تاب آوری یعنی در شرایط آسیب زا پرورش یافتن،آسیب ندیدن و به رشد پیش از پیش دست یافتن. این مفهوم به فرایند بازگشت فرد به کارکرد عالی پس از یک رویداد استرس زا یا هیجان منفی نیز گفته می شود.این فرایند صرفا محدود به دوره کودکی نیست و می تواند تا سالمندی نیز تداوم یابد.در تاب آوری وجود برخی از ویزگی های فردی و محیطی اهمیت دارد و فقط داشتن فهرستی از ویژگی ها نیست. تاب آوری نتیجه فرایندی تاب آفرینانه در زندگی واقعی است. منطق تاب آوری شباهت بسیار به منطق واکسیناسیون دارد. ویژگی های فردی تاب آوری را می توان به افراد اجتماع آموزش داد. خانواده، نظام آموزشی، رسانه های عمومی و جامعه می توانند نقش بسیار مهمی در افزایش ویژگی های تاب آفرینی افراد داشته باشند. از میان عوامل موثر در افزایش تاب آوری، آموزش مهارت های زندگی و روانی نقش بسیار مهمی دارد.
چهار ویژگی افراد تاب آور عبارتند از:
- دارای کفایت اجتماعی هستند.
- در مهارت های حل مسئله توانمند هستند.
- مرکز کنترل این افراد درونی است و دارای حس خودمختاری هستند.
- بینش مثبت و انگیزش بخش نسبت به آینده دارند.
با توجه به اینکه عملکرد و موفقیت ورزشی تا حدود بسیار زیادی تحت تاثیر عوامل استرس زای معمول ورزشی مانند ارتکاب یک خطای روانی یا بدنی، تحمل درد و ناراحتی، مشاهده تقلب یا موفقیت رقیب، دریافت جریمه از سوی داور و توبیخ از طرف مربی قرار می گیرد، بنابراین لازم است ورزشکاران مقابله با استرس های ورزشی را بیاموزند.
یکی دیگر از سازه های روانشناختی که می توان پیش بینی کرد و برای رفتار و موفقیت های ورزشی تعیین کننده می باشد، سخنگویی و سرسختی است. سخنگویی یک سازه شخصیتی پایدار، متشکل از سه مولفه اصلی( تعهد، کنترل و مبارزه طلبی) است. افراد سخت کوش نسبت به آنچه که انجام می دهند متعهدترند و خود را وقف هدف می کنند، احساس می کنند بر اوضاع مسلط هستند و خودشان تعیین کننده اند و تغییرات زندگی را چالش ها و فرصت هایی برای رشد و پیشرفت می دانند.
سختکوشی به مثابه سپری در مقابل استرس در موقعیت های گوناگون زندگی عمل می کند و بیانگر اعتماد به نفس به توانایی خود برای مقابله با شرایط مختلف است.
تبینهای احتمالی در مورد رابطه سختکوشی و متغیرهای موفقیت ورزشی و سلامت روانی به شرح زیر مطرح می شوند.
- شخصیت سختکوش ورزشکار از طریق احساس تعهد وی نسبت به عملکرد و وظایف ورزشی زمینه های لازم برای موفقیت ورزشی را فراهم می سازد. این احساس تعهد باعث می شود که ورزشکار خود را وقف هدف های ورزشی نماید و راه های مناسب برای رسیدن به هدف را به خوبی شناسایی و انتخاب کند، مکانیسم هایی که هر یک به گونه ای احتمال موفقیت را افزایش می دهد.
- سخت کوشی یعنی کنترل که باعث می شود ورزشکار احساس کند بر اوضاع مسلط است و می تواند تعیین کننده باشد. احساس تسلط بر اوضاع ورزشکاران این باور را به وجود می آورد که تلاش های وی بر موقعیت تاثیر خواهد گذاشت و وی می تواند مسیر رویدادها را تغییر دهد و نتیجه مسابقه را تعیین کند. این باور عملکرد ورزشکار را بهبود می بخشد و احتمال موفقیت را افزایش می دهد.
- مبارزه طلبی ویژگی دیگر سخت کوشی است . این ویژگی در زمینه های مختلف باعث می شود که تغییرات و موقعیت ها را به عنوان چالش ها و فرصت هایی برای رشد و پیشرفت تلقی کند و نه محدودیت و تهدید. مبارزه طلبی به ورزشکار کمک می کند که به جای اجتناب، کناره گیری و برخورد منفعل با موقعیت های خطیر و استرس زای ورزشی از آن ها استقبال کند. آن ها را به چالش و مبارزه میطلبد و با برخورد فعال و سازنده ابتکار عمل را بدست بکیرد و احتمال موفقیت خود را افزایش دهد.