در این باره تفاوتی بین داوران حرفه ای و آماتور وجود ندارد. همه داوران با این افکار مواجه هستند. شاید بتوان گفت که این بخش لاینفک حرفه داوری است. یک داور مدام در حال تحلیل رفتار خود و بررسی نحوه واکنش دیگران نسبت به رفتار خود است.

داوری، یکی از ارکان مسابقه

اگر دریک مسابقه ورزشی ورزشکاران بهترین تکنیک و تاکتیک را به نمایش بگذارند، یک قضاوت نامطلوب و یا ناحق، می تواند از ارزش آن مسابقه و فعالیت ورزشی بکاهد؛ بنابراین، داوری یکی از ازکان مسابقه است و آنرا نمی توان جدا از دیگر مولفه های مسابقه در نظر گرفت. به عنوان یک داور، هر چه بیشتر، بر قوانین و مقررات تعریف شده، تاکید کنید و از اِعمال نظر شخصی پرهیز نمایید، می توانید خود را به عنوان یک داور معقول و جامعه پسند معرفی کرده و از تلاش های بیهوده برای متقاعد کردن افکار دیگران در رابطه با اعمال خود رها شوید. نقش مهمی که داوران باید ایفا کنند، به شرح زیر است:

• تنها براساس قوانین بازی قضاوت کنند.


• حتی المقدور کمتر اعمال نظر کنند.


• در ابعاد مختلف جسمانی و روانی مراقب ورزشکار باشد.


• زبان بدن داور تنها باید انرژی مثبت را به ورزشکاران انتقال دهد.


• ارتباط و تعامل مثبتی بین خود و دست اندرکاران مسابقات ورزشی ایجاد نماید.

نیازهای جسمانی و روانی برای داوران

تا توازن لازم بین جسم و روان ایجاد نشود، شما نمی توانید داوری تراز اول باشید. به عنوان مثال شما باید نیاز های خاص یک رشته ورزشی، تکنیک ها، مهارتهای داوری، آمادگی روانی و بصری را در خود تقویت نماید و برای دستیابی به یک نتیجه دلخواه ارتباط مناسبی بین این فاکتور ها ایجاد کنید.

جالب اینجاست وقتی به اظهار نظرهای داوران توجه می کنیم عوامل روانی مانند وظایف دشوار سوت زدن های غیر معمول،کنترل جو بازی، خونسردی، تحریک پذیری، انگیختگی، بیشتر از عوامل جسمانی به چشم می خورد که همین امر از اهمیت فاکتورهای روانی خبر می هد (پژوهش های نظر سنجی در این رابطه نشان می دهد که مهارت های روانی 50 تا 70 درصد موفقیت یک داور را تضمین می کند) در بین بسیاری از مهارت های روانی، قضاوت همسان، ثبات عقیده در تصمیم گیری سریع و دقیق و آرامش، مهم ترین سرمایه یک داور خوب محسوب می شوند. بر خلاف نظر عموم که مهارت های روانی ذاتی هستند این این مهارتها قابل یادگیری و پیشروی هستند.

مهارتهای روانی یک داور خبره

• قضاوت همسان

در صورتی که داور در طول اجرای یک مسابقه، رفتار مشابه ای را نسبت به هر دو طرف ارائه ندهد باعث آشفتگی و نگرانی و بروز هیجانات نامناسب در مربیان و ورزشکاران می شود. در نتیجه داواران زبده باید در طول اجرای بازی تعادل مناسبی در مقابل هر دو تیم،گروه و یا فرد برقرار نمایند تا قضاوت همسان را به نمایش بگذارند.

• برخورد مناسب

برخورد ویژگی است که به رابطه با دیگران اشاره دارد. در یک مسابقه ورزشی افراد بصورت دائم در حال برخورد با یکدیگر هستند. داور باید در مقابل ورزشکارن و مربیان از خود یک قهرمان نسازد. احترام به وزشکاران، مربیان و افراد مرتبط با آنها باعث می شود که برخورد های مطلوبی ایجاد شود. توجه داشته باشید که این ارتباط مثبت نباید باعث سوء تفاهم برای دیگران شود، بلکه باید رفتاری مناسب و متعادل اتخاذ شود تا بی طرفی شما را به تصویر بکشد.

• قاطعیت

تصمیمات شما باید در کوتاهترین زمان ممکن اتخاذ گردد و با عمل مشاهده شده سازگار باشد، البته نباید عجله کنید چرا که اعتراض ورزشکار و مربی را به دنبال خواهد داشت. مکثی کوتاه برای درک عمل لازم است ولی نباید طولانی باشد هر چقدر سریع تر تصمیم بگیرید، از قاطعیت بیشتری برخوردار خواهید بود.

• تعادل روانی

همه ما می دانیم که مسابقات ورزشی بسیار مهیج و دارای سرعت بالایی هستند این امر باعث ایجاد هیجانات خاص و تنش در ورزشکار، مربیان و تماشاچیان می شود خصوصا در ابتدا و پایان بازی؛ یک دارو توانمند باید بدون توجه به این شرایط از یک آرامش و تعادل روانی برخوردار باشد. تحقیقات نشان می دهد در بهترین حالت ممکن 50 درصد ورزشکاران و مربیان از قضاوت داور ناراضی هستند. با این وجود داور باید در بهترین حالت ممکن برخورد کند تا حتی المقدور قضاوتی عادلانه داشته باشد. اگر شما به عنوان یک داور سعی کنید تمام سوت هایتان دقیق باشد و از طرفی همه را راضی نگه دارید، هویت خود را از دست داده و دچار یک خود انتقادی شدید می شوید.

• صداقت

به عنوان یک داور، بازی را بدون غرض ورزی و عدم توجه به رفتار غیر ورزشی بازیکنان، مربیان و تماشاچیان قضاوت نمایید. نمایش این عکس العمل صحیح را صداقت در قضاوت می گویند هر آنچه را دیده اید به موقع سوت بزنید و واکنش صحیح نشان بدهید. این صداقت را هم در حین بازی و هم پس از آن در مقابل ورزشکاران رعایت کنید. عقاید خودتان در مورد بازیکنان و تیم ها را در ذهن خود نگه داشته و بیان نکنید چرا که سوء تفاهم بوجود خواهد آمد.

• تشخیص

ما برای تشخیص صحیح در قضاوت نیازمند این هستیم که فهم کاملی از قوانین و مقررات رشته ورزشی که در آن به قضاوت می پردازیم داشته باشیم. داورانی که از تشخیص صحیح برخوردارهستند روی بازی تمرکز دارند، از طرفی به عوامل تنش زا عکس العمل نشان نداده، در رابطه با قضاوت خود نگرانی نداشته و افکار نامربوط کارایی آنها را کاهش نمیدهد.

• اعتماد به نفس

تا زمانی که به عنوان یک دارو به خود و توانمندی های خویش ایمان نداشته باشید نمی توانید بر شرایط خاصی که ممکن است در طول بازی برای شما پیش بیاید غلبه کنید. اعتماد به نفس شما مرکز تصمیم گیری های است که در بازی انجام می دهید این بدان معنی نیست که شما هرگز تردید را تجربه نمی کنید بلکه اعتماد به نفس، محور اصلی تصمیم گیری های شماست. بهترین تصمیم، تصمیمی خواهد بود که بدون تاثیر پذیری از محیط اتخاذ شود.

• لذت و انگیزش

تا زمانی که به عنوان یک دارو از حرفه خود لذت نبرید، انرژی مثبت و توانمندی را در رابطه با کار خود احساس نخواهید کرد. توانمندی در داوری نیاز به صرف زمان و تمرین دارد. داوران برای ادامه کار قضاوت نیاز مند انگیزش هستند که در صورت ارزش ننهادن به کار قضاوت از سوی جامعه ممکن است دچار تحلیل رفتگی شوند. در نتیجه تا می توانید میزان انگیزش خود را با ابزار و امکانات مناسب بالا نگاه دارید.

تهیه و تنظیم:سامان طهمورثی

زیر نظر: دکتر افسانه صنعتکاران

کمیته روانشناسی ورزشی هیات پزشکی ورزشی استان البرز