ترجمه: دکتر سیروس چوبیه

 ______________________________________________________________________________

دکتر مژگان سعیدی؛ مسئول کمیته روانشناسی هیأت پزشکی ورزشی استان کرمانشاه