ديروز رفته بودم اسم بچه ام رابنويسم درمدرسه ورزش يادم به يك مطالعه افتادكه همزمان با رويدادهاي ورزشي بزرگ با انعكاس رسانه اي گسترده ، موجي از علاقمندان به آن رشته براي شركت درفعاليتهاي آموزشي رقابتي آن رشته به راه مي افتد : ليگ قهرمانان اروپا وقرارگرفتن ايران درآستانه رقابتهاي مقدماتي جام جهاني هم ازاين قاعده مستثني نيست. ايضاً خانواده ما وپسرعشق فوتبال من خلاصه اين مجموعه ماراكشاند به مدرسه فوتبال وثبت نام پسرم كاري به محل ثبت نام وبي مجوز بودن مدرسه ورزش وبيمه ورزشي نكردن ندارم. خلاصه حق ثبت نام را كه پرداخت كردم وبايك روش مدني ودموكراتيك حق انتخاب براي تعيين سانس كلاس پسرم را به من دادند : 10-8 ، 12-10 !! ، 14-12 !!! ، 16-14 !!!! ودردنباله لطف كردندوراهنمايي نمودندكه سانس اول را پيشنهاد نمي كنيم چون فصل تعطيلاته وبچه ها نيازبه استراحت دارند وبيشتراول ساعت خواب هستند!!!! هرچه فكركردم كه در ازدحام مراجعين وفشاركاري مسئول محترم ثبت نام ، وقت مباركش را بگيرم ودرمورد مباحثي چون ورزش دركودكان ونوجوانان ، ورزش در شرايط خاص و....... براشون صحبت كنم ، ديدم كارصحيحي نيست وضمناً درزمانه فرزند سالاري و دروانفساي تنگنا براي پركردن اوقات فراغت ، گريزي از ثبت نام فرزندم دراين فرصت موجود نمي باشد ولذا عليرغم منافات شرايط كلاس ورزش با دانستنيهاي خودم ، اقدام به ثبت نام نموده وفرزند دلبندم را به مربيان دلسوز وخداسپردم.
دربازگشت به منزل بارها محفوظات علميم را مرور كردم ولي عقلم بجايي نرسيد ولذا به محض رسيدن به خانه كتاب ودفترگشودم وگردشي درصفحات شبكه جهاني اينترنت نمودم تا مطالب مربوط به ورزش در هواي گرم تابستان را بياد آورم. حيفم آمد كه چكيده اي از مطالعاتم رابراي آگاهي خوانندگان محترم تقديم نكنم. باشد تابدست مديران ومربيان محترم مدارس ورزشي هم برسد. خدايا دست ما ومديران ورزش كه كوتاه است ، توخود فرزندان ودلنبدمان را درپناه خود نگاهدار.
« ورزش درهواي گرم »
اجازه دهيد همين ابتدا درمورد درجه حرارت طبيعي وغيرطبيعي بدن نكاتي را عرض كنم. دريك فرد سالم محدود ه دماي مركزي بدن بين 1/36 و8/37 هست 0 درواقع دماي بالاتر از 8/37 را مابيش ازحد ميدانيم درمورد فرد تب دارهم همين گونه است ومثلاً 5/37 را تب نمي دانيم. بالا رفتن دماي محيط ، دماي بدن را هم بالا مي برد. انسان در دماي 41 درجه زياد دوام نمي آورد واز 45 درجه پروتئين هاي بدن هم تخريب مي شوند. بنابراين بالا رفتن دماي بدن خطرناك است.
دماي بدن انسان هم از داخل (براثر سوخت ساز و فعاليت عضلات و...)و هم از خارج (گرماي محيط) مي تواندبالا رود.بدن انسان براي مقابله با اين افزايش دما مكانيزمهاي دفاعي دارد كه مهمترين آنها عرق كردن است .
وقتي توليد گرما در بدن بر دفع آن غلبه كند ، علايم و عوارض حاصل از آن يكي يكي خودشان رانشان مي دهند. بايد باعلايم اوليه گرمازدگي آشنا باشيم و قبل از آنكه اوضاع خرابتر و خطرناك بشود از بروز آن جلوگيري كنيم.
علايم هشدار دهنده گرما زدگي:
- كرامپ يا همان گرفتگي عضلات
- تهوع و استفراغ
- ضعف و خستگي
- سردرد
- تعريق گسترده
- سرگيجه و سبكي سر
- تحريك پذيري
- كاهش بينايي
- اختلالات بينايي مثل تاري ديد
- افت فشار خون
- افزايش ضربان قلب
اگر از هركدام از اين علايم در شرايط گرماي محيط رخ داد شما بايد فوراً فعاليت خود را متوقف كنيد ،سعي كنيد دماي بدن را پايين بياوريد و آب و مايعات بنوشيد. در اين شرايط تعارف نكنيد و كمك بخواهيد. از اطرافيان بخواهيد كه كنارتان باشند. تا آنجا كه ممكن است لباس اضافي و تجهيزات (مثل تجهيزات ورزشي) را از بدن در بياوريد.
بدنتان را باد بزنيد يا با آب مرطوب كنيد . براي اينكار از حوله هاي خيس ،پكهاي يخ (مثلاً يخ خرد شده لاي پارچه و حوله ) استفاده كنيد . از نظر علمي بهترين محل براي گذاشتن اين حوله هاي مرطوب و خنك روي گردن ، پيشاني و زير بغل هست. مي توانيد با يك اسپري آب پاشي يا شلنگ آب به بدن خودتون يا فرد گرما زده آب بپاشيد.
حتي پيشنهاد مي شود داخل يك وان يا لگن بزرگ آب خنگ دراز بكشيد تا دماي بدنتان پايين بياد.
اگر ظرف نيم ساعت علايم شما بهتر نشد ، با مراكز درماني تماس بگيريد يا مراجعه كنيد . اگر فرد گرمازده دچار كاهش سطح هشياري يا افت فشار، ضربان نبض تند يا نفس هاي تند هست اينها مي تواند نشانه هاي خطر باشد ، در اعزام به مراكز پزشكي يا تماس با اورژانس درنگ نكنيد.
چگونه مي شود از بروز گرمازدگي پيشگيري كرد؟
- در فصول گرم ، گوش بزنگ هواشناسي باشيد و به هشدارهاي آنها توجه كنيد.
- با آب و هوا خو بگيريد : باگرم شدن هوا برنامه ورزشي خود را سبك كنيد و آرام آرام برمدت و شدت آن بيافزاييد تا بدن شما خود را با آن تطبيق دهد.
- متناسب با شرايط خود ورزش كنيد : مثلاً براي ورزش در هواي گرم ، كودكان ، سالمندان ، بيماران قلبي و ديابتي بيشتر بايد احتياط كنند.
- آب كافي بنوشيد : براي نوشيدن آب منتظر تشنگي نشويد . وقتي احساس تشنگي مي كنيد مدتي است كه آب بدن شما افت كرده است . اگر قصد داريد ورزش شديد در هواي گرم انجام دهيد ، بهتر است بجاي آب خالص ، نوشيدني ورزشي ميل كنيد. يعني آبي كه كمي املاح دارد.( مثلاً يك قاشق چايخوري نمك در يك ليتر آب كه براي طعم آن مي توانيد كمي آب ليمو يا مقدار كم شكر به آن اضافه كنيد.)
- لباس مناسب بپوشيد : لباس نخي و غير پلاستيكي نازك،سبك ، گشاد كه هوا بخوبي در آن جريان يابد.
- در زمانهايي كه نور خورشيد مستقيم مي تابد (نيمروز) ورزش نكنيد: معمولا ً توصيه مي شود بين ساعت 10 الي 15 ورزش نكنيد .
- ضد آفتاب مناسب استفاده كنيد.
- اگر هواي بيرون خيلي گرم يا آفتاب شديد است در فضاهاي سربسته با تهويه و برودت مناسب ورزش كنيد.
- اگر بيماري زمينه اي داريد يا داروي خاصي مصرف مي كنيدكه مي تواند خطر گرمازدگي را افزايش دهد، احتياط بيشتري كنيد و با پزشك خود يا پزشكان ورزشي مشورت نماييد.
- دکتر پویا دانشور