ورزش دربيماران تالاسمي

نگارنده : دكترپويا دانشور- دبيرهيأت پزشكي ورزشي اصفهان

ملكول طبيعي هموگلوبين تشكيل شده از پايه اي از هم (Heme ) كه توسط دوزنجيره پروتئيني گلوبين محصورگرديده است 0 انواع زنجيره گلوبين عبارتند از آلفا ، بتا ، گاما ودلتا كه معمولا"تركيبي از دوتا ازآنها دريك هموگلوبين وجود داد 0 بعنوان مثال شايعترين نوع هموگلوبين يعني هموگلوبين A ، داراي دوزنجيره آلفا ودوزنجيره بتا است 0

تالاسمي ها گروهي از بيماريهاي ارثي هستندكه درآنها يكي يا هردوزنجيره گلوبين مختل گرديده است بنابراين هموگلوبين نمي تواند وظيفه خوديعني حمل اكسيژن موردنيازبافتها را انجام داده كه موجب عوارض متعدد خواهدشد0

براي اينكه فردي مبتلا به تالاسمي شود بايستي دو ژن مربوطه را ازپدرومادرش دريافت نمايد 0اگر فردي تنها يك ژن بيمارداشته باشد و ژن ديگرش سالم باشد، علائم بيماري را نشان نمي دهد يابصورت خيلي ضعيف بروز مي كند 0 اين افراد ناقل ژن تالاسمي هستند ودرصورت ازدواج بايك بيماريا ناقل ديگر احتمال انتقال بيماري به فرزندشان را دارند0

درواقع 5/1%جمعيت جهان يعني چيزي حدود90-80 ميليون نفرحامل ژن بتا تالاسمي ( شايعترين ومهمترين نوع تالاسمي ) هستند شيوع جغرافيايي اين بيماري درسواحل مديترانه ، خاورميانه ومركز ، جنوب وشرق آسيا مي باشد 0 درايران نيزاين بيماري درحاشيه درياي خزر، حاشيه خليج فارس ، اصفهان وكهكيلويه وبويراحمد شايعتراست 0 بعنوان مثال دراصفهان حدود1500 نفربه اين بيماري مبتلاهستند0 توضيح درمورد انواع تالاسمي ، تشخيص ودرمان آنها دراين مختصرنمي گنجد وبحث اصلي اين مقاله تمركز برورزش دربيماران تالاسمي است 0

درمان :

درمان بيماران تالاسمي دو ركن اصلي دارد :

1- انتقال خون

     2- داروهاي دفع كننده آهن ( داروهاي چنگكي يا Chelator )0 معمولا" بيماران نيازبه تزريق ماهيانه خون ومصرف روزانه داروهاي دفع كننده آهن دارند0

عوارض :

عوارض ناشي از بيماري دردرجه اول بيشتر مربوط به كم خوني وعوارض استخواني ( پوكي ... ) مي باشديا بعبارتي اين عوارض بيشترورزشكاران تالاسمي را آزارمي دهد 0 دردرجه دوم عوارض مربوط به درمان با آهن وبالا رفتن مقدارآهن بدني ورسوب آن دربافتهاي مختلف است 0

عوارض شايع مثل رسوب آهن درقلب كه منجربه افت عملكرد ونارسايي آن مي شود وبرهمين اساس حداقل ساليانه بايستي بيماران تالاسمي اكوكارديوگرافي شوند  يارسوب درپانكراس كه مي تواند موجب بروز ديابت دربيماران شود 0 بهرحال اگرورزشكار تالاسميك دچارعارضه نيزشده باشد بايد بامشورت پزشكان ورزشي ، برنامه تمريني ومسابقات وي تنظيم گردد0

توصيه هايي براي ورزشكاران تالاسميك :

1- مثل همه بيماران تالاسميك والبته درمورد ورزشكاران چون خونرساني به بافتها بسيارمهم است ، بايستي هدف درمان يعني هموگلوبين بيشتريا مساوي 9 برآورده شود 0 يعني درمان مناسب ازطريق انتقال خون 0

2-  بعلت شيوع پوكي استخوان ازانجام ورزشهاي قدرتي كه نياز به تحمل وزن زياد مي شود وورزشهاي برخوردي شديد پرهيز نمايند0

3- ورزشهاي هوازي واستقامتي را طولاني مدت انجام ندهند وبجاي آن دفعات تمرين را افزايش داده وترجيحا" درفواصل 30 دقيقه اي استراحت نمايند0

4- درصورت تمايل به حضوردررقابتهاي ورزشي ، ترجيحا" يك نوبت انتقال خون خودرا 3-2 روز قبل از رويداد ورزشي قراردهند 0

5- درصورت وجود عارضه مثل نارسايي قلبي ، حتما" قبل از حضوردررويدادهاي ورزشي با پزشك معالج وپزشكان ورزشي مشورت نمايند0

بطورخلاصه درصورت درمان مناسب ، ورزش دربيماران تالاسميك تفاوتي زيادي با افراد سالم ندارد0 البته طبق اصول علمي بديهي است كه بدليل كم خوني واختلال اكسيژن رساني بافتي ، عملكردقلبي ريوي وسطوح فعاليت فيزيكي بخصوص درورزشهاي رقابتي ، استقامتي وهوازي دربيماران تالاسمي كمتراز افراد عادي است ولي درصورت درمان صحيح نه تنها منعي براي فعاليت فيزيكي ندارد بلكه ورزش فوايد بسياري درآنها بشرح زير دارد كه درمورد يكايك آنها مطالعات علمي ثابت شده موجوداست  :

1- سلامت عمومي بخصوص با انجام ورزشهاي هوازي

2- پيشگيري از پوكي استخوان

3-  جلوگيري از تحليل عضلات