انرژی جسمانی با تمرین بدنی منظم و تغذیه مناسب توسعه می یابد اما انرژی روانی با تمرینات ذهنی و ایجاد افکار مثبت افزایش می یابد. جسم و روان اثر متقابل بر هم دارند. جسم قوی و سالم روی روان تأثیر مثبت می گذارد و از سوی دیگر روان آرام و پرانرژی جسم را همچون موم در اختیار خود دارد. از اینرو ورزشکاران باید بتوانند هر دو انرژی روانی و جسمانی را در حد مناسب تنظیم نمایند. انرژی روانی باید با توجه به نوع فعالیت تنظیم شود. ورزشکار باید فراگیرد وقتی سطح انرژی روانی وی پایین است با چه فنونی آن را افزایش دهد و وقتی سطح انرژی روانی اش در اشکال خشم واضطراب بالا است چگونه آنرا تعدیل نماید.

مفهوم انرژی روانی

مربی خبره و آگاه علاوه بر پرورش جسم ورزشکار به پرورش ابعاد روحی و روانی وی نیز توجه دارد. بسیاری از اعمال ما تحت تأثیر افکار و فرآیندهای روانی ما قرار دارند. ورزشکاران وقتی از سطح انرژی سرشاری برخوردار باشند و افکاری مثبت داشته باشند بهترین سطح عملکردی به ثبت می رسانند. بنابراین نه تنها لازم است که سطح انرژی روانی توسعه یابد بلکه باید در بهترین سطح نیز حفظ شود.

صرفه جویی در انرژی جسمانی از طریق توصیه به حذف حرکات زائد صورت می پذیرد و صرفه جویی در انرژی روانی از راه تمرکز روی محرک اصلی و هدف واقعی محقق می شود. انرژی روانی نه تنها می تواند سودمند باشد بلکه می تواند مضر و مخل فعالیت هم باشد. در تنظیم انرژی روانی باید توجه را از عوامل مزاحم و متداخل در فعالیت به عوامل اصلی و هدف در تمرین و مسابقه متمرکز نمود. اولین قدم در راه تنظیم انرژی روانی توسعه شناخت فرد از وضعیت جسمی و روانی خود است. خودآگاهی نسبت وضعیت روانی از طریق گسترش قوه تصویر سازی محقق می شود.

در روانشناسی انرژی روانی به عنوان سطحی از برانگیختگی، بیداری وفعالیت ذهن و بدن توصیف شده است. انرژی روانی پایه و اساس کارکردهای ذهنی محسوب می شود و انگیزش را پایه ریزی می کند. انرژی روانی دو بعد مثبت و منفی دارد. انرژی روانی مثبت همراه با شادی و سرخوشی است و انرژی روانی منفی توأم با خشم و اضطراب می باشد. از سوی دیگر میزان انرژی روانی می تواند بالا یا پایین باشد. برای مثال وقتی شما به تماشای تلویزیون مشغول هستید به میزان کمی از انرژی روانی نیاز دارید اما هنگام مسابقه و رویارویی با حریف میزان انرژی روانی بالایی برای موفقیت و غلبه بر حریف لازم دارید. اگر میزان انرژی روانی در این شرایط از حد مطلوب و مناسب بالاتر رود مخل فعالیت بوده و اجرای فرد تخریب می شود. از اینرو ورزشکار به سطح مطلوب و بهینه ای از انرژی روانی نیاز دارد. این سطح مطلوب و مناسب با توجه به نوع رشته ورزشی و موقعیت رقابت متغیر است.

هوشنگ اسماعیلی

کارشناس ارشد روانشناسی