نوجوانان، بانوان، كهنسالان، افراد كم‌توان و ورزشكاران جزو گروه‌هايي هستند كه به مكمل‌هاي غذايي و رژيمي نياز دارند تا بتوانند كمبودهاي جسمي خود را جبران كنند. اين موضوع در مورد ورزشكاران حرفه‌اي و نيمه حرفه‌اي اهميت ويژه‌اي پيدا مي‌كند. به اين خاطر كه آنها از نظر فيزيكي بايد به آمادگي‌هايي برسند كه امكان ايجاد آنها در بدن به وسيله تغذيه گاه امكان‌پذير نيست.
در اين ميان دو نكته مهم وجود دارد، نخست اينكه مكمل دارو نيست. از سويي، در گروه غذاها نيز جاي نمي‌گيرد. بلكه تكميل‌كننده غذا است. به همين خاطر، به همان اندازه كه همه افراد جامعه براي برخورداري از بدني سالم و وزن مناسب نيازمند توصيه‌هاي متخصصان و كارشناسان هستند، در زمينه مصرف مكمل‌ها نيز بايد به توصيه‌هاي پزشكان و متخصصان عمل كنند.
نكته دوم اينكه، در كشور بر روي توليد يا واردات مكمل‌ها نظارت‌هاي لازم صورت نمي‌گيرد. اين موضوع شرايط توزيع و دسترسي به مكمل‌هاي واقعي را تا حدودي دشوار مي‌كند. فروش مكمل‌ها از سوي افرادي كه تخصص ندارند، بر نابساماني توزيع مكمل‌ها دامن مي‌زند. به اين خاطر لازم است افراد براي تهيه مكمل‌ها به سراغ مراكز تخصصي فروش دارو و مكمل يعني داروخانه‌هاي معتبر و شناسنامه‌دار مراجعه كنند.
نظارت بر نحوه توزيع مكمل‌ها از سوي نهادهاي نظارتي و اجرايي يك طرف قضيه است. طرف ديگر اين قضيه مردم هستند كه براي استفاده مناسب و به‌جا از مكمل‌ها بايد به شكل جدي آموزش ببينند. در جامعه ما فرهنگ‌سازي لازم در خصوص شناخت و استفاده از مكمل‌هاي غذايي، رژيمي و ورزشي صورت نگرفته است.
اين موضوع باعث شده كه برخي از افراد تحت تاثير تبليغات غيرواقعي و سودجويانه قرار گيرند و به صورت خودتجويزي اقدام به مصرف مكمل‌ها كنند. چرخه توليد و واردات تا توزيع و مصرف در صورتي مي‌تواند كامل و بالنده باشد كه مردم نسبت به مصرف مكمل‌ها آگاهانه و مسئولانه و منطقي رفتار كنند.
در حال حاضر، مقدار زيادي مكمل‌هاي غيراستاندارد در بازار كشور وجود دارد كه از سوي برخي باشگاه‌داران يا مربيان به ورزشكاران آماتور و گاه حرفه‌اي داده مي‌شود. اين مكمل‌ها نه‌تنها نمي‌توانند نياز واقعي ورزشكار را برطرف كنند، بلكه احتمال آسيب‌زدن به بدن وي را نيز به وجود مي‌آورند.
آموزش و اطلاع‌رساني گسترده از سوي رسانه‌ها يكي از شيوه‌هايي است كه مي‌تواند به افزايش آگاهي‌هاي عمومي كمك كند و راه را بر استفاده نامناسب از مكمل ببندد. برپايي گردهمايي‌هاي تخصصي كه در آن صاحب‌نظران، صاحبان صنايع، مديران بخش‌هاي اجرايي و سياستگذار دولتي، متخصصان، پزشكان، دانشجويان و علاقه‌مندان حضور داشته باشند و حلقه‌هاي توليد و واردات تا عرضه و مصرف را به صورت علمي و كارشناسانه مورد ارزيابي قرار دهند، مي‌تواند كمك زيادي به ارائه قانون‌هاي مفيد و هدفمند كند كه از جنبه‌هاي مثبت كاربردي نيز برخوردارند.
يكي ديگر از راهكارهاي موثر براي سالم‌سازي توزيع مكمل‌ها به مصرف‌كنندگان ايجاد داروخانه‌هاي مكملي است. اين داروخانه‌ها كه مي‌توانند كاملا مستقل باشند يا بخش كاملا تفكيك‌شده و مشخصي از داروخانه‌هاي بزرگ را به خود اختصاص دهند، اين امكان را به متقاضيان مي‌دهند تا بتوانند مكمل‌ها را از فروشگاه مناسب و معتبر تهيه كنند.
به هر حال توجه داشته باشيم كه مصرف هر نوع مكمل مي‌بايست به توصيه پزشكان و متخصصان ذي‌ربط صورت پذيرد و مصرف بدون توجه به نيازهاي واقعي بدن گاه مي‌تواند به سلامتي نيز آسيب وارد كند.
دکتر محمد تقی خانی-سرپرست فدراسیون پزشکی ورزشی
(چکیده سخنرانی در سومین همایش مکمل های غذایی و رژیمی)