خستگی مداوم و اختلال در عملکرد ورزشی علل زیادی دارد شما در جدول 1 می‌توانید لیستی از این علل را ملاحظه کنید. افرادی که ورزش سنگین انجام می‌دهند، معمولاً خستگی ثابتی دارند ولی تفاوتی مابین خستگی نرمال و طبیعی با خستگی پاتولوژیک و غیرمعمول وجود دارد، بخصوص زمانی که باعث اختلال در تمرینات ورزشکار یا عملکرد ورزشی و رقابتی ورزشکار می‌شود. خستگی طبیعی نوعی خستگی است که ورزشکار بدنبال کاهش شدت ورزش و یا استراحت خستگیش کاهش پیدا می‌کند و سپس از بین می رود. در این فصل مسائل مربوط به خستگی مداوم که با استراحت از بین نمی‌رود را بررسی می‌کنیم.
جدول 1-57 علل خستگی مداوم در ورزشکاران
علل شایع | علل نادر |
سندرم بیش‌تمرینی | دهیدراتاسیون |
بیماری‌های ویروسی | آسم و آسم بدنبال ورزش |
عفونت‌های ویروسی مجاری تنفسی فوقانی | کمبود منیزیم، روی، ویتامین ب و ویتامین دی |
عفونت ویروس با مونونوکلئوز عفونی (مونویا تب گلاندولار) | اختلالات آلرژیک |
این موارد را نبایستی فراموش کنید:
بدخیمی‌ها
بیماری‌های قلبی
آندوکاردیت باکتریال
نارسایی قلبی
مرض قند
نارسایی کلیه
اختلالات نروموسکولار
سوء‌جذب
عفونت‌ها
هپاتیت A,B,C
H.I.V
مالاریا
اختلالات خوردن
آنورکسیا نروزا
بولومیا
سوابق پزشکی
میزان خستگی را بایستی از طریق شرح حال مشخص کرد.
- آیا فرد در طی روز دچار ضعف شدید می‌شود؟
- آیا احساس خستگی ثابتی وجود دارد یا خستگی در طی یا بعد از تمرینات بوجود می‌آید؟
- آیا خستگی ثابت یا به صورت گاهی اوقات است؟ ( اگر گاهی هست و گاهی اوقات نیست و تحت شرایطی خاص به وجود می‌آید، که نشان‌دهنده آلرژیست و چنانچه در هوای گرم به وجود می‌آید، نشان‌دهنده دهیدراتاسیون است.
- مدت زمان خستگی چقدر طول می‌کشد؟
- آیا شروع خستگی مربوط به موضوع خاصی است، مثلاً بعلت بیماری‌های ویرال یا مسافرت از طریق دریاست؟
- آیا این علائم همراه با گلودرد یا اختلال در بلع (که نشان‌دهنده عفونت تنفسی مجاری هوایی فوقانی یا مونونوکلئوز عفونی) است؟
- آیا علائم تنفسی مثل سرفه بعد از ورزش یا تنگی نفس (که نشان دهنده آسم بدنبال ورزش یا عفونت مجاری هوایی تحتانی دستگاه تنفسی) دارد؟
تمرینات روزانه
پرسش در مورد سوابق تمرینات به تشخیص کمک فراوانی می‌کند. توجه به حجم و شدت تمرینات ورزشی بخصوص تغییر اخیر به تشخیص کمک می‌کند. در شرح حال بهتر است، در مورد تمرینات در یک دوره یک هفته‌ای سؤال شود، تا مطمئن شوید که دوره بازسازی برای ورزشکاران وجود دارد یا خیر؟ از ورزشکار در مورد دوره‌های بازسازی فعال سؤال شود. در طی شرح حال مشخص کنید، ورزشکار در کدام مرحله از برنامه‌اش قرار دارد.
عوامل دیگری که باید به آن توجه کرد:
- مدت زمان خواب و استراحت
- تعهدات دیگر ورزشکاران (مثل کارهای اسپانسوری) برای آنها بسیار سخت است تا تمریناتشان را با خواسته‌های شغلی، مطالعه و فعالیت‌های اجتماعی‌شان هماهنگ کنند.
عوامل روانشناسی
هر عاملی روانشناختی که در ورزشکاران منجر به خستگی می‌شود را بایستی شناسایی کرد این عوامل ممکن است مربوط به عملکرد ورزشی یا خصوصیات زندگی فردی ورزشکار باشد.
تغذیه روزانه
عدم دریافت مایعات کافی بخصوص در هوای گرم نیز باعث خستگی می‌شود. بایستی ورزشکار قبل، در حین و بعد از ورزش مایعات کافی بنوشد.
عوامل متعدد تغذیه‌ای نیز وجود دارد که باعث خستگی می‌شود پس بایستی شرح حال خوبی در مورد تغذیه بگیرید. بهتر است ،شرح حال تغذیه در طی یک هفته سوال شود.
علل طبی
علاوه بر علل ورزشی که باعث خستگی در ورزشکاران می‌شود، علل طبی زیادی نیز وجود دارد که باعث خستگی می‌شود بنابرین شرح حال کاملی از بیماری‌های طبی نیز بگیرید.
- سوابق طبی قبلی، آلرژی و وضعیت فعلی بیماری‌ها پرسیده شود
- به علائم بیماری‌های قلبی توجه شود مثل طپش قلب، ورم قوزک پا، درد سینه (که می‌تواند نشانه‌ای از بیماری آندوکاردیت یا نارسایی قلبی باشد)
- سرفه، تنگی نفس، ویز (که نشان‌دهنده آسم یا عفونت ریوی است).
- علائم دستگاه گوارش مثل اسهال (که می‌تواند علت آن سوء جذب باشد).
- ضعف عضلانی (که نشان‌دهنده مشکلات و بیماری عصبی-عضلانی است).
- از مسافرت در طی چند ماه گذشته به مناطق گرمسیری سؤال شود (مثل مالاریا).
- از پریودهای طولانی و سنگین (که می‌تواند منجر به آنمی‌فقر آهن شود ) سؤال شود.
- در مورد از دست دادن یک دوره پریود (که علت آن می‌تواند حاملگی باشد) و از علل دور از ذهن خستگی است و و همچنین کاهش وزن (که نشان‌دهنده اختلالات غذا خوردن است)سوال کنید .
معاینات
بایستی معاینه کاملی از ورزشکار انجام بدهید. معاینات شامل
- بررسی دستگاه تنفسی فوقانی و غدد لنفاوی گردنی.
- بررسی دستگاه قلبی عروقی شامل نبض در حال استراحت، فشارخون و معاینه قلب.
- بررسی دستگاه تنفسی شامل عفونت ریوی یا آسم.
- معاینه شکم با تمرکز بر روی کبد و طحال.
- معاینه دستگاه غددی برای بررسی علائم هیپوتیروئیدی و دیابت.
- معاینه دستگاه نرولوژی بر اساس یافته‌های مثبت در شرح حال انجام می‌شود.
بررسی‌ها
اگرچه گرفتن شرح حال و معاینه فیزیکی در تشخیص خستگی در ورزشکاران مهم است ولی تعدادی از بررسی‌های آزمایشگاهی بصورت روتین در مورد آنها انجام می‌شود. بررسی های دیگر معمولاً بر اساس شرح حال و معاینه فیزیکی درخواست می‌شود.
تست‌های روتین عبارت اند از:
- تست ادرار برای بررسی قند خون، پروتئین
- تست خون کامل و همچنین لام خون محیطی
- بررسی آهن خون (سطح سرمی‌آهن، فریتین، درصد اشباع گیرنده‌ها ترانسفرین)
- سطح خونی ویتامین B12، D vitو اسیدفولیک .
موارد دیگر که شاید لازم شود.
- سطح سرمی روی و منیزیوم.
- اوره و سطح الکترولیت‌ها .
- تست‌های بررسی کار کبد.
- تست‌های بررسی کار تیروئید.
- تست‌های بیماری‌های ویروسی در صورت لزوم
- مثل تست: Paul Bunnell یا mono spot برای عفونت مونونوکلئوز عفونی .
- تست‌های سرولوژیک برای سیتومگالوویروس و ویروس Epstein – Barr .
- گرافی از قفسه سینه در صورتی که مشکوک به بیماری‌های قلب یا ریه هستید لازم است.
- اسپیرومتری ریه در صورتی که مشکوک به آسم ناشی از ورزش هستید، انجام بدهید. قبل و بعد از ورزش ، تست‌های تحریکی انجام بدهید تابه تشخیص صحیح برسید.
- تست های حساسیتی پوست و تست خونی RAST در صورتی که مشکوک به آلرژی هستید انجام بدهید.
فصلنامه داخلی هیءت پزشکی ورزشی استان یزد