پيرشدن همراه با موفقيت لزوماً به معني دوري جستن از مشكلات، تغييرات يا كمبود هاي ناشي از كهولت نيست بلكه بر عكس و علي رغم موانع موجود تلاش مستمر براي بيشتر به دست آوردن و كمتر از دست دادن است. پا به سن گذاردن با اندوخته شدن مقادير قابل توجهي نيروهاي پنهان يا راكد همراه است كه چون از طريق فراخوان هاي محيطي فعال نشده اند، مورد استفاده قرار نمي گيرند. افراد سالخورد مايلند در محيطي به دور از انتظارات و فارغ از حالات تحرك و برانگيختگي زندگي كنند، در صورتي كه با احياي توانايي ها، افراد مسن خواهند توانست تحرك زيادتري داشته باشند و از زندگي خود لذت بيشتر ببرند. با برنامه ريزي صحيح فعاليت ورزشي مخصوص سالمندان اميد است از بروز اين مشكلات در افراد سالمند جلوگيري گردد.
ناتوانايي ها و از كار افتادگي هاي شايع در دوران سالخوردگي ناشي از مجموعه اي از عوامل مختلف است كه از مهمترين عوامل آن عدم فعاليت و كمي تحرك و عدم استفاده صحيح از عضلات است كه ممكن است ريشه در سال هاي گذشته داشته باشد. اين در حالي است كه ورزش اثر جوان سازي دارد و به سال هاي زيادي از عمر سالخوردگان جواني مجدد مي بخشد. علاوه بر اين ظرفيت آنان را براي قبول يك زندگي مستقل و ايفاي نقش اجتماعي افزايش مي دهد. تمام نكته ها براي يادآوري اين واقعيت است كه فقدان فعاليت بدني كه يكي از پديده هاي زندگي مدرن امروز است باعث اتلاف و عدم استفاده از نيروهاي بالقوه اي مي شود كه براي حفظ تندرستي و آسايش در درون هر فرد سالخورده وجود دارد. ورزش سبب بهبود توانايي انعطاف پذيري و تحرك و بهبود عملكرد شناختي و سازگاري رواني و عملكردي مي شود كه سهم به سزايي بر كيفيت زدگي سالمندان دارد كه نيل به آن با ساير درمان ها امكان پذير نمي باشد.
انجام يک برنامه ورزشي منظم و با تاکيد بر تمرينات استقامتي، عملکرد شناختي زنان سالمند را بهبود مي بخشد.
با تحقيقاتي که بر روي افراد سالمند سالم انجام شد ، مشخص شد که ورزش ايروبيک چنين تاثيري ندارد؛ اما ورزش هاي استقامتي که با وزنه انجام مي شود، عملکردهاي شناختي- اجرايي فرد را تسهيل مي کند. به عبارت ديگر، عملکردهايي چون توجه، حافظه، حل مسئله و تصميم گيري هايي که براي زندگي مستقل لازم است، با انجام تمرينات ورزشي با وزنه بهبود مي يابد.
ورزش بر زندگي سالمندان تأثير مثبتي دارد. بنابراين حداقل به 3 دليل:
الف: استقلال بيشتر براي جمعيت مسن جامعه
ب: هزينه بسيار ناچيزتر از درمان
ج: زندگي خوش و موفق
بايد ورزش كردن را به معناي واقعي از طريق تدارك فضاي مناسب و كافي در جامعه براي افراد سالمند ترويج دهيم.
ورزش در زنان سالمند موجب بهبود كيفيت زندگي ايشان مي گردد. از اين رو پيشنهاد مي گردد كه از ورزش و فعاليت جسماني مخصوص سالمندان كه بسيار كم خرج و از نظر اجراء مقرون به صرفه است در كانون هاي فعاليت سالمندان، مراكز مراقبتي سالمندان و مجتمع ها و حتي در سطوح جامعه به عنوان عاملي جهت افزايش كيفيت زندگي سالمندان استفاده شود.
ورزش سالمندان باعث تقویت عضلات، تسهیل گردش خون، کاهش تنش واضطراب و درنهایت انعطاف‌پذیری بدن می‌شود. ورزش علاوه بر اینکه سیستم قلبی و عروقی بدن را تقویت می‌کند، باعث پیشگیری از بروزپوکی استخوان و نیزترمیم اختلالات استخوان نیز می‌شود.
کدام ورزش ها مفیدند؟ |
ورزش ایروبیک و هوازی علاوه بر اینکه سیستم اسکلتی و عضلانی را تقویت می‌کند، برای سیستم قلبی-عروقی، عصبی و حالات روحی و روانی فرد نیز موثراست. ورزش های غیرهوازی برای تقویت گروه خاصی از عضلات و مفاصل انجام می‌شود، ولی عمده ترین ورزشی که برای سالمندان توصیه می‌شود ورزش‌های هوازی است. پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری به عنوان ورزش‌های سودمند به سالمندان پیشنهاد می‌شوند. سالمندان اگر بتوانند به مدت 30 دقیقه ورزش‌های هوازی مثل پیاده روی را در بیشتر روزهای هفته یا هر روز هفته انجام بدهند بسیار سودمند خواهد بود. انجام ورزش‌های تحمل کننده وزن چون پیاده‌روی سبب افزایش تراکم استخوان می‌شود و ورزش‌های تقویت‌کننده عضلات بازکننده ستون فقرات پشت باعث بهبود خمیدگی قامت می شوند و ترکیب این دو به همراه ورزش‌های تعادلی و بهبود فضای داخل منزل و محیط کار از جمله مواردی است که می‌تواند به پیشگیری از زمین خوردن و شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان کمک کند. |
انجام ورزش به اندازه داروها و گاه بیشتر از آن نیاز به دانش و تجربه دارد. به همین علت تجویز ورزش باید مانند نسخه دارویی توسط پزشک یا درمانگر باتجربه تجویز شود.
میزان و نوع ورزش برای هر سالمند متفاوت است و باید برنامه‌ریزی دقیقی در این زمینه انجام گیرد. در تجویز ورزش باید مواردی نظیر نوع ورزش، شدت، مدت زمان و تعداد جلسات آن در هفته مشخص باشد.
توصیه های لازم:
دقت در زمان شروع ورزش سالمندان بسیار مهم است. ضمن اینکه هر گونه ورزشی نیز برای این افراد مناسب نیست.
. محیط انجام ورزش باید آرام و فرد سالمند باید پوشش مناسبی داشته باشد
. جلوگیری از تعریق و نوشیدن مایعات کافی مهم است تا فرد دچار کم آبی بدن نشود
. زمینی که فرد در آن پیاده‌روی می‌کند باید نرم باشد و بهتر است سراشیبی نداشته باشد
اگر سالمندان جهت ورزش بیرون از خانه مشکل دارند از تردمیل و دوچرخه ثابت استفاده کنند. ولی در کل به سالمندان توصیه می‌کنیم که حداقل هر روز 15 دقیقه ورزش کنند.
فصلنامه داخلی هیأت پزشکی ورزشی استان یزد
Refrences:
- Proceedings ofaging, agingofthe First International Conference
2.Maroom-kibansky r,drory,physical activity for the rldery, cardiac prevention and rehabilition institute
3.eason 1. R, concepts in health promotion: perceived self-efficacy and barriers in older adults, journal of deontological nursing
4. hegbom F, stavem K, sire s, heldal M, orning OM, Gjesdal K, effect of short – term ex – ercise tanning on quality of life eldery person