شنبه ۲۵ مرداد ۱۳۹۹ - ۱۲:۳۶

فعالیت ورزشی و تاثیر آن بر سیستم ایمنی

ورزش و سیستم ایمنی بدن

میزان فعالیت بدنی که فرد انجام می دهد، خطر ابتلا به عفونت را تحت تأثیر قرار می دهد و به احتمال زیاد بر عملکرد سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارد.

دوره های حاد ورزش طولانی مدت باعث تضعیف عملکرد سیستم ایمنی بدن می شود مانند زمانی که افراد به صورت هفتگی در ورزش های تفریحی شرکت کرده و این فعالیت ها را با شدت بالایی انجام می دهند. مطالعات متعدد نشان می دهد که شیوع علائم بیماری دستگاه تنفسی در روزهای پس از اجرای  تمرینات استقامتی طولانی مدت و شدید افزایش می یابد و به طور کلی فرض بر این است که این نشان دهنده تضعیف موقتی عملکرد سیستم ایمنی ناشی از ورزش طولانی مدت است.

تحقیقات نشان داده است که دوره های تمرین شدید که یک هفته یا بیشتر به طول می انجامد، در چندین جنبه، عملکرد سیستم ایمنی را تحت فشار قرار می دهد و اگرچه ورزشکاران نخبه از نظر بالینی دچار نقص ایمنی نیستند، اما ممکن است که اثرات ترکیبی از تغییرات کوچک در چندین مورد عوامل ایمنی در برابر بیماریهای جزئی، به ویژه در دوره های تمرینی طولانی و سنگین و در زمان مسابقات بزرگ را به خطر بیاندازد.

ورزش منظم و با شدت متوسط، خطر ابتلا به عفونت را در مقایسه با سبک زندگی بی تحرک کاهش می دهد، اما دوره های طولانی مدت ورزش و دوره های تمرینی با شدت بالا با افزایش خطر عفونت همراه هستند. در ورزشکاران، یک نکته متداول این است که علائم بیماری تنفسی در نزدیکی مسابقات وجود دارد و این می تواند عملکرد ورزشی را مختل کند.

تحقیقات نشان داده که تمرینات طولانی مدت و شدید، منجر به اختلال عملکرد گلبولهای سفید می شود. این تغییرات باعث ایجاد به اصطلاح "پنجره باز" می گردد که با کاهش توان سیستم دفاعی بدن در برابر ویروس ها و باکتری ها همراه است و خطر ابتلا به بیماری های عفونی به ویژه در دستگاه تنفس را افزایش می دهد. عوامل دیگری مانند استرس روانی، کمبود خواب و سوء تغذیه نیز می توانند ایمنی بدن را کاهش داده و منجر به افزایش خطر عفونت شوند.

شایع ترین بیماری ها در ورزشکاران عفونت های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی (سرماخوردگی و آنفولانزا) می باشد که در فصل زمستان شایع تر است. بزرگسالان به طور معمول سالانه بین دو تا چهار دوره از بیماری تنفسی را تجربه می کنند. ورزشکاران همچنین به دلیل آلرژی یا التهاب ناشی از استنشاق هوای سرد، خشک یا آلوده، می توانند علائم مشابهی (مانند گلودرد) بروز دهند که البته این علائم عموماً بی اهمیت می باشند، اما با اینکه مهم نیست که علت آن التهاب عفونی یا آلرژیک است ولی می تواند دلیل موجهی باشد که یک ورزشکار ملزم شود ادامه تمرینات را قطع کند، کم کاری کند یا حتی یک رقابت مهم را از دست بدهد. جالب است که همه این مطالعات نشان می دهد که در مقایسه با همتایان مرد، شیوع این بیماری در ورزشکاران زن تا حدودی بیشتر است.

دوره های تمرینی شدید با ریکاوری ناکافی ممکن است به حالت موقتی ایمونودپرس(افت توانایی سیستم ایمنی بدن) منجر شود که البته باید توجه داشت با چند روز استراحت نسبی می تواند بهبود یابد. بنابراین توصیه می شود در صورتی که تمرینات شدید و طولانی مدت را در برنامه خود دارید حتما بعد از تمرینات بطور کامل ریکاوری کنید تا بدن شما استراحت کرده و بتواند در برابر فشار های وارده مقاومت نموده و از ایجاد بیماری های عفونی جلوگیری کند.

در این خصوص چندین استراتژی رفتاری، تغذیه ای و تمرینی وجود دارد که می تواند ضعف سیستم ایمنی ناشی از ورزش سنگین را به حداقل رسانده و خطر عفونت را کاهش دهد. ورزشکاران می توانند با جلوگیری از تماس نزدیک با افرادی که علائم عفونت دارند از دریافت و انتقال ویروس پیشگیری نموده و همچنین می توانند با تمرینات با شدت مناسب، رعایت بهداشت دهان و دندان و عدم به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند حوله و بطری نوشیدنی و... خطر ابتلا به عفونت را به حداقل برسانند. نکته مهم اینکه برای حفظ قدرت سیستم ایمنی بدن و یا بهبودی آن، خواب مناسب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. همچنین جذب پروتئین ها و ریز مغذی ها (بخصوص آهن، روی و ویتامین های A ، D ، E ، و B۱۲) باعث می شود تا بدن انسان از سیستم ایمنی مناسبی برخوردار شود.

 و در آخر به ورزشکاران توصیه می شود که در طول تمرین طولانی مدت، ۳۰-۶۰ گرم کربوهیدرات در ساعت مصرف کنند و از پلی فنول (فلاونوئید یا گیاهان با خواص دارویی) حاوی مکمل ها یا مواد غذایی و پروبیوتیک های لاکتوباسیل استفاده کنند. مکمل ویتامین ممکن است برای بعضی از ورزشکاران نیز مطلوب باشد زیرا کمبود ویتامین D در فصل زمستان شایع تر است لذا نیاز است ورزشکاران علاوه بر برنامه های تمرینات ورزشی، تحت نظارت یک متخصص، از روش و برنامه مناسب برای تغذیه، آگاهی پیدا کنند.

دکتر محمد مهرتاش- مسئول کمیته تغذیه هیأت پزشکی ورزشی استان کرمان

ارسال نظر

شما در حال ارسال پاسخ به نظر « » می‌باشید.