در ایران، مسابقات فوتبال در سطوح مختلف برگزار می‌شود و مربیان و کادر فنی باشگاه‌های فوتبال از تاکتیک‌های متعددی برای کسب بهترین نتایج استفاده می‌کنند. علاوه بر تاکتیک‌های تیمی، برای دستیابی به نتیجه مطلوب، باید از علوم ورزشی نیز استفاده شود و یکی از زمینه‌های مورد علاقه بازیکنان فوتبال، تغذیه مناسب است.

فیزیولوژی ورزش فوتبال

فوتبال یک ورزش تیمی است که به صورت متناوب انجام می‌شود و بازیکنان حرفه‌ای فوتبال بیش از 70٪ از زمان بازی را صرف انجام حرکات کم شدت (مثلاً پیاده‌روی، دویدن آهسته، ایستادن) می‌کنند که با حدود 150 تا 250 حرکت شدید که شامل حداکثر سرعت دویدن، چرخش، تکل زدن، لگد زدن و جهش و همچنین افزایش و کاهش سرعت است، در هم آمیخته می‌شود. در مدت زمانی که شدت فعالیت فوتبالیست پایین تا متوسط است دستگاه غالب تولید انرژی دستگاه هوازی(اکسیداتیو) می باشد. در مقابل، در هنگام انجام فعالیت ها و حرکات با شدت بالا دستگاه غالب تولید انرژی، دستگاه بی هوازی(فسفاژن و گلیکولیز بی هوازی) می باشد. 

تأمین انرژی کافی برای بازیکنان نخبه فوتبال برای مقابله با چالش‌های فعالیت‌های متناوب و با شدت بالا از اهمیت بالایی برخوردار است. عواملی همچون اندازه و ترکیب بدن، بار تمرین، موقعیت بازیکن، متغیرهای آب و هوایی و تاکتیک‌ها بر مصرف انرژی تأثیر می‌گذارند. بازیکنان فوتبال باید میزان کالری دریافتی خود را برای برآورده کردن اهداف خاص ترکیب بدن، الزامات تمرین و مسابقه و اهداف تغذیه‌ای ضروری خود متعادل کنند.

یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند مزایای بسیاری داشته باشد: افزایش بهره‌وری از برنامه تمرینی افزایش ریکاوری در حین و بین تمرینات، آموزش و بازی‌ها دستیابی و حفظ وزن و فیزیک بدنی ایده‌آل کاهش خطر آسیب‌دیدگی و بیماری اعتماد به نفس در آمادگی کامل برای مسابقات ثبات در دستیابی به عملکردهای سطح بالا در تمرینات و مسابقات لذت بردن از غذا و موقعیت‌های اجتماعی غذا خوردن.

ترکیب رژیم غذایی ورزشکاران فوتبالیست

رژیم غذایی فوتبالیست ها مانند اکثر افراد ورزشکار حاوی درشت مغذی ها(کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی ها) و ریز مغذی ها(ویتامین ها و مواد معدنی) می باشد، با این وجود میزان مورد نیاز این مواد غذایی بر اساس مدت و شدت تمرین، ترکیب بدن، سن، وزن و پستی که ورزشکار بازی می کند متفاوت می باشد. در ادامه منابع مناسب درشت مغذی ها و ریز مغذی ها و نیز میزان مورد نیاز به گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن ارائه می شود.

منابع عالی کربوهیدرات شامل غلات کامل، حبوبات، میوه‌ها، سبزیجات نشاسته‌ای و فیبردار و همچنین لبنیات و انواع شیر گیاهی است.

مهم‌ترین منابع تامین پروتئین شامل: ماهی و تخم مرغ (منابع خوبی برای تامین آمینواسیدهای ضروری هستند)، حبوبات(لوبیا و نخود)، سویا، دانه‌ها ، غذای دریایی، گوشت بدون چربی و مرغ و محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست می باشند.

منابع مناسب حاوی چربی ها شامل دانه‌های روغنی، دانه‌های گیاهی، ماهی و روغن‌های گیاهی (مثل زیتون، آووکادو و بذر کتان) می باشد.

آب

مؤثرترین و عملی‌ترین روش برای مصرف ترکیبی از مایعات، کربوهیدرات و الکترولیت‌ها، مصرف یک نوشیدنی ورزشی ایزوتونیک با فرمول خوب حاوی 6 تا 8 درصد کربوهیدرات یا 30 تا 60 گرم در ساعت مکمل کربوهیدرات است. این انتخاب غذایی به سرعت هضم و جذب می‌شود، به حفظ وضعیت هیدراتاسیون کمک می‌کند، بستری برای به تعویق انداختن خستگی فراهم می‌کند و مهارت و عملکرد شناختی را حفظ می‌کند، از این رو افت عملکرد را در آستانه مسابقه به حداقل می‌رساند.

رحمت اله خانمحمدی/مسئول کمیته تغذیه ورزشی هیات پزشکی ورزشی استان خوزستان