با افزایش سرما و استفاده بیشتر از وسایل گرمازا لازم است عملکرد صحیح این وسایل بررسی و به این مهم توجه شود برای پیشگیری از بروز مسمومیت، تمامی درزها و منافذ در مکان هایی که وسایل گرمایشی روشن است، مسدود نشود.

مسمومیت با گاز مونوکسید کربن یکی از مرگبارترین انواع مسمومیت ها است و به مرگ خاموش از آن یاد می شود. ‏مرگی که در کمال ناباوری فردی که به خواب رفته است را آرام آرام به سوی خواب ابدی می برد. اما با رعایت روش های بسیار ‏ساده و اهمیت دادن به ایمنی استفاده از وسایل گازسوز، وسایل گرمایشی و وسایلی که سوخت فسیلی مانند نفت و ‏گازوئیل در آنها استفاده می شود، قابل پیشگیری است.‏

منوکسید کربن گازی بی رنگ، بی بو، بی طعم و غیر محرک است که در اثر سوختن ناقص سوخت های‎ ‎‏ فسیلی ‏مانند نفت، گاز، بنزین تولید می شود. مرگ خاموش بسیاری از هموطنان در سال های اخیر در اثر استفاده نامناسب از بخاری های گازی و سوخت ناقص آن ها، ‏زنگ خطری است تا در استفاده از وسایل گازسوز توجه بیشتری داشته باشیم.

دلایل تولید گاز مونوکسید کربن ناشی از وسایل گازسوز

۱-  استفاده از دودکش نامناسب: استفاده از لوله های قابل انعطاف فنری؛ خرطومی یا آکاردئونی به عنوان دودکش به خاطر سهولت در نصب، با استقبال عمومی مواجه شده است که به دلیل وجود منافذ ریز در طول لوله، عدم اتصال کامل به وسیله گازسوز، تغییر شکل اولیه با مرور زمان می تواند موجب بازگشت گازهای سمی به محیط شود.

۲-  نصب غلط دودکش: دودکش های رو به پایین گازهای سمی را خارج نمی کند. همچنین لازم است از نصب دودکش به صورت افقی خودداری کنیم، زیرا گازهای گرم حاصل از احتراق به صورت افقی خارج نمی شود. 

اتصال دو وسیله گازسوز به یک دودکش اصلی می تواند منجر به افزایش بار دودکش و بازگشت گازهای سمی به محیط شود.

·          در نصب دودکش از کمترین تعداد زانو استفاده شود، در غیر این صورت مکش دودکش کم و موجب پس زدگی گازهای سمی می‌شود. به ازای هر زانوی ۹۰ درجه باید به ارتفاع بخش عمودی اضافه شود.

·          از قرار دادن قطعات لوله دودکش به صورت لب به لب خودداری شود و از دودکش‌های نوع نر و ماده که باعث آب بندی در محل اتصال و خارج نشدن گازهای حاصل از سوختن می شود، استفاده کنیم.

۳-  خروجی نامناسب دودکش: قرار دادن دودکش در ظرف آب برای تصفیه گازهای سمی هیچگونه تأثیری در کم کردن خطرات مسمومیت نداشته و محصولات احتراق از محل خارج نمی شود. این اقدام خطری جدی برای مصرف کنندگان گاز طبیعی حتی در فضاهای کوچک، نظیر مغازه و فروشگاه است.

به طور کلی استفاده از دودکش‌هایی که از پنجره‌ها و دیواره‌های جانبی ساختمان‌ها خارج می‌شود غیر اصولی و غیر استاندارد است و کارایی لازم را در تهویه محصولات احتراق ندارد که باید در استفاده از آنها اجتناب شود.

دودکش وسایل گازسوز در محل عبور از شیشه پنجره ها نباید مستقیم با شیشه در تماس باشد، زیرا  امکان شکستن شیشه در اثر حرارت و افتادن دودکش وجود دارد. در صورتی که دودکش از پنجره به بیرون هدایت شده است، باید دارای دست کم یک متر ارتفاع از محل خروج از بالای پنجره باشد. همچنین توصیه می شود خروجی دودکش ها را زیر سقف و فضای بسته حیاط خلوت قرار ندهیم.

۴-  استفاده از کلاهک نامناسب: داشتن کلاهک مخصوص(H) برای دودکش در پشت بام‌ها برای جلوگیری از مسدود شدن راه دودکش اهمیت بالایی دارد.

۵-  استفاده از وسایل گرمایشی غیر مناسب در محیط زندگی: به علت آنکه عمل احتراق در شومینه در محیط باز صورت می‌گیرد (در درون محفظه نیست) انتشار محصولات احتراق (شامل co و co۲) در مقایسه با سایر وسایل گازسوز با محفظه، بسیار بیشتر است. بنابراین استفاده از شومینه در محل های که قابلیت نصب بخاری با محفظه احتراق وجود دارد توصیه نمی شود.

۶-  مسدود بودن مجاری لوله های دودکش

۷-  استفاده از وسایل گازسوز غیر استاندار : تمامی وسایل گازسوز باید دارای نشان استاندارد باشد.

۸-  نبود تهویه مناسب هوا در محیط: از آنجا که استفاده از هر وسیله گازسوز باعث مصرف اکسیژن محیط می شود، بنابراین تامین هوای لازم و تهویه شدن هوا برای واکنش زنجیره­ای سوختن کامل لازم و ضروری است، پس باید شرایطی فراهم شود تا عمل تهویه هوا در محیطی که وسایل گازسوز وجود دارد به راحتی انجام شود، به عنوان مثال وجود فضای باز زیر درها، باز گذاشتن دریچه های کولر، باز گذاشتن یک پنجره کوچک یا دریچه لازم و ضروری است.

توصیه می شود در منازلی که به هر شکل از وسایل گرمازای شعله­دار استفاده می­شود، در و پنجره­ها را درز گیری نکنیم.

دکتر «نگار میرزاد»، مسوول واحد مبارزه با بیماری های غیرواگیر مرکز بهداشت شهدای والفجر