هیچ یک از بیماران مبتلا به آسم مانند دیگری نیست. بنابراین تدابیر درمانی برای این بیماران باید به صورت فردی و مجزا انجام شوند. آسم با انسداد متغیر راه هوایی تشخیص داده می شود و تعدادی از مردم جهان دچار آن هستند تعریف عملیاتی آسم عبارت است از اختلال التهابی مزمن راه های هوایی که منجر به واکنش بیش از حد راه هوایی، محدودیت جریان هوا و نشانه های تنفسی شامل خس خس سینه، سرفه و تنگی نفس به ویژه هنگام شب یا اوایل صبح می شود. این نشانه ها معمولا با انسداد گسترده اما متغیر جریان هوا همراه هستند که بیشتر اوقات خود به خود یا با دارو برطرف می شوند. همچنین ممکن است التهاب با افزایش بیش پاسخی نایژه ای دیواره راه هوایی به محرکهای گوناگون همراه باشد.

نشانه های مرتبط با آسم(تنگی نفس، خس خس سینه، ایجاد ماده مخاطی و گرفتگی سینه) حاصل تغییرات فیزیولوژیکی آسیبهای (التهاب و گرفتگی راه هوایی) هستند که پیش از این ذکر شد. عوامل متفاوتی با تشدید حاد آسم ارتباط دارند، عفونتهای تنفسی میتواند به ایجاد حساسیت نسبت به مواد حساسیت زا در هوا، افزایش تولید سیتوکین، تحریک اعصاب حسی و از دست دادن عامل آرامبخش برگرفته از اپیتلیوم منتهی شود. این واکنش ها التهاب راه هوایی را تشدید کرده و واکنش راه هوایی را افزایش میدهند. فعالیت بدنی و استنشاق هوای سرد نیز میتواند پاسخ التهابی را برانگیزاند. بروز بالینی آسم در بیماران مختلف فرق می کند و حدود ۱۵ درصد از بیماران آسمی حتی پس از کاهش حاد ۲۰ درصدی حجم بازدمی با فشار در یک قانیه(FEV) هم هیچ گونه  ناراحتی و مشکلی را حس نمی کنند. در برخی موارد  هم ممکن است نشانه های بالینی تنها پس از فعالیت بدنی بروز کند(گرفتگی نایژه ای ناشی از فعالیت بدنی) وفقط به صورت کاهش استقامت در فرد جلوه گر ود. علاوه براین ماهیت و نشانه آسم و مسیرهای عصبی وابسته نیز میتواند از بیماری تا بیماری دیگر متفاوت باشد.

 شاخص مناسب احتمال بروز بیماری در بیماران دارای تنگی نفس به تشخیص درست آسم کمک می کند نشانه های شبانگاهی(بیدار شدن باسرفه، تنگی نفس، خس خس سینه) یا سرفه نیز باید در معاینه و تشخیص بیماری مورد توجه قرار گیرد.

برنامه تمرین ورزشی

برنامه های تمرینی گوناگونی برای بیماران آسمی استفاده شده است، انواع گوناگون فعالیت شامل ورزش، بازیها، دوی استقامت، شنا، دوچرخه سواری، تمرین در ارتفاع و دویدن روی نوارگردان می شود که همگی بهبود، فعالیت بدنی را نشان داده، اند. تعداد جلسات فعالیت بدنی از یک پژوهش تا پژوهش دیگر متفاوت بوده است و در دامنه یکبار در هفته یا یک بار در روز در دوره های زمانی، ۲۰ دقیقه تا ۲ ساعت در هر جلسه تمرینی قرار دارد. به طور کلی از دوره های تمرینی، ۶ تا ۸ هفته ای استفاده می شود. شدت فعالیت نیز از افزایش تدریجی تا شدید متغیر بوده است.

تمرینهای قلبی عرقی

برای ایجاد آماگی قلبی و عروقی فعالیت بدنی باید به مدت ۲۰ تا ۶۰ دقیقه و ۳ تا ۵ روز انجام شود. در روش تمرین، علاوه برتائید اثرات محیط اطراف باید علاقه بیمار، تجربه قبلی فعالیت و دسترسی به تجهیزات در نظر گرفته شود قرار گرفتن در معرض هوای سرد، رطوبت کم، یا آلاینده های هوا حتما موجب گرفتگی نایژهای می شود به طور کلی، تمرین کوتاه مدت، ورزشهای با شدت پائین و وجود هوای گرم و مرطوب اثر بهتری دارند. علاوه براین اگر ضعف یک گروه عضلانی مدنظر باشد تمرین مقاومتی میتواند ضعف اساسی عضلات را برطرف کند (مانند استفاده از دمبل و هالتر و دستگاه چند کاره) هم اکنون درباره سطح بهینه شدت فعالیتی که بیمار آسمی باید انجام دهد اتفاق نظری وجود ندارد تعیین شدت فعالیت برای این بیمار باید براساس داده های آزمون بالینی و فعالیت بدنی و نیز اهداف ویژه بیمار باشد برای آن دسته از بیمارانی که قادرند سطحی از فعالیت بدنی را تحمل کنند تمرین میتواند با شدتی زیر آستانه بی هوازی آغاز شود ممکن است چنین آزمودنی در بسیاری از مناطق موجود نباشد

دکتر  حمید ملک شاهی/متخصص فیزیولوژی /هیات پزشکی ورزشی استان خوزستان