اضطراب

اضطراب چيست؟

اضطراب احساس ناخوشي، نگراني يا تنشي است كه شما در پاسخ به شرايط تهديد كننده يا فشارزا ارائه مي دهيد. توجه به اين نكته لازم است كه برخي از افراد بيش از ديگران مضطرب اند.

اضطراب چگونه روي مي دهد؟

اضطراب مي تواند خفيف يا چنان شديد باشد كه شما را به هراس افكند. به طور طبيعي اضطراب گذراست، ولي هر گاه مدت زمان طولاني دوام يابد يا در غياب فشار رواني يا تهديد روي دهد، آنگاه بايد بيماري تلقي شود.

هر گاه اضطراب آن چنان شديد باشد كه شخص ترس زيادي را در وجود خود احساس كند، اضطراب به اختلالي روان پزشكي موسوم به اختلال هراس مبدل مي شود.

برخي مواد مي توانند اضطراب آفرين باشند، از جمله حشيش الكل، كوكايين، كافئين و نيز برخي از آرام بخش ها، آمفتامين ها و ساير داروهايي كه بر سيستم اعصاب تأثير مي گذارند.

نشانه هاي اضطراب كدامند؟

نشانه هاي اضطراب را مي توان به دو بخش طبقه بندي كرد : روان شناختي و جسماني، نشانه هاي روان شناختي اضطراب عبارتند از: دلواپسي، تحريك پذيري ، هراس، بي تابي، احساس خطر غريب الوقوع، بي قراري، ترس ، ناتواني در حفظ آرامش، دشواري در تمركز، مشكلات خواب و فقدان لذت.

نشانه هاي جسماني نيز مشتمل است بر : خشكي دهان، سرخ شدن، تهوع و استفراغ، غش و ضعف، اسهال، يبوست، سرگيجه، تنش عضلاني، تكرر ادرار، تحرك بيش از حد، مشكلات جنسي، لرزش، طپش قلب، افزايش ضربان قلب يا بي نظمي ضربان آن، آه كشيدن، تنفس تند و سريع، تعريق به ويژه در كف دست ها ، تنفس هاي كوتاه، رنگ پريدگي و احساس خفگي.

چگونه مي توان اضطراب را تشخيص داد؟

چنانچه شما احساس اضطراب مي كنيد، مي توانيد مشكل خود را با يك پزشك در ميان بگذاريد. پزشك با انجام مصاحبه، نشانه هاي همبسته با اضطراب را شناسايي مي كند. او دربارة رويدادهاي زندگي، فعاليتهاي روزانه و نظر شما نسبت به اين كه زندگي تان چگونه مي گذرد، پرسش هايي مطرح مي كند. افزون بر آن، پزشك شما را معاينه خواهد كرد. ممكن است پزشك شما را به آزمايشگاه ارجاع دهد تا احتمال وجود مشكلات جسماني و دلايل زيربنايي اضطراب شما را از آن طريق شناسايي كند. آزمايش هاي احتمالي در اين زمينه عبارتند از: آزمايش كامل خون، تجزيه و تحليل خون، آزمون هاي مربوط به عملكرد تيروئيد و آزمايش ادرار.

چگونه مي توان اضطراب را درمان كرد؟

شما مي توانيد با پزشكتان دربارة نشانه هاي اضطراب خود صحبت كنيد. او به شما روش هايي پيشنهاد مي كند تا بتوانيد اضطراب خود را مهار كنيد. پزشك همچنين شرايط اضطراب آفرين شما را شناسايي مي كند. او ممكن است شما را به روان پزشك يا روان شناس ارجاع دهد، تا آنها چگونگي مهار اضطراب را به شما آموزش دهند.

اگر پزشكتان گمان برد كه اضطراب شما ناشي از مشكلات دارويي يا جسماني است.

او براي شما آزمايش هاي جسماني و آزمايشگاهي تجويز مي كند سپس پزشك بر مبناي نتايج آزمايش ها، توصيه هاي درماني خود را ارائه خواهد كرد. در صورتي كه اضطراب شما شديد يا ناشي از هراس باشد، پزشك ممكن است داروهايي تجويز كند تا ابتدا نشانه هاي اضطراب تخفيف يابد، چنين داروهايي هر گاه با فنون درمان استرس يا مشاوره و روان درماني تلفيق شوند، كارآمدترند.

به منظور كاهش اضطراب، شناسايي و استفاده از روشهاي تخفيف نشانه ها بسيار مهم است. در صورتي كه شما دچار حملات اضطرابي به همراه نشانه هاي جسماني مي شويد، به طور مرتب به پزشك مراجعه كنيد.   

-    شناشایی منبع استرس و فشار روحی

-    مصرف داروهای آرام بخش که بنا به نظر روان پزشک به بیمار داده می شود توجه شود به هیچ وجه دارو  بدون تجویز پزشک استفاده نشود چرا که باعث بدتر شدن وضعیت بیمار می شود.

-    ارتباط با روان درمانگرتان را حفظ کنید و مراحل درمانی را مطابق با نظر وی انجام دهید.

چگونه مي توان از خود در برابر اضطراب مراقبت نمود؟

با افزايش آگاهي تان از چگونگي تأثيرگذاري اضطراب و استرس، شما درخواهيد يافت كه كدام روش مقابله با اضطراب براي شما سودمند است.

همچنين لازم است شما به مقدار كافي استراحت كنيد، رژيم غذايي مناسب داشته باشيد. ورزش كنيد، عصبي و درگير نشويد و بالاخره فنون آرام سازي را ياد بگيريد. با پزشك يا درمانگر خود دربارة چگونگي كنترل رويدادهاي اضطراب آفرين در زندگي تان گفتگو كنيد.

افزون بر آن، بياموزيد كه با دوستان و همكلاسي هاي خود دربارة استرس هاي طبيعي زندگي روزمره به صحبت بنشينيد و از تجارب و دانش آنان درباره چگونگي كنترل اضطراب و استرس استفاده كنيد.

چگونه مي توان از بروز اضطراب پيشگيري نمود؟

گاه اضطراب زماني رخ مي دهد كه خواسته هاي زندگي بيش از توانايي و مقدورات شما باشد. در اين صورت، پيشگيري به معناي بهبود مهارتهاي سازگاري و مقابله اي شما يا تعديل خواسته هاي شما از زندگي تان خواهد بود. به منظور پيشگيري از اضطراب، فنون زير را امتحان كنيد:

نظير خود  هيپنوتيزمي و مراقبه (Relaxation)  فنون آرام سازي  فنون رفتاري معطوف به بهبود روش هاي مقابله اي (ورزش و استراحت كافي) مشاوره هايي از قبيل مشاوره تحصيلي و نيز مشاوره هايي در زمينه نحوه تغييرشرايط استرس زاي زندگي.

 برقراري ارتباطات گسترده و عميق از طريق شركت در فعاليت هاي گروهي؛ فعاليت هايي كه شما را به ارتباط و رفت و آمد سالم با ديگران ترغيب مي كند.

اطلاعات بيشتر در اين موارد را مي توانيد از كتابها، روانشناسان، مشاوران و پزشكان بگيريد.

اضطراب خفيف مي تواند سودمند باشد، پژوهش ها نشان داده است كه اضطراب خفيف در كلاس درس به افزايش سطح يادگيري فراگيران مي انجامد. با اين حال، اضطراب زيان بار است، زيرا تن و روان شما را در حالت هيجاني دائمي قرار مي دهد.

چنين شرايطي برخي از كاركردهاي بدن مثل كار معده و ضربان قلب را تغيير مي دهد. اگر شما اضطرابتان را مهار نكنيد يا به حل مجدد رويدادهاي اضطراب آفرين زندگي تان نپردازيد، شما از اضطراب رهايي نخواهيد يافت.

اطلاع از چگونگي تخفيف اضطراب مي تواند در شرايط شما چنان نيرويي هيجاني بنا كند كه بر رويدادهاي اضطراب آفرين زندگي تان غلبه كنيد. به منظور كاهش استرس مخفي كه مي تواند يكي از علل بروز اضطراب در شما باشد، نكات زير را به كار ببنديد:

 حداقل سه بار در هفته به مدت بيست دقيقه ورزش كنيد.  عادات نوشيدن، خوردن و خواب خود را تغيير دهيد و به سمت اصلاح و بهبود هدايت كنيد.

 به مدت ٦ تا ٨ ساعت در يك شبانه روز بخوابيد يا استراحت كنيد.  نوشيدني هاي كافئين دار كمتر بنويشيد.

روش هاي مناسب غلبه بر استرس را پيدا كنيد.

آنچه باعث استرس در شما مي شود را، حذف كنيد يا تغيير دهيد. از روش هاي آرام سازي مانند مثبت حرف زدن با مردم، پياده روي، شنا يا سرگرمي هاي لذت بخش استفاده كنيد.

فنون كنترل استرس مانند تمرين آرام سازي با تجسم ذهني و تنفس هاي آرام و عميق را بياموزيد.

روش هاي ديني و معنوي مثل دعا. نماز، روزه، يا مطالعة متون و كتابهاي مذهبي و شركت در مراسم مذهبي آرام بخش را بكار گيريد.

با استفاده از افكار مثبت بر افكار منفي تان غلبه كنيد، مثلا به خود بگوئيد شغل خوبي پيدا خواهم كرد.

نگرشي را در خود بنا و حفظ كنيد كه در آن امور به خوبي پيش مي روند. هر گاه كارتان بسيار زياد است از ديگران كمك بخواهيد.

براي مواجهه با رويدادهاي استرس زاي زندگي و بناي روشهاي مثبت مقابله با آن. در جستجوي كمك هاي حرفه اي بر آييد.

در صورتيكه با به كار بستن فنون فوق نتوانستيد بر اضطراب خود غلبه كنيد، مطمئن باشيد كه روان پزشكان و مشاوران خواهند توانست با استفاده از روشهاي مناسب ديگر به ياري شما بشتابند.

تدوین و گردآوری:  احسان فکور

روان شناس ومدرس دانشگاه

مسئول کمیته روانشناسی ورزشی