. زمان بروز علائم بیمارى ممکن است از اوایل بهار تا اواخر تابستان بر حسب گرده گیاهى که به آن حساسیت دارید و زمان معین گرده افشانى آن گیاه متفاوت باشد. معمولاً یک زمینه خانوادگى هم در مبتلایان وجود دارد. افراد داراى آلرژى به گرده‌هاى گیاهى ممکن است همزمان به میوه‌ها و سبزیجات خاص و نیز به بعضى آجیلها و مغزهاى خوراکى هم حساسیت داشته باشند (آلرژی غذایی).
علل بیماری :
از علل مهم افزایش حساسیت یا آلرژی فصلی ، گرده‌های گلها و گیاهان است که در اثر گرده‌افشانی ایجاد می‌گردد. گرده‌افشانی درختانی مانند نارون ، گردو ، تبریزی ، ‌افرا ، چنار ، زبان گنجشک در اسفند ماه شروع شده
تا اواسط بهار ادامه می‌یابد ولی علوفه‌ها از ماههای اردیبهشت و خرداد گرده‌افشانی می‌کنند که تا اواسط مرداد ماه ادامه می‌یابد و علفهای هرز در اواخر تابستان تا اوایل پائیز گرده افشانی می کنند . از گلها ، گیاهانی مثل شمعدانی و گل سرخ حساسیت زا هستند .
علائم اصلى بیمارى
علائم اصلى بیمارى حملات مکرر عطسه ، آبریزش بینى ، خارش و آبریزش چشمها، احساس خارش در گلو ، سقف دهان و گوشها، کاهش تمرکز و احساس ناخوشى کلى است.
آلرژی فصلی یا آلرژی بینی؟
تحقیقات نشان می‌دهد، التهاب مخاط بینی ناشی از آلرژیهای فصلی می‌تواند در طول همه ماههای سال ایجاد شده و افراد را با مشکل مواجه کند. طبق نظریه‌ای که بین مردم رایج است، آلرژیهای فصلی تنها در فصل بهار اتفاق می‌افتد و شدت می‌یابد، اما در عین حال پژوهشهای جدید نشان می‌دهد التهاب مخاط بینی ارتباط به فصل خاصی ندارد و به خصوص در افراد مبتلا به آسم نباید نادیده گرفته شود. آمارها نشان می‌دهد که از هر 10 فرد مبتلا به آسم 8 نفر از آلرژیهای فصلی رنج می‌بردند. به اعتقاد پژوهشگران، عوامل مختلفی در بروز آلرژیهای فصلی موثر است که به فصل خاصی ارتباط ندارد و برای درمان این دو بیماری به صورت همزمان استفاده از کورتیزون استنشاقی (بکلومتازون بینی) می‌تواند، التهاب مجاری بینی و برونشیت‌ها را کاهش داده و درمان موثری محسوب شود.
پیشگیری
در صورتى که مى‌دانید به چه گرده گیاهى حساس هستید سعى کنید در فصل گرده افشانى آن گیاه از رفتن به محلهاى رویش آن گیاه خوددارى کنید. از عینکهاى آفتابى براى جلوگیرى از وارد شدن گرده‌ها به چشمهایتان استفاده کنید. داخل بینى‌تان را با سرم نمکى (نرمال سالین) شستشو دهید یا اندکى وازلین داخل بینى‌تان بمالید. اگر در محل زندگی‌تان گرده‌هاى گیاهى در فضا پراکنده مى‌شوند، درها و پنجره‌هاى اتاق خوابتان را در وسط صبح (حدود ساعت ۱۰) و ابتداى غروب (حدود ساعت ۷) بسته نگه دارید چرا که معمولاً در این ساعتها اوج گرده افشانى گیاهى صورت می‌گیرد. از رفتن به پارکها یا مزارع به خصوص به سمت غروب خوددارى کنید. براى تعیین کردن این که به کدام گرده‌هاى گیاهى حساسیت دارید مى‌توانید به یک کلینیک آلرژى مراجعه کنید.
درمان :
درمان دارویی :
براى درمان علائم از قرصهاى آنتى هیستامین و اسپری‌هاى ضد التهابى بینى استفاده مى‌شود. اسپرى‌ها یا قطره‌هاى بینى ضد التهاب، با کاهش تورم پوشش درون بینى گرفتگى بینى را برطرف مى‌کنند. اسپرى‌ها یا قطره‌هاى بینى ضد آلرژى با پوشش بینى و چشم مانع اثر عامل آلرژی‌زا مى‌شوند. همچنین در موارد مقاوم از اسپری‌های بینی کرومولین سدیم استفاده می‌شود که با جلوگیری از آزاد شدن هیستامین در بدن از بروز علائم آلرژی ممانعت می‌کند. اگر گرفتگى بینى باعث ناراحتى چندانى نشود، قرص یا اسپرى‌هاى ضداحتقان خیلى مفید نیستند. به تازگى یک قطره چشمى با نام «اولا پاتیدین» وارد بازار شده است که با جلوگیرى از آزاد شدن موادى که در بدن علائم حساسیت را بوجود مى‌آورند، مى‌تواند در موارد حساسیت چشمى بسیار موثر باشد. این قطره دو بار در روز مصرف مى‌شود.
درمان به روش حساسیت زدایی :
اگر به رغم درمانهای دارویی، علائم شدید حساسیت در فرد باقى بماند، باید به روش خاصى نسبت به گرده گیاهى عامل بیمارى، حساسیت زدایى انجام شود. در این روش مقادیر کمى از آن گرده گیاهى در طول یک دوره سه ساله به فرد تزریق مى‌شود تا فرد نسبت آن تحمل پیدا کند و آلرژى درمان شود. با تزریق مواد آلرژی‌زاى مختلف به زیر پوستتان و مشاهده واکنش حاصل مى‌توان نوع ماده آلرژی‌زا را تعیین کرد.
آلرژی فصلی یکی از اپیدمیهای شایع در فصل بهار است که همه ساله بیش از یک چهارم جمعیت جهانی را با مشکلات جدی مواجه می کند و سالانه هزینه های سرسام آوری را به خانواده ها و دولتها تحمیل می کند.
بهار نشان دهنده آغاز یک دوره جدید سالانه است. در حقیقت پس از سرما و تاریکی زمستان و با شروع این فصل جدید، طبیعت زندگی تازه ای را شروع می کند و با این تولد دوباره طبیعت، رنگها و رایحه ها به سرعت گسترده می شوند، اما بهار با وجود تمام شگفتیهایی که دارد می تواند برای بسیاری از مردم مشکلات جدی را ایجاد کند. مشکلی که از آن با عنوان "آلرژی" یاد می شود.
در حقیقت آلرژیهای فصلی یکی از اپیدمیهای فصل بهار به شمار می روند به طوری که 25 درصد از جمعیت جهانی از این عارضه رنج می برند. در سال 1998 نتایج تحقیقاتی که در اروپا و با شرکت 100 هزار بیمار مبتلا به انواع آلرژی انجام شد، نشان داد که بین 9/10 تا 6/18 درصد از این بیماران از آلرژی فصلی رنج می برند.
همچنین نتایج تحقیقات دیگری که در خصوص موارد مبتلا به "تب یونجه" در بین دانش آموزان اسکاتلندی در دوره سالهای 1964 تا 1989 انجام شد، نشان داد که این بیماری در این دوره 4 برابر شده است.
در سوئیس موارد ابتلا به آلرژی در مدت 66 سال با یک افزایش 12 برابری مواجه شده است. در آمریکا بیماریهای آلرژیکی به بیش از 50 میلیون نفر، تقریبا در حدود 20 درصد از جمعیت این کشور آسیب می رساند.
از سویی دیگر بیماری آسم آلرژیکی بین سالهای 1990 تا 1994 بیش از 75 درصد افزایش یافته است و هزینه های اقتصادی و اجتماعی این بیماری نیز همزمان با گسترش آن تاحد قابل ملاحظه ای توسعه یافته است. به طوری که در سال 1998 در اروپا در حدود 10 میلیارد یورو برای درمان آسم هزینه شده است.

علائم آلرژی:

آلرژی، واکنش سیستم ایمنی به ماده ای است که به طور طبیعی بی ضرر است. علائم آلرژیکی می توانند با عوارض خفیف و یا حادی بروز یابند که شامل موارد زیر می شوند:

علائم بینی: آب ریزش بینی، گرفتگی بینی، عطسه های مکرر و خارش بینی
علائم چشمی: خارش چشم، قرمزی، تورم، اشک ریزی و حساسیت به نور
علائم تنفسی: احساس کمبود هوا و تنفس همراه با صدای خس خس
علائم عمومی در بدن: خستگی و عصبی شدن

تمامی این علائم می توانند در بیمار ظاهر شوند و یا در موارد حادتر به خصوص در افرادی که سالها است از آلرژی فصلی رنج می برند با شدت بسیار زیادی بروز یابند و حتی می توانند تبدیل به آسم شوند.

انواع آلرژی  :

آلرژیها به دو مقوله بزرگ تقسیم می شوند که شامل آلرژیهای محیطی و آلرژیهای غذایی هستند. هر دو گروه این آلرژیها می توانند منجر به بروز آسم، برونشیت، رماتیسم مفصلی، دیابت، اگزما، سندروم خستگی مزمن، آب سیاه چشم، اختلالات مزاجی، مشکلات کلیوی، افزایش وزن، تپش قلب، حملات صرعی، افسردگی، فلج مغزی و "ام اس" شوند.

آلرژیهای محیطی: گرده گلهای مختلف، گرد و غبار خانگی، کرمهای پنیر، کپک قارچ و دود از جمله موادی هستند که بیشترین واکنشهای آلرژیکی را در بیماران برمی انگیزند.

آلرژیهای غذایی: غذاهایی که موجب بیشترین حالت آلرژی می شوند شامل گندم، شیر و فراورده های لبنی، سفیده تخم مرغ، گوجه فرنگی، سویا، بادام زمینی، شکلات، گوش ماهی و رنگهای خوراکی هستند.

دلایل بروز آلرژی :

سیستم ایمنی بدن که در اثر استرس زیاد ضعیف شده باشد خطر ابتلا به آلرژی را افزایش می دهد. از دیگر فاکتورهایی که می توانند سیستم ایمنی را ضعیف کنند می توان به مصرف بیش از حد آنتی بیوتیکها، واکسیناسیون زیاد، قرصهای ضدبارداری و آلودگی زیست محیطی اشاره کرد.

همچنین در آلرژیهای غذایی استفاده از تنها یک رژیم غذایی و مصرف مکرر یک نوع غذای خاص می تواند در دراز مدت سیستم ایمنی را نسبت به آن ماده غذایی حساس کند و موجب بروز آلرژی شود.

پیشگیری از آلرژی :

در اینجا به بررسی 10 قانون "ضد آلرژی" می پردازیم که که می توانند تا حد چشمگیری از بروز آلرژی فصلی بهار پیشگیری کنند.

1- استفاده از رژیم غذایی محتوی ویتامینهای گروه C، B و K

2- اجتناب از غذاهایی که دارای "رایحه های طبیعی" هستند. در میان موادی که در این گروه جای می گیرند می توان به عسل و گرده گلها اشاره کرد.

3- عدم استفاده از دارو بدون مشورت با پزشک. افرادی که از آلرژی رنج می برند بیش از دیگران به داروهای شیمیایی حساس هستند.

4- عدم استعمال دخانیات و دوری جستن از محیطهای ویژه افراد سیگاری، چرا که مخاطهای بینی و چشم می توانند تحریک شوند.

5- خوابیدن حداقل 8 ساعت در شب

6- تغذیه سه نوبت در روز

7- استراحت و دور شدن از کار حداقل به مدت یک ربع ساعت در زمانی که فرد احساس خستگی می کند

8- انجام فعالیتهای فیزیکی هفتگی

9- رسیدگی به کارهای شخصی در اوقات فراغت

10- عدم مبارزه با احساسات شخصی و بروز دادن احساسات در برقراری ارتباط با دیگران. درحقیقت احساسات سرکوب شده، استرسهای روحی و جسمی، زندگی بی نظم و ... فاکتورهایی هستند که سیستم ایمنی را خلع سلاح می کنند و موجب نفوذ بیشتر آلرژی می شوند.

فصلنامه داخلی هیئت پزشکی ورزشی استان یزد