دکتر توماس فرارو (Thomas Ferraro) و دکتر شانون راش (Shannon Rush)، نتایج مطالعات خود تحت عنوان "چرا ورزشکاران در مقابل روانشناسان ورزشی مقاومت میکنند؟" را در اکتبر سال 2003 در مجله Athletic Insight منتشر کردند. در این مطالعه، فرارو و راش نوشته بودند: یک سوال مهم ایجاد می شود: اگر بیشتر ورزشکاران نیاز به حمایت روانی دارند و از این نیاز هم آگاه هستند، پس چرا به فکر چاره و علاج نیستند؟ علاوه بر این، اگر آنها به دفتر ما می آیند، چرا بیشتر از 50% آنها فقط تا 4 جلسه مراجعه کرده و قبل از اینکه کاملاً آمادگی مورد نیاز را به دست بیاورند، جلسات مشاوره را کنار می گذارند؟
فرارو و راش مطابق تحقیقات خود بیان داشته اند که بیشتر ورزشکاران از مصرف مواد مخدر و اعتیاد به الکل، اختلالات تغذیه ای و دیگر مشکلات روانی، از جمله برخی از اختلالات جدی شخصیتی رنج میبرند. واضح است که بیشتر ورزشکاران در سکوت و انزوای خود رنج می برند و اینطور فرض می کنند که خود شیفتگی در ورزش متداول است و میترسند به دیگران وابسته شوند. در تحقیق منتشر شده در مجله Counseling Psychology (جلد 5، شماره 3) توسط استاد رواشناسی دانشگاه آیووا، دیوید وگل (David Vogel) و دکتر استفان وستر (Stephen Wester)، نوشته شده است " از افراد دارای اختلالات روانی که نیازمند مداوا هستند، فقط آنها به مراکز مشاوره ای مراجعه میکنند" نویسندگان پیشنهاد میکنند که طی کردن مراحل مداوا برای اکثر مردم، فعالیتی خطرناک و غیرایمن محسوب میشود و متخصصان بهداشت روانی، باید در مدیریت این مشکل به مردم کمک کنند.
هم اکنون دلایل عدم تمایل ورزشکاران در مراجعه به روانشناسان ورزشی را بررسی میکنیم. قبل از اینکه وارد موارد علت مقاومت ورزشکاران بشویم، مروری کوتاه بر کارکرد مشاوران روانشناسی ورزش داریم. متخصصین روانشناسی ورزشی به ورزشکاران، مربیان و والدین کمک میکنند تا عملکردهای مهارتهای ذهنی خود را به حداکثر برسانند. این افراد تحت عنوان اسامی و القابهای مختلفی شناخته شدهاند:
روانشناس ورزشی، مشاور روانشناسی ورزشی، مربی آموزشی روانی، مربی مهارتهای ذهنی، مربی ذهنی، مشاور عملکرد ورزشی، مشاور بهبود عملکرد ورزشی، روانپزشک ورزشی. ما در این مقاله از واژه روانشناس ورزشی استفاده می کنیم.
ابتدا به مطالعه ترس های اصلی ورزشکاران در جهت مراجعه به روانشناس ورزشی می پردازیم.
ورزشکاران با مجموعهای از ترسها مواجه هستند که مانع از مراجعه آنها به روانشناس ورزشی میشود. اصلیترین ترس آنها، ترس از ناشناختهها، تغییر، حس آسیبپذیری و ترس از روانی شدن میباشد. هفت علت اصلی که دلیل عدم تمایل مراجعه ورزشکاران به روانشناس ورزشی است، عبارتند از:
- ترس از اینکه تغییر کنند؛ تغییر برای خیلی از انسانها میتواند یک عامل تهدیدآمیز باشد.
- ترس از اینکه در مورد فرآیندهای ذهنی آنها صحبت شود و باعث شود توان طبیعی جسمی ـ ذهنی آنها از بین برود. بعضی از ورزشکاران در حین اجرای بهترین عملکرد خود اصلا فکر نمی کنند، بلکه به صورت خودکار اجرا می کنند. آنها اغلب نمیدانند که چرا و چطور این کارها را انجام میدهند. خیلی ساده، فقط اراده می کنند و به صورت خودکار بهترین عملکرد خود را انجام می دهند. آنها میترسند که با دخالت روانشناس ورزشی، این هدیه ذاتی (فرآیند خودکار ذهن) را از دست بدهند.
- ترس از اینکه از آنها خواسته شود تا به سوالات شخصی پاسخ دهند. این ترس میتواند همه گیر باشد و چیزی نیست که در دنیای ورزشی از اعتبار بالایی برخوردار باشد.
- ترس از برچسب "روانی" خوردن؛ ورزشکارمی ترسد اگر جزییاتی از مشکلات روحی اش فاش شود، دیگران به چشم دیوانه و روانی به آنها نگاه کنند.
- ترس از وابستگی به روانشناس ورزشی.
- ترس از عدم اعتماد به روانشناس ورزش؛ ترس از اینکه گفتههای آنها به والدین، مربی، همتیمی، سرپرست، کادر فنی یا دیگران گفته شود. در هر نوع مشاوره، این امر اصلیترین نگرانی به حساب میآید.
اکنون اجازه دهید تا در مورد دلایل عدم تمایل مراجعه ورزشکاران به روانشناس ورزش بحث کنیم. برای هر دلیل، جوابی مطرح شده که علت اینکه چرا این موضوع نباید باعث نگرانی آنها شده و مانع از مراجعه ورزشکاران به روانشناس ورزشی شود را توضیح می دهد.
- من سابقه بیماری روانی ندارم، خب، با این وجود روانشناس ورزش چطور میتواند به من کمک کند؟
- هرکسی میتواند از آموزش روانشناس ورزشی منفعت ببرد، حتی بدون بررسی سابقه روانی، روانشناس ورزشی می تواند گام به گام شما را هدایت کرده و باعث بهبود عملکرد شما شود.
- نمیخواهم بازجویی شوم تا اطلاعاتم به بیرون درز پیدا کند
- روانشناس ورزشی، محرم اسرار شماست. شما مورد احترام قرار گرفته و احساس راحتی خواهید کرد و هرگز مجبور نیستید به سوالی که مایل نیستید، پاسخ دهید.
- نمیدانم باید انتظارچی داشته باشم و این امر باعث استرسم می شود.
- بعد از خواندن این مقاله، نسبت به جلساتی که در آن حضور داشتند حس خوبی خواهید داشت. درضمن، این افراد متخصصین روانشناس ورزشی هستند و پیش از آغاز جلسه توضیحاتی در این مورد می دهند.
- اگر که مشکلات حقوقی داشته باشم، روانشناس ورزشی مرا به قانون تحویل خواهند داد؟
- درست است که روانشناسان در مقابل قانون موظف هستند که در صورت اطلاع از اینکه ممکن است شما به خودتان یا دیگران آسیب برسانید، قانونی اطلاع دهند (از جمله موضوعاتی در باره سوء استفادههای فیزیکی یا مظنون به سوء استفادههای جنسی با افراد کم سن و سال و بزرگتر)، اما روانشناسان ورزشی، در اکثر این موارد، مجوز ندارند و تعهدی در این قبال ندارند.
- دوست ندارم از من سوالاتی پرسیده شود که پاسخ آنها را نمیدانم.
- شما مجبور به این کار نخواهید شد. جلسه شما بازجویی نیست، بلکه تبادل اطلاعات است.
- دوست ندارم یک غریبه به چشم یک آدم بی کفایت به من نگاه کند.
- روانشناس ورزشی آنجاست که به شما مشاوره دهد و کمک کند. آنها به چشم یک فرد ضعیف به شما نگاه نمی کنند، بلکه به چشم یک فرد شجاع به شما نگاه می کنند که ریسک انجام کاری را قبول کردید.
- اگر مربی من، متوجه شود که من به روانشناس ورزشی مراجعه کردم، ممکن است به من توهین کند.
- مربیان با هوش از محدودیتهای خود اطلاع دارند. آنها میدانند که در امر مربیگری، دو فکر بهتر از یک فکر است. اکثر مربیان مایل هستند که در موضوع مهارتهای ذهنی، از یک متخصص دعوت کنند یا اینکه شما با یک مشاور، مشورت کنید. در اکثر موارد، اصلاً نیازی نیست مربی شما بداند خارج از تمرین چه کاری انجام میدهید.
- میترسم که به روانشناس ورزشی عادت کنم.
- احتمال اینکه چنین اتفاقی در مدت زمان کوتاهی پیش بیاید، بسیار کم است. هدف، ایجاد استقلال و کنترل ذهن است که مدت زمان زیادی میطلبد.
- دوست ندارم که مورد آنالیز قرار بگیرم یا اینکه نقاط ضعف من را همه بفهمند.
- از آنجا که یکی از بزرگترین حسن کار روانشناس ورزشی کمک به آنالیز مهارتهای ذهنی شماست، پس محرمانه بودن آن، تضمین می شود.
- صحبت درباره موضوعات ذهنی من، باعث میشود که روی آنها حساس شده، حتی بدتر هم بشم.
- اول اینکه این امر به ندرت اتفاق می افتد، اما آنالیز خودتان، بلافاصله کنار رفته و سیستم ذهنی خودکار جایگزین میشود که کمک میکند در شرایط سخت، بهتر عمل کنید.
- این احتمال وجود دارد که بطور مخفیانه هیپنوتیزم شوم.
- این کار بدون اجازه شما انجام نخواهد شد.
- روانشناس ورزشی، ممکن است روحیه تهاجمی مرا از بین ببرد.
- برعکس، توانایی ذهنی شما را تقویت خواهد کرد.
- آیا با حیله و ترفند مرا مجبور به گفتن یا انجام کاری میکنند؟
- هیچ حقه و کلکی در کار نیست، هیچ حرکت غیراخلاقی وجود ندارد. روانشناس ورزشی برای امنیت، رفاه و پیشرفت شما استخدام شدهاست.
- درک مفاهیم و رویکردهای روانشناس ورزشی بسیار پیچیده هستند.
- روانشناسان ورزشی محتوایی را به شما یاد میدهند که قابل درک و عملی باشند. ورزشکاران زیادی از رده های سنی و مهارتی متفاوت، مفاهیم روانشناس ورزشی را یاد گرفته و آنها را با عملکردهای ورزشی خودشان تلفیق کردهاند.
- میترسم بخاطر ساعتهای زیاد آموزش ذهنی و انجام تکلیفهای مرتبط با آن، از من خواسته شود که کلّ برنامه آموزشی ورزشی خودم را تغییر دهم.
- این احتمال وجود دارد که برنامه آموزشی فعلی خودتان را تنظیم کنید، یا اینکه ساعتهایی به برنامههای خود اضافه کنید، اما این کار طبق برنامهریزی خواهد بود. شما ارزش آموزشی ذهنی را خواهید دید و با خوشحالی، زمانی برای انجام آن در نظر خواهید گرفت.
- از آنجایی که من به ضعف ذهنی خود اعتراف میکنم، آیا برچسب بازنده، شرمنده، و مقصر به من زده میشود؟
- روانشناس ورزشی درخواست کمک را ضعف ذهنی در نظر نمیگیرند، بلکه آنرا یک درخواست هوشمند و عاقلانه برای کمک در نظر گرفته و به خاطر انجام این کار، شما را مورد عزت و احترام قرار میدهد. هیچ حس شرمندگی وجود ندارد، فقط حمایت و تشویق مورد نظر است. کار روانشناس ورزش قضاوت نیست، مشاوره است.
در نهایت...
روانشناسان ورزشی فقط به یک دلیل وجود دارند: به شما کمک کنند تا عملکرد ورزشی تان را بهبود ببخشید. آنها می خواهند شما موفق شوید. آنها میتوانند به شما کمک کنند که به عنوان یک ورزشکار یا یک شخص رشد کنید. من امیدوارم که این مقاله در کنار گذاشتن برخی از ترس ها و نگرانی هایتان از روانشناس ورزشی کمک کرده باشد.
تهیه و تنطیم: حسین مطیع، دکتر افسانه صنعت کاران
کمیته روانشناسی هیات پزشکی ورزشی استان البرز
منبع: http://www.sportspsychologycoaching.com/articles/ReluctanceToSportsPsychology.html