به طور کلی نیازهای غذایی سالمندان شامل انرژی،پروتئین،چربی،ویتامین ها ،موادمعدنی و آب است. با افزایش سن نیاز به انرژی کمتر میشود .بنابراین باید مراقب حفظ وزن ایده آل خودبود. سالمندان باید در این دوره پروتئین بیشتر و چربی کمتری مصرف کنند با افزایش سن ،میزان برخی ویتامین ها از جمله ویتامین های گروهB,C,D,E کم میشود که با رعایت تنوع در رژیم غایی سالمندی می توان آنرا جبران کرد.

با افزایش وزن ،نیاز بدن به مایعات نیزافزایش می یابد. سالمندان بایدحتی اگر تشنه نمی شوند روزانه دست کم 6تا8 لیوان آب بنوشند.

هرفرد باید در برنامه غذایی روزانه خود از 5گروه مواد غذایی استفاده کند.

تعدادسهم های غذایی سالمندان شامل: 2سهم شیر و فراورده های آن،2سهم گوشت و حبوبات ،6سهم نان و غلات ،2سهم سبزی و 2سهم میوه است. مصرف از هر 5 گروه در یک روز و هم چنین رعایت تنوع در هر گروه اهمیت دارد.

در تجویز رژیم های غذایی باید به نیازها و محدودیت های هر سالمند از جمله قد،وزن ،سن ،جنس ،فعالیت ،ابتلا به بیماریهایی مانند فشار خون بالا و یا قند خون بالا توجه کرد.

به خصوص باید به سالمندانی که در معرض خطر سوء تغذیه هستند ،توجه شود.

سوء تغذیه در سالمندان:

درسالمندانی که به هر دلیلی بی اشتها هستند،سالمندانی که اخیرا" وزنشان کم شده ،سالمندانی که توانایی حرکت کردن ندارند و سالمندانی که بیمارند(به خصوص مبتلایان به بیماریهای روانی مانند افسردگی) ، سالمندانی که لاغرند و سالمندانی که تنها زندگی می کنند این خطر بیشتر است.

با افزایش سن مشکلات زیر می تواند بروز کند:

-آنزیمهای گوارشی و اسید معده کاهش یافته ،ظرفیت هضم و جذب غذا کم میشود .

-ابتلا به بیماریهای مزمن ،تغییر در احساس طعم،مزه و بو،کاهش ترشح بزاق ،کاهش ظرفیت هضم ،عدم تحرک ،واکنش متقابل غذا و داروهای مصرفی ،نگرانی های روحی و تنهایی همگی می تواند اشتها را کم کنند.

-کاهش قدرت خرید ،دشواری تهیه موادغذایی از بازار و یا نداشتن مهارت کافی برای پختن غذا باعث میشود که غذایی کافی و کامل به بدن نرسد.

-مشکل دندانی باعث میشود که غذاهای نرم انتخاب و برخی موادغذایی مورد نیاز بدن مانند سبزی ها و میوه های خام از غذای روزانه حذف شوند.

نکته های مهم در تغذیه سالمندان:

-چنانچه سالمند مشکل دندانی دارد مغزها را می توانید به صورت کوبیده یا له شده و یا رنده شده به تنهایی یا با غذا برای آنها آماده کنید.

-مصرف غلات با حبوبات مثل عدس پلو-لوبیاپلو –آش جو و همچنین غلات با لبنیات مثل شیربرنج-سوپ جو باشیر –ماکارونی با پنیر و مجموعه پروتئینی کاملی را برای بدن فراهم میکنند.

- در صورتی که سالمند مشکل دندانی دارد برای استفاده از گروه میوه ها و سبزیها از روشهایی مانند خرد کردن و رنده کردن استفاده کنید .برای مصرف کاهو یا سبزی خوردن همراه باغذا آنرا ریز خرد کنید .خیار ،هویج یا سیب را می توانید رنده کنید.میوه ها و سبزیها علاوه بر تامین ویتامین و املاح به دلیل داشتن مقادیر زیادی فیبر از بروز یبوست جلوگیری می کنند . بنابراین با خوردن میوه ها و سبزیها نیازی به مصرف داروهای ملین نخواهند داشت.

در شرایط زیر نیاز به آب بیشتر می شود:

-هنگام ورزش و فعالیت بدنی

-آب و هوای گرم

-هنگام استفاده از داروهای ملین و مدر

-مواقع ابتلا به اسهال یا تب

توصیه های تغذیه ای برای افزایش سلامت سالمندان

1-میوه ها و سبزیها،غلات سبوس دار و حبوبات و سیب زمینی ،نان تهیه شده از آرد سبوس دار ،ماکارونی ،لوبیا ،نخود،عدس جزو کربوهیدراتهای پیچیده اند .این مواد دارای فیبرند و باعث کاهش کلسترول و پایین آمدن فشار خون میشوند. در مقابل موادی مانند: قند-شکر –شربت –نوشابه و شیرینهای که جزو کربوهیدراتهای ساده هستند باید کمتر مصرف شوند.

2-بهتراست سالمندان غذاهای چرب و سرخ شده نخورند .اما برای این که چربی مورد نیاز بدنشان تامین شود روزانه یک قاشق سوپ خوری روغن گیاهی مثل روغن زیتون همراه غذا یا سالاد مصرف کنند.

تاحدامکان از مصرف گوشت قرمز و چربیهای حیوانی پرهیز و مرغ و ماهی را جایگزین آن کنند.

3-برای جذب بهتر آهن همراه غذا سبزی خوردن و سالاد مصرف کنند .بعداز غذا میوه تازه بخورند.ازنوشیدن چای یا قهوه از یک ساعت قبل و تا دوساعت بعد از خوردن غذا خودداری کنند.

4-تاحدامکان مصرف ادویه ،نمک و شکر را کم کنند.

5-سالمندی که میل زیاد به شورکردن غذا دارد ممکن است دچار کاهش حس چشایی شده باشد در این خصوص نیاز به بررسی پزشک دارد. کمبود روی یکی از علتهای کاهش حس چشایی است.

6-اگر سالمندی مشکل دندانی دارد با استفاده از خرد کردن و یا رنده کردن سبزیها و میوه های خام را مصرف کند.

7-در سالمندانی که دچار بی اشتهایی هستند تزئین غذا با تحریک حس بینایی به افزایش اشتهای آنان کمک می کند.

8-تغذیه مناسب به معنای صرف هزینه زیاد نیست، مهمترین اصل برای جلوگیری از کمبود موادغذایی رعایت تنوع و تعادل در گروه موادغذایی است.

مریم خائف –کارشناس ارشدتربیت بدنی