از علل علاقه و انگیزۀ مردم به تماشای ورزش، می توان به وجود اوقات فراغت و بیکاری ناشی از زندگی شهری، کمبود تفریحات سالم و سازنده، رفع خستگی های روحی وذهنی ناشی از مسائل و مشکلات زندگی، علاقه به رقابت کلی در مسابقات ورزشی، مطرح شدن ورزش های قهرمانی و نمایش مهارت های بدنی زیبا و حیرت انگیز و علاقه مندی به قهرمانی و الگوهای ورزشی محبوب اشاره کرد.

بدیهی است که حضور تماشاگران در ورزشگاه منجر به گسترش روابط اجتماعی، همبستگی های فکری و عملی، انتقال فرهنگ و ارزش های اجتماعی و وحدت و یکپارچگی ملی و اجتماعی تماشاگران و ورزشکاران خواهد شد.

تماشاگران و ورزشکاران در کلیۀ زمینه های ورزشی از نظر اثرگذاری، اثر متقابل دارند. نوآموزان که در حال یادگیری مهارت ها هستند، در حضور تماشاگران دچار اختلال نمایشی می شوند، اما ورزشکاران در سطوح متوسط و عالی با حضور تماشاگران، انگیزه ای مطلوب برای تلاش و نمایش فنون و مهارت های فردی و تیمی به دست می آورند.

تماشاگران نیز انواع مختلفی دارند، تماشاگران عادی که فقط برای تماشا و گذران اوقات فراغت به ورزشگاه می روند، تماشاگران ارزیابی کننده و صاحب نظر که باعث انگیزه در ورزشکاران می شوند و تماشاگران پنهان، نویسندگان وقایع ورزشی، روزنامه ها و مجلات ورزشی هستند که با دید ارزیابی بسیار قوی به بازیکنان نگاه می کنند و این بررسی با ارزیابی تماشاگران حاضر در ورزشگاه ترکیب و باعث ایجاد تغییرات روانی در بازیکنان می شود.

نکته مهم این است که حضور تماشاگران پنهان در بازیکنان ماهرتر بیشتر اثر می گذارد تا بازیکنان مبتدی. وقتی بازیکنی از تیم A به تیم B می رود و این دو تیم با هم بازی دارند، فرد تازه وارد بیشتر برانگیخته می شود،  زیرا می خواهد به تماشاگران نشان دهد که مربیان قبلی با از دست دادن او دچار اشتباه شده اند. این مهم در بحث اهمیت تماشاگر در دید ورزشکار و جایگاه پیدا کردن ورزشکار در اذهان تماشاگران، جای می گیرد.

از عوامل موثر در افزایش حضور تماشاگران در میادین ورزشی نیز می توان از میزبانی مسابقات یاد کرد که یکی از عوامل موثر در حضور تماشاگران در ورزشگاه هاست و هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ روانی بسیار اهمیت دارد.

امتیاز میزبانی مسابقات برای رشته های ورزشی گروهی به سه دلیل بیشتر از رشته های فردی است، یکی بازی های تیم های ورزشی به صورت رفت و برگشت انجام می گیرد، دیگری اینکه تماشاگران تمایل دارند تیم انتخابی یا کشور خود را تشویق کنند تا این که خود تک تک ستاره ها را با نام خاص تشویق کنند و سوم، تیم های ورزشی به تماشاگران اجازه بحث و بررسی و معرفی خود را می دهند و آنان را به مشارکت هم دعوت می کنند.

نکته حائز اهمیت در این ارتباط اینکه، داشتن امتیاز میزبانی مترادف با داشتن زمینۀ پیروزی است.

نقطه مقابل این اتفاقات، تاثیر ورزشکاران در تماشاگران است. چهره های شاد و خندان و ناراحت و گریان تاثیر مسابقۀ ورزشکاران تیم های مورد علاقه در تماشاگران است. یکی دیگر از تاثیرات مسابقۀ ورزشکاران در تماشاگران تفسیر قضاوت داور است.

مشاهدۀ صرف ورزش های تیمی به طرز چشمگیری احساسات پرخاشگرانۀ تماشاگران را افزایش می دهد. اگر داور، بازیکن خشن را مجازات کند، موجب خاموش شدن احساس پرخاشگرانه در تماشاگران خواهد شد.

در این بین از تاثیرات ورزش بر روی تماشاگران هم نمی توان گذشت. تاثیراتی چون؛ ایجاد علاقه به ورزش، غنی سازی اوقات فراغت، الگوبرداری، برقراری ارتباطات مفید و سالم، جذب بینندگان به تماشای رویدادهای ورزشی و توسعۀ برنامه های تفریحات سالم.

نکته مهم اینکه ارتباط متقابل بین ورزشکاران و تماشاگران اگر صحیح و سالم طراحی شده باشد، می تواند به تخلیۀ صحیح انرژی های اضافی در میدان های ورزشی برای هر دو دسته تماشاگران و ورزشکاران منجر شود.

آقای اسماعیلی

کارشناس کمیته روانشناسی هیات پزشکی ورزشی استان تهران