هرچه هدف مهم تر و هرچه دستیابی به آن از قطعیت کمتری برخوردار باشد، باعث ایجاد شرایط استرس زا می شود.

آیا باور داید منابع استرس، قابل رفع هستند؟ آیا باور دارید توانایی عملکردی کافی برای انجام این کار را دارید؟

ورزشکارانی که گرایش به استرس و اضطراب بالا و اعتماد به نفس پایین دارند، به احتمال بیشتری موقعیت را به عنوان تهدید ارزیابی کرده و توانایی هایشان را برای موفقیت زیرسوال می برند.

کسانی که گرایش به اعتماد به نفس بالا و استرس و اضطراب پایین دارند، به احتمال بیشتری رقابت را به عنوان چالش ارزیابی کرده (نه تهدید)   به نحو سازنده ای واکنش نشان خواهند داد و فرصت های خود را جهت کسب تجربه افزایش می دهند.

عوامل استرس زا به طور کلی به ۴ دسته تقسیم می شوند: ۱. عوامل محیطی ۲.عوامل اجتماعی ۳. عوامل جسمانی ۴. عوامل فردی

عوامل فردی موثر بر میزان ادراک استرس عبارتند از:

-افرادی که کانون کنترل درونی داشتند، استرس و اضطراب را تسهیل کننده تلقی می کردند؛ یعنی احتمال دارد باعث بهبود عملکرد شود.

-افرادی که کانون کنترل بیرونی داشتند، استرس و اضطراب را بازدارنده تلقی می کردند واین تفکر برای عملکرد، خوب نیست.

مهم ترین تاثیرهای ناشی از استرس شامل:

تاثیرهای هیجانی: احساس اضطراب و افسردگی، افزایش تنش های روان شناختی و جسمانی

تاثیرهای فیزیولوژیکی: ترشح آدرنالین و نورآدرنالین، اختلال در کارکرد دستگاه گوارش، افزایش ضربان قلب، اختلال در تنفس، انقباض رگ های خونی

تاثیرهای شناختی: کاهش تمرکز و توجه، کاهش ظرفیت حافظه کوتاه مدت، افزایش پریشانی و حواس پرتی، نگرانی

تاثیرهای رفتاری: افزایش گریز از کار و فعالیت، اختلال در الگوی خواب، کاهش کارکرد تحصیلی، شغلی، اجتماعی

عموما ورزشکاران نخبه در مقایسه با ورزشکاران غیرنخبه، تفسیر مثبتی (تسهیل کننده) از استرس داشتند، روان شناسان ورزش و مربیان مهارت های ذهنی می توانند به ورزشکاران کمک کنند که نه تنها از حالت های انگیختگی خود بیشتر آگاه شوند، بلکه آنها را به شیوه مثبتی تفسیر کنند؛ افرادی که تفسیر مثبتی دارند، به احتمال زیاد از مقابله مبتنی بر هیجان استفاده می کنند.

بسته های چندوجهی مدیریت استرس یا کاهش اضطراب:

هرچه ورزشکاران از نظر جسمانی، آماده تر باشند (مثلا از نظر سرعت، استقامت، توانایی تکنیکی و تاکتیکی، انعطاف پذیری و چابکی) مهارت های سازگاری آنها بیشتر خواهد بود.

ورزشکاران سرآمد در لحظات حساس از طریق تمرکز بر اجرای فنی و تاکتیکی به جای پیروزی، کنترل شخصی فراوانی را تجربه می کنند.

مدیریت سبک زندگی در قابلیت عملکردی نقش دارد؛ اگر ورزشکاران خوب بخوابند، به اندازه کافی مایعات بنوشند و زمان خود را به نحو موثری مدیریت کنند، در مدیریت استرس موفق تر خواهند بود.

از آنجا که رقابت ها به ندرت یک رویه را دنبال می کنند، عملکردها تقریبا هیچ گاه آن گونه که برنامه ریزی شده پیش نمی روند و مشکلات اجتناب ناپذیرهستند، لذا ورزشکاران باید از توانایی سازگاری موثر برخوردار باشند.

بیشتر راهبردهای مدیریت استرس می تواند هم به صورت پیش از کنش (proactive) و هم واکنشی (Reactive) مورد استفاده قرار گیرد.

راهبردهای پیش گستر به ورزشکاران کمک می کنند کنترل هیجانی بیشتری به دست آورند، سطح استرس بهنجار را کاهش دهند و مهارت های سازگاری با موقعیت های رقابتی استرس زا را خودکارکنند.

تمرین مدیریت شناختی- عاطفی استرس (شامل: آرام سازی، کنترل تنفس، بازسازی شناختی، تمرین خودآموزی، تصویرسازی، تمرین چاره جویی، سنجش پیش از تدبیر، منطق تدبیر، کسب مهارت، تمرین مهارت) و تمرین ایمن سازی در برابر استرس (شامل: آمادگی برای محرک استرس زا، کنترل محرک استرس زا، جلوگیری از غرق شدن در موقعیت، ارزیابی تلاش های مقابله)

و در آخر، با طراحی خوب به مسابقه بروید؛ تردید، اضطراب ایجاد می کند و تصمیم گیری ممکن است استرس زا باشد. اگر شما با طرح یا راهبرد خاصی در بازی مجهز شوید، تصمیم گیری آسان تر خواهد بود.

مریم فلاح شورشانی/ روانشناس هیأت پزشکی ورزشی استان قزوین