در بیشتر موارد، این روند شامل مراحل زیر میشود:
- دوره رخوت با یک مسابقه بد شروع میشود.
- اعتماد به نفس ورزشکار کمی لطمه میخورد.
- تردید آنها نسبت به تواناییهایشان به دلیل یک عملکرد ضعیف آغار میشود.
- در این دوره ورزشکاران به جای این که برای "بردن" بازی کنند برای "نباختن" بازی میکنند و بیش از حد به جزئیات مسابقه خود فکر میکنند.
آنها در جستجوی راهی برای خروج از چرخه عملکرد بد هستند، اما این چرخه همچنان ادامه مییابد.
باید توجه داشت تمام ورزشکاران در طول دوره ورزشی خود با افت عملکرد مواجه هستند – هیچکس نمیتواند همیشه در بالاتربن سطح آمادگی باشد.بسیاری از ورزشکاران با زدن این برچسب به خود که در دوره رخوت قرار گرفتهاند، عملاً خود را در این موقعیت قرار میدهند و اثرات آن را تشدید میکنند.
مهمترین گام برای خروج از این دوره این است که به خود نگوییم دچار رخوت شدهایم.ورزشکار میتواند با درک صحیح از فراز و نشیبهایی طبیعی در عملکرد، از انتظارات و قالب های کمالگرایی خارج شود.
ورزشکاران معمولا به این فکر میکند چه اتفاقی در آینده رخ میدهد، اما این مسایل اغلب بر اساس عملکرد گذشته آنها شکل میگیرد. جملات زیر نمونههایی از تعمیم گذشته به آینده هستند:
- ما هیچگاه پیروز نمیشویم...
- ما همیشه داخل زمین ضعیف بازی میکنیم...
- ما در این شرایط به گل نمیرسیم...
- ما هیچگاه نمیتوانیم از گلزنی آنها جلوگیری کنیم...
- من هیچوقت به شرایط قبل دست پیدا نمیکنم...
برای بازگشت از یک دوره افت عملکرد این نکات را مد نظر قرار دهید:
نکته 1: هر بازی یک فرصت جدید برای موفقیت است. یک دوره "رخوت" بر بازی های گذشته تمرکز دارد. هنگامی که شما بر گذشته تمرکز میکنید، انتظارات شما بر آن پایه شکل میگیرد، که از آن به عنوان تعمیم بیش از حد نام برده میشود، در حالی که شما باید "اکنون و حالا" را دریابید.
نکته 2: بر اساس تواناییهای خود بازی کنید و از تلاش بیش از اندازه و خارج از توان جلوگیری کنید و به دنبال بازی بی نقص نباشید. تلاش برای انجام کارهای زیاد و کامل و بینقص بودن در روانی طبیعی بازی شما تداخل ایجاد میکند و اجازه نمیدهد به کاری که تمرین کردهاید اطمینان داشته باشید.
نکته 3: از استفاده قیدهای مطلق مانند "هرگز" و "همیشه" پرهیز کنید. این قسمتی از تفکر است که استفاده از آنها موجب میشود شما در یک دوره رخوت گرفتار شوید.
میراحسان میرزاده کارشناس ارشد روانشناسی ورزشی، مسئول کمیته روانشناسی هیأت پزشکی ورزشی قزوین