روزه داری دارای اثرات سودمند جسمی، روانی و اجتماعی می باشد. و در طی دوره روزه داری، مکانیسم های تنظیمی بدن فعال شده و بدن بطور موثر از چربی ها استفاده می کند تا به مقدار متعادلی رسیده و سلامت و فعالیت شخص حفظ گردد.(۱)
آثار مثبت جسمی زیادی در افراد سالم و بیمار برای روزه داری بیان شده است که ازجمله اثر بر سوخت و ساز، غلظت هورمون ها، فعالیت کلیه، آزمایش های کبدی، دستگاه گوارش، دستگاه قلب و عروق آثار عصبی و روانی، اثر بر الکترولیت ها، شاخص های خونسازی، اثر بر کاهش وزن و... می باشد. علم پزشکی نوین ثابت کرده است روزه داری بیماریهایی را درمان می کند که انسان عصر نوین در اثر افزایش مقدار غذا و استفاده از ماشین های صنعتی برای بهره وری از انواع مختلف غذا دچار آن می شود (۲).
روزه یکی از رکنهای عبادی دین مبین اسلام، موضوعی است که گاها مورد مشاوره با پزشکان ممالک اسلامی قرار می گیرد. لذا افراد می بایست با اثرات این فریضه مهم برروی بدن آگاهی داشته باشند.
در گرسنگی طولانی در روزه ماه رمضان میزان متابولیسم در فرد به آهستگی کاهش یافته و سایر مکانیسم های تنظیمی بدن شروع به فعالیت می نمایند. چربی های ذخیره بدن و رژیم غذایی به طور موثر مصرف می شوند و علاوه بر تامین انرژی مورد نیاز سبب محافظت پروتئینهای بدن می گردند. قرار گرفتن در شرایط محدود از انرژی موجب افزایش کلسترول پلاسما و کاهش وزن بدن در ماه رمضان می شود.
بر اساس پیشنهاد راهنمایی رژیمی آمریکا در سال ۱۹۹۵ میزان توصیه شده انرژی دریافتی روزانه چربی نباید بیش از ۳۰ درصد کل آن باشد. در حالیکه نتایج مطالعات جدید پیشهاد می کند که انرژی دریافتی از چربی در ماه مبارک رمضان می بایست به ۳۶ درصد از کل انرژی دریافتی برسد که می توان برای این منظور از چربی های غیر اشباع استفاده نمود و این رژیم می تواند در پیشگیری از افزایش کلسترول و اسید اوریک که از ریسک فاکتورهای بیماریهای قلبی- عروقی شناخته شده اند. موثر باشد. اثرات روزه ماه رمضان روی بذر و لیپیدهای پلاسما هنوز هم مورد بحث است (۳)
طبق مطالعه ی دژگاه (۳) که به بررسی تعیین اثرات روزه بر وزن بدن و غلظت لیپیدهای پلاسما پرداخت نتایج نشان داد که روزه داری اثراتی به شرح زیر دارد:
- کاهش تری گلیسیرید و نمایه توده بدنی مبین اثرات مثبت روزه داری بر سلامت بدن است.
- در طی روزه داری میزان کلسترول تام و تری گلیسرید به طور ملایم کاهش می یابد.
- در روزه ماه رمضان کاهش وزن بدن همراه با افزایش میزان کلسترول خون مشاهده می شود.
- در روزه ماه رمضان چربی و کربوهیدرات در مقایسه با روزهای عادی بیشتر مصرف می شوند.
- دریافت انرژی در طی ماه رمضان با وجود کاهش دفعات تغذیه ای در مقایسه با قبل و بعد از آن ثابت است.
و رعایت الگوی غذایی مناسب همراه با کاهش انرژی دریافتی در ماه مبارک رمضان می تواند در کاهش مقادیر لیپد خون و پارامترهای آنتروپومتریک موثر باشد.
اغلب یافته های تحقیقاتی نشان میدهند که کم تحرکی، پایین بودن آمادگی قلبی-تنفسی و چربی های بالای خون، از مهمترین عوامل خطر زای بیماری های قلبی-عروقی به ویژه آترواسکلروزیس، تصلب شرایین و دیابت است. از طرفی هم تحقیقات بسیاری به نقش و اهمیت بالای فعالیت بدنی منظم همراه با رعایت رژیم غذایی مناسب در کنترل و درمان این بیماری ها اشاره کرده اند (۷-۴)
طبق تحقیقی که آخوندی و همکاران (۸) که در آن به بررسی روزه داری در ماه مبارک رمضان پاسخ های قلبی-تنفسی، ترکیب بدنی و چربی های خون ورزشکاران پرداختند؛ یافته های این تحقیق نشان داد، به نظر می رسد روزه داری در ماه مبارک رمضان و انجام فعالیت ورزشی در ورزشکاران در ابتدا اثر خود را با کاهش توده ی چربی و اندازه های آنتروپومتریکی نشان می دهد. همراه با این کاهش، همزمان بهبود نیمرخ لیپیدی در آن ها صورت می گیرد که این بهبود با بهبود عملکرد از طریق افزایش اکسیژن مصرفی بیشینه همراه می باشد. در نهایت به نظر می رسد روزه داری در ماه مبارک رمضان اختلالی در عملکرد ورزشکاران ایجاد نخواهد کرد.
حسین تیموری زمانه/مسئول حرکات اصلاحی هیات پزشکی ورزشی استان خوزستان
منابع:
- زارع مسعود، محمدی غلامرضا. بررسی تاثیر روزه داری در ماه مبارک رمضان بر برخی از عوامل بیوشیمایی خون. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی سبزوار (اسرار) :پاییز ۱۳۸۱ , دوره ۹ , شماره ۳ (مسلسل ۲۵) ; از صفحه ۳۰ تا صفحه ۳۵
- یوسفی هادی، فرشیدفر غلامرضا، اسدی نوقابی احمدعلی. تاثیر روزه داری اسلامی ماه رمضان بر وزن و فشارخون دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بندرعباس. افق دانش : پاییز و زمستان ۱۳۷۹ , دوره ۶ , شماره ۲ ; از صفحه ۳۳ تا صفحه ۴۲
- رقیه دژگاه، تاثیر روزه ماه رمضان بر وزن بدن و غلظت لیپیدهای پلاسما. مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران :پاییز ۱۳۸۰ , دوره ۳ , شماره(ویژه نامه خلاصه مقالات کنگره روزه داری و سلامت) ; صفحه ۴۲.
۴. Steinbeck KS. The importance of physical activity in the prevention of overweight and obesity in childhood: a review and an opinion. Obes Rev ۲۰۰۱; ۲(۲) : ۱۱۷-۳۰.
۵. Qujeq D, Bijani K, Kalavi K, Mohiti J,Aliakbarpour H. Effects of Ramadan fasting on serum low-density and high-density lipoproteincholesterol concentrations. Ann Saudi Med ۲۰۰۲; ۲۲(۵-۶) : ۲۹۷-۹.
۶. Choi KM, Kim TN, Yoo HJ, Lee KW, Cho GJ, Hwang TG, et al. Effect of exercise training on A-FABP, lipocalin-۲ and RBP۴ levels in obese women. Clin Endocrinol (Oxf) ۲۰۰۹; ۷۰(۴) : ۵۶۹-۷۴.
۷. Haghdoost AA, Poorranjbar M. The interaction between physical activity and fasting on the serum lipid profile during Ramadan. Singapore Med J ۲۰۰۹; ۵۰(۹) : ۸۹۷-۹۰۱.
۸. آخوندی محمدحسین، کارگرفرد مهدی. آیا روزه داری در ماه مبارک رمضان پاسخ های قلبی- تنفسی، ترکیب بدنی و چربی های خون ورزشکاران را تغییر می دهد؟، مجله دانشکده پزشکی اصفهان : هفته چهارم دی ۱۳۹۲ , دوره ۳۱ , شماره ۲۶۲ ; از صفحه ۱۹۴۱ تا صفحه ۱۹۵۳ .
ارسال نظر