بعضی افراد نسبت به محل نیش و گزش حشرات واکنش پوستی شدید بعضی دیگر واکنش های آلرژیک نشان میدهند که بر بدن تاثیر میگذارد. بنابراین ورزشکارانی که در رخدادهای ورزشی کشور های زیستگاه پشه های ناقل شرکت میکنند توصیه های فردی حفاظت در برابر گزش را باید رعایت کنند قبل سفر به این کشورها درمورد بیماریهای شایع منتقله از طریق حشرات اطلاعات کافی رااز مراکز بهداشتی و درمانی بدست اورند رعایت نکات ضروری پیشگیری در برابر گزش حشرات در ورزشکارانی که قصد سفر ورزشی به این کشورها را دارند بسیار حائز اهمیت است درصورت گزش حشره در مسابقات و رویدادهای ورزشی خارج از کشور به کمیته پزشکی بازیها مراجعه نمایند درصورت گزش حشره در مسابقات و رویدادهای ورزشی خارج از کشور به کمیته پزشکی بازیها مراجعه نمایند. بخصوص اینکه عوارض برخی از این گزشها گاه تا مدتها بعد سفر هم ورزشکاران را نیازمند پروسه درمان طولانی میکند و سلامت وضعیت جسمانی شان را به خطر میاندازد .

نکات مهم قابل توجه برای ورزشکارانی که قصد سفرورزشی به کشورهای خارجی را دارند

بر اساس آمار سازمان سلامت جهانی (WHO) : سالانه بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان در اثر ناقلان مختلفی مانند حشرات به بیماری های متعددی مانند تب زرد و مالاریا … مبتلا می شوند که از این تعداد یک میلیون نفر جان خود را از دست می دهند. پشه ها ،ناقلین بیماریهای مالاریا (توسط پشه آنوفل)، تب زرد، تب هموراژیک دنگ، ورم مغزی (آنسفالیت) وتب نیل غربی میباشند.  

*اگر به کشورهای خارجی سفر کردید و با گزش پشه مواجه شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید تا از عدم انتقال بیماری های شایع در آن کشور اطمینان حاصل کنید.

* اگر پس از گزش پشه، علایمی مانند درد و تب به همراه برآمدگی غیرعادی پوست و ورم شدید پوست را داشتید، حتما به پزشک مراجعه کنید. ممکن است حساسیت شدیدی به آن نوع پشه داشته باشید که باید تحت نظر پزشک بهبود یابد.

*نکته مهم : اگر به کشورهای خارجی سفر کردید که گزش پشه های ناقل بیماری در انجا شایع است و با گزش پشه این علایم (تب ، سردرد شدید، تغییرات عصبی مانند ضعف عضلانی یک طرف بدن، بدن درد، تهوع ، استفراغ، غدد متورم، جوش، بی حالی، گیجی و حساسیت به نور مواجه شدید)، پس از گزش پشه ، حتما به پزشک مراجعه کنید.

*در کشورهایی که تب زرد در انجا شایع است( این بیماری بیشتر در آمریکای مرکزی و جنوبی و آفریقا یافت می‌شود و از طریق پشه از فردی به فرد دیگر قابل انتقال است )علایم بالینی: دوره نهفتگي در حدود 3 تا 6 روز است. در شروع بيماري تب، لرز، سردرد و درد پشت وجود دارد که با علائم تهوع، استفراغ و کاهش ضربان قلب ادامه مي يابد. برخي بيماران پس از چند روز بهبود مي يابند. بيماري مي تواند آنقدر خفيف باشد که تشخيص داده نشود. در بقيه بيماران ظهور مجدد تب بالا و شروع يرقان و اختلال در عملکرد کليه ها رخ مي دهد.پیشگیری و درمان: هيچ داروي ضد ويروس وجود ندارد،انجام واکسیناسیون جهت مسافرت به مناطق اندمیک توصیه می شود. محافظت فردي در برابر گزش حشرات توصيه مي شود حتما 10 روز قبل از سفر به کشورهایی که تب زرد در انجا شایع است جهت پیشگیری با مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی، واکسن تب زرد را تزریق کنید. نکته : تب زرد خوشبختانه در کشور ما نیست .

* در سراسر جهان بویژه مناطق مرکزی و جنوبی آمریکا، آفریقا، آسیا، شرق اروپا و جنوب اقیانوس آرام مالاریا یافت می‌شود( این بیماری مستقیما از پشه به انسان منتقل‌شده) وعلائم این بیماری در یک فرد نسبت به فرد دیگر متغیر است و شامل تب، درد بدن، درموارد شدیدتر کما و مرگ است. به محض بروز علائم مالاریا که شامل تب و لرز دوره ای، سردرد، تهوع، استفراغ، استخوان درد و گاهی اسهال و در موارد شدید تشنج و کما هستند کمتر از ۲۴ ساعت به مراکز بهداشتی درمانی محل اسکان خود مراجعه کنند. به ورزشکارانی که قصد سفر ورزشی به کشورهای زیستگاه پشه مالاریا را دارند توصیه میشود قبل سفر برای پیشگیری از مالاریا به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کنند و با استفاده درست و کامل داروهای ضد مالاریا مطابق دستور پرسنل بهداشتی و درمانی در کمال صحت وسلامت رخداد ورزشی خود را دراین کشورها پیگیری نمایند.

*طبق گزارش سازمان سلامت جهانی (WHO) چهل درصد از جمعیت سراسر دنیا در بیش از ۱۰۰ کشور در معرض ابتلا به تب دنگ (dengue) قرار دارند که توسط گزش یک نوع پشه منتقل میشود بیماری تب دنگ انتشار جغرافیایی ان در آسياي جنوب شرق، اقيانوس جنوبي و آمريکاي مرکزي و کارائيب در نواحی استوایی و زیر استوایی و در کودکان زیر ۱۰ سال بسیار شایع است.طبق گزارش WHO چند مورد از این بیماری به تازگی در چین، پرتغال و ایالت فلوریدا مشاهده شده است. بويژه ورزشکارانی که در رخدادهای ورزشی کشور تایلند شرکت میکنند توصیه های فردی حفاظت در برابر گزش را رعایت کنند . در این کشورها در صورت گزش پشه به پزشک مراجعه کنید . تب، کسالت و بي حالي غير طبيعي، سردرد، دردهاي عضلاني، التهاب حلق، اسهال و استفراغ، کهير و گاهي خونريزي از علائم ابتلا به بيماري «تب دانگ» هستند. بسياري از اين علائم شبيه به علايم يک سرماخوردگي عادي است. در صورت مواجه شدن با هر يک از اين علايم آن را به حساب سرماخوردگي نگذارند و خيلي فوري به کميته پزشکي بازي‎ها و پزشک متخصص مراجعه نمایید.

*سازمان سلامت جهانی (WHO) در گزارش خود اعلام کرده است که سالانه حدود ۳/۱ میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری سالک یا لیشمانیاسیس (leishmaniasis) مبتلا می شوند. . سازمان جهانی بهداشت بيماری ليشمانيوز را در رديف شش بيماری مهم انگلی مناطق گرمسيری دنيا معرفی کرده است این بیماری انگلی از طریق نیش پشه خاکی (Sandfly) آلوده به انسان منتقل می شود. این بیماری در بسیاری از کشورهای گرمسیری و معتدل شایع است از جمله در مناطق گرمسیری آمریکا، آفریقا، شبه قاره هند و در نواحی نیمه گرمسیری آسیای جنوب غربی و ناحیه مدیترانه آندمیک می باشد، بنگلادش، نپال، افعانستان، الجزایر، ایران، عربستان سعودی، سوریه، برزیل، پرو و بولیوی نیز از کشورهای محدوده خطر این بیماری اند انواع اين بيماری بصورت ضايعات پوستی ( سالک ) و احشايی ( کالازار ) بروز می کند . نوع جلدی به دو شکل اصلی خشک ( شهری ) و مرطوب ( روستايی ) مشاهده می شود. موارد تشخیص لیشمانیوز جلدی تشخیص مظنون: (Suspected) وجود پاپول یا زخم پوستی بیشتر در نقاط باز بدن در منطقه آندمیک که بیش از ۱۰ روز طول کشیده باشد

تشخیص محتمل (Probable): وجود پاپول یا زخم پوستی که بتدریج افزایش اندازه یافته ، اولسر آن گاه سطحی و برآمده است و گاه بصورت زخم های عمیق و چرکی با کناره های قرمز رنگ می باشد

تشخیص قطعی (Definite):دیدن انگل در گسترش تهیه شده از ضایعه پوستی (اسمیر یا کشت) میباشد.

ورزشکاران درصورت تشخیص لیشمانیوز جلدی به روشهای فوق سریعا به مرکز بهداشتی و درمانی کمیته پزشکی بازیها مراجعه نمایید.

در اخر نگران انتقال ویروس ایدز از طریق گزش پشه نباشید مطالعات اپيدميولوژيك و آزمايشگاهي بيانگر اين است كه هيچ شواهدي مبني بر تكثير ويروس H.I.V در حشرات ، انتقال مكانيكي H.I.V در in vitro يا انتقال از طريق حشراتي كه نيش زده يا خون مي مكند ، نمي باشد.

راه های پیشگیری از گزش پشه ها حین ورزش کردن

* ورزشکاران هنگام تهیه لباس ورزشی به نکات زیر دقت کنید

استفاده لباس های تیره که گرما را در خود نگه می دارند می تواند پشه ها را بیشتر جذب خود کندو شما را بیشتر در معرض گزش قرار دهد ،همچنین پشه‌ها رنگ‌ها را تشخیص می‌دهند ،آن‌ها به سمت رنگ‌های سیاه، قرمز تیره، آبی وآبی تیره و بنفش پررنگ یشتر جلب می‌شوند. درصورت امکان از پوشیدن لباسهایی با مشخصات ذکر شده حین ورزش کردن خودداری کنید .لباسهایی از جنس سخت و بارنگهای روشن بپوشید (حتی زنبورها بسوی رنگهای تیره و نقاطی که در انها خالکوبی شده جذب میشوند)

* در صورتی که فعالیت ورزشی خود را هنگام غروب انجام میدهید باید بدانیدکه افزایش بازدم، تحرک، عرق کردن و گرمای بدن تان باعث جذب بیشتر پشه ها به سوی شما می گردد.زیرا فعالیت پشه ها در غروب بیشتر است در نتیجه بیشتر از ساعات دیگر روز در معرض گزش پشه ها قرار میگیرید. پس بهتر است در زمان غروب آفتاب، لباس های رنگ روشن از قبیل: سفید، زرد و یا سبز کم رنگ بپوشید تا از نیش پشه ها در امان بمانید.

*. محققان دانشگاه کالیفرنیا معتقدند دی‌اکسید کربن خارج شده حین بازدم و بوی بدن انسان واسید لاکتیک عرق ، توجه پشه‌ها را جلب می‌کند. بنابراین پس از ورزش کردن و فعالیت بدنی که تولید این مواد افزایش می یابند و عرق بیشتری میکنید (پشه ها عاشق بوی عرق هستند). پس لازم است که پس از ورزش کردن، با اب ولرم (نسبتا خنک ) حمام کنید.

* یکی از بوهای جذاب برای پشه ها، بوی عرق پا می باشد.هنگامی که دی اکسید کربن با بوی پا ترکیب می شود، بسیاری از پشه ها را جذب خود می کند .بابراین ورزشکار گرامی اگر میخواهید از نیش پشه ها در امان باشید پاهایتان را با آب و صابون بشویید.

* از مصرف عطر گل ها و مواد خوشبو کننده با عطر گل و میوه ها حین ورزش کردن خودداری کنید. استفاده ازعطرهایی با رایحه گل مخصوصا در موقع غروب آفتاب پشه ها ی بیشتری رادر اطراف شما جمع میکند . تحقیقات آزمایشگاهی نشان داده که پشه های ماده جذب بوی گل ها می شوند. توصیه میشود حین ورزش کردن از زدن کرم های بودار و عطرهای قوی در محیط های باز تا حد ممکن خودداری کنید.شمارا بیشتر مستعد گزش حشرات میکند .

* اگر نمي‌توانيد گزش پشه ها را تحمل کنید ، قرص ویتامین ب مصرف کنید ( پشه ها از بوی بدن بعد از مصرف این قرص بدشان می آید).

* در طب سنتی مالیدن روغن اسطخودوس یا اسانس لاوند به صورت و دستها (دافع حشرات موذی و پشه ها) و یا پاشیدن اسانس لاوند بر روی بالش هر شب، علاوه بر دفع پشه ها باعث تنظیم خواب رفع اضطراب و تپش قلب می شود.

*پوشیدن لباسهایی با آستین بلند، پاچه ی بلند، جوراب و دستکش شما را در مقابل نیش حشرات حفظ می کند.

* برخی پمادها ی متناسب با پوست هم حشرات را دور میکند.از الفاکری سیترونلا و اکالیپتوس و دیگر مواد طبیعی که در برخی از محصولات دافع حشرات به کار برده می شودبا مشورت متخصص استفاده کنید.

* برخی اسپری‌های دفع پشه هم وجود دارند که با پاشیدن آن به سطح بدن می‌توانید از گزند آنها مصون بمانید. پس اگر قصد سفر به مکان‌هایی را دارید که پشه زیادی دارد، این اسپری را فراموش نکنید. البته دوام اسپری تنها دو ساعت بوده و برای افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی و آسم توصیه نمیشود .

علایم گزش پشه چیست؟

1)در ابتدا برجستگی کم رنگی بر روی پوست فرد ایجاد می کند که می تواند صورتی یا قرمز شود.2)در مرحله بعد ایجاد خارش می کند. آلرژی واردشده از بزاق پشه در هنگام گزش (اتمام گزش) سبب ورم کوچک سرخ رنگی می شود و در واکنش سریع: چند دقیقه بعد، تأخیری ۱ الی ۵دقیقه بعد و علائم خارش و حساسیت و سوزش و… پدید می آید.برجستگی کم رنگ ممکن است بلافاصله ظاهر شود. اگر فرد حساسیت زیادی به نیش پشه داشته باشد، ممکن است منطقه بزرگ تری از قرمزی و خارش را روی پوست خود داشته باشد. اگر به نیش پشه حساسیت داشته و دچار تپش قلب، تنفس کوتاه یا احساس تب می‌کنید سریع به پزشک مراجعه کنید.

مراقبت های محل گزش:

-1محل گزش را با آب و صابون بشویید. سریع‌ترین کار ممکن برای خلاص شدن از خارش نیش پشه گرفتن موضع زیر آب سرد است، یک دوش آب سرد هم می‌تواند راهگشا بوده و خارش را کم کند و از پمادهای کالاندولا استفاده کنید .

***نکته مهم درصورت گزش در مناطق الوده به حشرات ناقل حتما به مرکز بهداشتی و درمانی مراجعه کنید .

2- چای کیسه ای"می توانید از چای کیسه ای مصرف شده و خیس استفاده کنید. آن را روی محل مورد نظر بگذارید و اجازه دهید تا تانن موجود در برگ چای به مقابله با آلرژی و خارش پوستی بپردازد.

3- محل گزش را هرگز با پارچه نبندید. پوشاندن آن قسمت، سبب تحریک بیشتر آن شده و حساسیت شما را برای خاراندن بیشتر آن منطقه افزایش می دهد.

4- به علت حساسیت زیاد برخی افراد به نیش پشه، می توانند تحت نظر پزشک با مصرف داروهایی مثل : کرمهای کالامین و هیدروکورتیزون در محل گزش التهاب و تورم را کاهش دهند .

5- گذاشتن یخ، (غیر مستقیم ) تا حدودی التهاب و تورم را کاهش میدهد.

6-به خاطر داشته باشید هرگز محل گزش پشه (مخصوصا انواع خاصی که التهاب های شدیدی را موجب می شوند) را نخارانید. هر بار که شما آن منطقه را می خارید، ماده هیستامین در بدن آزاد می شود و آن منطقه را تحریک می کند تا بیشتر احساس خارش کنید.

فاطمه ایزک جمالی- کارشناس کمیته درمان فدراسیون پزشکی ورزشی