قهرمانانی که تلاش می کنند با فشار حضور در بزرگترین صحنه بین المللی دنیا کنار بیایند. اضافه بر آن فشار، رویداد  برگزاری المپیک تنها هر چهار سال یکبارتکرار می شود. بیشتر ورزشکارانی که در چندین هفته گذشته جلوی دوربین های گزارشگران قرار گرفته اند ، در بهترین حالت فقط چند دقیقه فرصت دارند تا بهترین حالت  خود را اجرا کنند. بزرگترین حریف آنها ورزشکاران دیگری از ملیت های دیگر نیستند ، بلکه خفقان ناشی از استرس بزرگترین حریف آنان است. کسی که برنده مدال است معمولا ورزشکاری است که بتواند در مقابله با این خفقان  پیروز شود.

خفقان ناشی از استرس یک پدیده مشترک بین همه ورزشکاران است. چه یک بازیکن در یگ لیگ کوچک بیسبال، چه ورزشکاری که آخر هفته به صورت تفریحی ورزش می کند یا یک فوتبالیست حرفه ای .همه کسانی که رقابت می کنند می دانند که یک چیز بین همه آنها مشترک است: در موقعیت های مختلف همه سردرگم شده اند و در طول مسابقه ورزشی به شدت (بیش از حد) عصبی شده اند؛ در حدی که نمی توانستند حتی کمی نزدیک به پتانسیل واقعی خود عمل کنند. در نتیجه اشتباهاتی کرده اند و بازی ها یا مسابقاتی را باختند که نباید می باختند  با وجود این تجربه همگانی، موضوع خفقان ناشی از استرس به عنوان "راز مگو" در بین ورزشکاران و قهرمانان باقی مانده است . تا وقتی که ورزش می کنی اضطراب را به طور مداوم تجربه خواهی کرد، چه در طول ثانیه های وقت اضافه در بازی بسکتبال یا چند لحظه وقتی که بالای کوه برای مسابقات المپیک اسکی ایستاده ای. اضطراب، بیقراری، وحشت ، ترس و هر چه می خوای نامگذاری کنی ، بخشی از ورزش است که آن را جذاب و هیجان انگیز می کند.

 یک فوتبالیست حرفه ای در مصاحبه ای گفته است :" اگر شما قبل از مسابقه عصبی نباشید ، برای بازی کردن آماده نیستید ." و این حقیقت دارد . با این اوصاف ، توجه به" خفقان های ناشی از استرس " ورزشکاران مهم است . خفقان چیزی فراتر از دلشوره قبل از مسابقات است ." خفقان " به صورت منفی در عملکرد تاثیر می گذارد . حتی بهترین هایی مثل : راجر فدرر، پیتون منینگ  و مایکل جردن خفقان را در لحظه های حساس تجربه کرده اند .آنها بازی ها و مسابقات را خراب کرده اند به دلیل اینکه آنها بیش از اندازه مضطرب و منقبض بوده اند .نکته مهم اینست که این قسمتی از بازی (حفقان ناشی از استرس) قسمتی از انسان بودن است. چالش اینجا مدیریت اضطراب و محدود کردن لحظه های خفقان است.

در اینجا به 5 تکنیک برای مقابله با اضطراب و بیقراری در ورزش اشاره می کنیم که برای ورزشکاران در هر سطحی می تواند مفید باشد:

1- توجه به این که حریف مسابقه  هم مضطرب و عصبی است .

بیشتر اوقات فکر می کنیم که ما تنها ورزشکار مضطرب در طول بازی یا مسابقه هستیم. در حقیقت، حریف ما معمولا به اندازه ما مضطرب و عصبی است و شاید هم کمی بیشتر . پس موضوع این است که حریف چگونه با آن کنار می آید. به خودت بگو : "من شاید مضطرب و عصبی هستم ولی حریف من هم مضطرب و عصبی است".

2- قبول کنید که خفقان به شما روی آورده است .

 به طور معمول عکس العمل طبیعی بدن این است که وقتی احساس اضطراب به شما دست می دهد، بدن تلاش می کند تا با آن مقابله کند وآن را دفع کند .یک ضرب المثل قدیمی می گوید " جلوی هر چیزی مقاومت کنید بیشتر مقاومت می کند و ادامه می یابد." مبارزه در برابر اضطراب فقط آن را قوی تر می کند. بر اساس گفته جانی میلر گلف باز مشهور، بهترین رویکرد اولیه به خفقان این است که فقط به آسانی آن را بپذیری. به خودت بگو " من دچار خفقان شده ام " این کاملا طبیعی است . این فقط به این معنی است که آنچه انجام می دهم برایم مهم است. پس قبول میکنم که عصبی شده ام و بعد از آن  برروی آنچه قصد دارم انجام دهم تمرکز میکنم.

اگر شما واقعا ماجراجو هستید ، می توانید به جوک و شوخی درباره حس عصبی بودن بپردازید. برای مثال چه طور ممکن است رکورد خفقان در آن روز را جابجا کنید . یا می توانید از ذهن خود درخواست احساس خفقان های بیشتری بکنید. این در حقیقت کمک می کند تا احساس خفقان را از هم بپاشد و از بین ببرد .

3- نسبت به شکست و اشتباه اظهار تمایل کنید .

به نظر در تضاد می آید اما تمایل به خرابکاری بهترین نگرشی است که می توان داشت! بیشتر ترس ها در ورزش از آنجایی می آید که دوست نداریم اشتباه کنیم و تمایل به شکست و خطا نداریم . هرچه بیشتر در برابر باختن مقاومت کنی، باخت و اشتباه بیشتر به سراغت میایند.

گرایش طبیعی این است که تلاش کنی تا از شرمندگی و شرمنده شدن جلوگیری کنی . از قضا کلید موفقیت در ورزش اظهار تمایل به شکست است (این موضوع  با اعتماد به نفس رابطه مستقیم دارد) .

اگر به خودتان بگوئید : "من ترجیح می دهم شکست نخورم یا اشتباه نکنم ولی اگر اشتباه کردم می توانم  با آن کنار بیایم"، و ورزشکاری را در نظر بگیرید که به خودش می گوید: " من نمی توانم و نباید خرابکاری کنم. ما مجبوریم این بازی را ببریم . اگر من خرابکاری کنم و یا ما ببازیم ، خیلی افتضاح خواهد شد ." ، شما در مقابل ورزشکار دوم مزیت و برتری بیشتری دارید و موفق تر خواهید بود.

همواره به یاد داشته باشید که ورزشکاری که طرز فکرش آن است که اگر ببازیم باختیم ومی توانم با آن کنار بیایم، آزادتر و راحت تر و با اعتماد به نفس بازی خواهد کرد.

4- تمرکز روی وظیفه و زمان حال داشته باشید .

در کتاب روانشناسی ورزش نوشته W. Timothy Gallwey  به نام " تنیس در سالن "، نکته ی کلیدی که آمده که اینست"برروی آنچه الان در حال اتفاق افتادن است تمرکز کنید" نه آنچه در لحظه قبل و گذشته اتفاق افتاده و نه چیزی که احتمال دارد در آینده اتفاق بیفتد.

میتوان روش Gallwey را  " تکنیک یک-دو " نامید . در زیر شیوه اجرای آن را برایتان آورده ایم :

روی حریف مقابل تمرکز کنید و وقتی او سرویس می زند به خودتان بگوئید "یک".حالا روی توپ تمرکز کنید. وقتی شما توپ را دریافت می کنید وبه طرف او شوت می زنید به خودتان بگوئید "دو". وقتی او جواب می دهد "یک" و همین طور ادامه می یابد . این باعث می شود که ذهن شما به جای آنکه به شوت از دست رفته در بازی قبل فکر کند یا نتیجه آینده (برای مثال : اگر این ست را ببازم چه می شود؟) ، روی زمان حال تمرکز کند.

5- هنگام بیقراری ، تمرکز برروند همیشگی عادت ها و روال همیشگی داشته باشید.

در لحظات حساس، وقتی مسابقه یا بازی خیلی نزدیک به هم می شود، برای ماندن در لحظه حال برروی روال از قبل تعیین شده خود تمرکز کنید. برای مثال ، اگر پرتاب آزاد  است برروی روتین همیشگی خود در پرتاب آزاد تمرکز کنید .

مثالی برای بازی تنیس : قبل از سرویس زدن یک نفس عمیق بکشید. توری راکت را تنظیم کنید ، دو دفعه توپ را به زمین بزنید ، به هدف خود نگاه کنید و سرویس بزنید.

هر چیزی که روال همیشگی شما است ، همیشه همان را انجام دهید .ذهن و بدن شما روتین همیشگی و عادت ها را تشخیص خواهند داد و به شما اجازه خواهند داد تا بهترین شیوه خود را در ارائه و عملکرد مؤثر داشته باشید. بازیهای ذهنی بخش بزرگ و مهمی از ورزش است که مربیان ورزشی درباره ی آن صحبت نمی کنند ( حتی در سطح المپیک) بلکه بیشتر به موضوعات جسمی و فیزیکی تأکید دارند .جنبه ذهنی / هیجانی ورزشکاران مهمترین آیتم در مسابقات ورزشی رده ی قهرمانی و نخبگان محسوب می شود .نکته قابل استفاده برای ورزشکاران غیر حرفه ای اینست که تا هر وقت که به شرکت در ورزش ادامه دهیم باید بپذیریم رویکرد روانشناسی، ،شانس لذت بردن و موفقیت ما را به حداکثر ممکن می رساند .

*پذیرفتن 5 توصیه فوق نقطه خوبی برای شروع است.

تهیه و تنظیم:  بهاره گلستانه، دکتر افسانه صنعت کاران

کمیته روانشناسی هیات پزشکی ورزشی استان البرز

منبع:

http://www.huffingtonpost.com/ken-reed/olympics-all-about-managi_b_4824011.html