میرزاده مسئول کمیته روانشاسی درگفتگو با سایت خبری هیأت گفت: در هر مسابقه و رقابتی همواره در کنار آمادگی های فنی (تکنیکی و تاکتیکی) و جسمانی، آمادگی روحی- روانی و یا به عبارت دیگر آمادگی ذهنی نیز مطرح می شود. به طور قطع رقابت هایی همانند جام جهانی فوتبال نیز از این قاعده مستثنی نیست. فوتبال که این روزها فارغ از هر رنگ و نژادی به نوعی به زبان مشترک ملت ها تبدیل شده و گویی هر کشوری که در فوتبال حرفی برای گفتن دارد در مجامع بین المللی نیز بیشتر مورد اقبال و توجه است. در جام جهانی که «اوج فوتبال» لقب گرفته نیز انتظار می رود هر بازیکن و هر تیمی که در آن حضور می یابد در اوج عملکرد خود باشد و به دور از قوت و ضعف حریفان رو در رو بهترین کیفیت را از خود به نمایش بگذارند تا برای کشور خود افتخار آفرینی کند.

پیش از آغاز رقابت های جام جهانی 2014 و با مشخص شدن گروه تیم ملی ایران، تصور اکثریت مردم و رسانه ها این بود که در بازی نخست به احتمال زیاد از نیجریه شکست خواهیم خورد و در خوشبینانه ترین حالت در این مسابقه به تساوی خواهیم رسید. در مسابقه دوم، بی شک آرژانتین با دو سابقه قهرمانی در جام جهانی با اختلاف گل زیاد بازنده خواهیم بود و تنها امید ما در مقابل بوسنی بود که در شش مسابقه رسمی گذشته هیچ گاه در مقابل تیم ملی به پیروزی نرسیده بودند. با همین ذهنیت بود که مطالب طنز و کاریکاتورهای بسیاری در این رابطه به ویژه درخصوص مسابقه با آرژانتین و رویارویی با مسی- اعجوبه و ستاره آرژانتینی- در محافل خصوصی و عمومی شنیده می شد و همه به این باور رسیده بودند که تیم ملی در این رقابت ها از پیش بازنده است. این تفکر زمانی تشدید شد که ایران مسابقات تدارکاتی چندانی، به ویژه با تیم های مطرح جهان انجام نداد و در همان چند مسابقه با تیم های بدون نام نیز انتظارات را برآورده نکرد.

پس از سوت آغاز مسابقه ایران و نیجریه و شروع رقابت ها برای ایران همگان شاهد بودند که تیم ملی نه تنها از نظر فنی آماده است و حساب شده عمل می کند، بلکه از نظر ذهنی هم در شرایط ایده آلی به سر می برد. کی روش به عنوان رهبر و هدایت کننده تیم، با ایجاد همبستگی و انسجام تیمی باعث شده بود بازیکنان از هیچ کوششی فروگذار نباشند و تا آخرین لحظه از جنگیدن و تلاش کردن دست نکشند. نکته قابل توجه این مسابقه دوندگی بیش از انتظار ملی پوشان بود، زیرا پیش از شروع مسابقات در مورد آمادگی جسمانی بازیکنان نگرانی هایی وجود داشت ولی در پایان بازی بازیکنان تیم ملی در مجموع یک کیلومتر از بازیکنان نیجریه که همیشه به دوندگی و قدرت بدنی شهرت دارند، بیشتر دویدند. البته این موضوع فقط با آمادگی جسمانی آنها در ارتباط نبود بلکه این ذهن برتر و آماده بازیکنان بود که آنها را تشویق به مبارزه و دوندگی بیشتر می کرد. ذهنی که سرشار از انگیزه بود و برای سرسختی بیشتر و اعتماد به نفس و خود باوری ساخته و پرداخته شده بود.

در مسابقه دوم شرایط با بازی اول متفاوت بود. آنجا که تیم ملی باید در مقابل آرژانتینی قرار می گرفت که از مدعیان قهرمانی بود و کمتر کسی به کسب پیروزی و حتی تساوی مقابل آنها فکر می کرد و تمام دنیا انتظار مسابقه ای یک طرفه را داشتند ولی شروع مسابقه چیز دیگری نشان داد و تلاش بازیکنان و کادر فنی به گونه ای رقم خورد که با وجود شکست مقابل آرژانتین همگی به تشویق و ادای احترام به ایران پرداختند. رقابت تیم ملی در مقابل آرژانتین از نظر ذهنی از دو جنبه قابل بررسی است. نخست برتری ذهنی ملی پوشان ایرانی و دوم ضعف و نداشتن آمادگی ذهنی بازیکنان آرژانتین.

اگر یک تیم و بازیکنان آن، باور درستی از ویژگی های فردی و توانایی خود داشته باشند و به قدر کافی در خود انگیزه احساس کنند می توان از آمادگی ذهنی صحبت کرد و می توان انتظار داشت عملکرد مطلوب و بهینه ای از خود ارایه کنند. عدم آمادگی ذهنی نیز آنجایی است که شما خود را ضعیف تر از آنچه هستید بپندارید و یا حریف را بسیار ضعیف تصور کنید که هر دو موانعی برای یک اجرای خوب و با کیفیت هستند.

به همین جهت رقابت ایران و آرژانتین، تقابل انگیزه ­های زیاد و ذهن برتر برابر اعتماد به نفس کاذب و ذهنی نا آماده بود. البته نباید از اهمیت تمرکز نیز به سادگی عبور کرد، زیرا همان طور که مشاهده شد بازیکنان تیم ملی تنها لحظه ای غفلت کردند و تمرکز صد در صدی خود را از دست دادند که منجر به گل دقیقه 91 آرژانتین گردید که تا آخرین لحظه امید خود را از دست نداده بودند.

در مسابقه سوم مقابل بوسنی علیرغم انتظارات به وجود آمده، شرایط به گونه ای پیش رفت و تیم ملی  با قبول شکست در این رقابت از صعود به مرحله دوم باز ماند و این مسأله نیز از چند وجه قابل توجه است.

در ابتدا می توان به فشار ذهنی وارد شده بر بازیکنان اشاره کرد، زیرا این تنش بیش از حد موجب ایجاد استرس و اضطراب زیادی در آنها ایجاد شد و همین امر از ارایه عملکرد مناسب آنها جلوگیری نمود. باید توجه داشت افزایش اضطراب باعث کاهش تمرکز می شود و این عدم تمرکز در چند صحنه از جمله اشتباه مدافع تیم روی دریافت گل دوم قابل مشاهده بود. از طرف دیگر با توجه به قطعی شدن عدم صعود بوسنی به مرحله دوم و بی تأثیر بودن نتیجه این مسابقه در شرایط آنها، استرس و اضطراب نزد بازیکنان بوسنی در پایین ترین حد قرار داشت. همچنین به دلیل این که بوسنی اولین حضور خود را در جام جهانی تجربه می کرد و توقعات و انتظارات نیز از آنها بسیار کم بود، آنها می توانستند با آرامش خاطر و دور از تنش های مرسوم ورزش به کار خود بپردازند.

از دیگر نکاتی که در این مسابقه می توان به آن اشاره کرد، بازیافت تمرکز یا تمرکز مجدد است. بازیافت تمرکز به این معنی است که ورزشکار یا تیم پس از برهم خوردن تمرکز بلافاصله  تمرکز خود را به دست آورد. یکی از زمان های حساسی که در یک رقابت فوتبال تمرکز دچار اختلال می شود لحظه به ثمر رساندن گل است و همان طور که مشاهده شد تیم ملی پس از به ثمر رسیدن تنها گل خود نتوانست تمرکز خود را بازیابد و بلافاصله گل سوم را دریافت کرد.

به طور کلی اگر بخواهیم موفقیت نسبی تیم ملی ایران را در جام جهانی ارزیابی نماییم می توان این موفقیت را به آمادگی ذهنی بازیکنان نسبت داد زیرا زمانی که غلبه بر ترس و عبور از مرز اضطراب و رسیدن به خود باوری و اعتماد به نفس در دستور کار قرار می گیرد و مربی می تواند رفتار بازیکنان را در اختیار گیرد و راهکارهای متنوع تری برای دستیابی به موفقیت و عملکرد بهتر داشته باشد. در مجموع تیم ملی با اتحاد و انسجام تیمی، انگیزه های زیاد و خود باوری و اعتماد به نفس توانست رضایت اغلب کارشناسان و مردم را جلب نماید و همگان را برای داشتن آینده ای بهتر برای فوتبال کشور امیدوار کند.