عوامل محیطی زیادی وجود دارند که میتوانند منجر به افزایش وزن و خطر ابتلا به چاقی شوند، اما اثرات این عوامل محیطی با عادات غذایی و فعالیت بدنی یعنی انرژی مصرفی و انرژی دریافتی افراد جامعه تعدیل میشود. این رفتارها و عادات بسیار مهم هستند، چرا که آنها رابطه بین زیستشناسی انسان و محیطی هستند که فرد در آن قرار دارد، به طور خلاصه با اطلاع داشتن از عادات غذایی و فعالیت بدنی افراد جامعه، عوامل تعیینکننده این عادات و چگونگی تأثیرپذیری آنها بر افزایش چاقی، بهتر قابلدرک خواهد بود. از دیدگاه همهگیرشناسی، رفتار باید بیشتر از بیماری و وضعیت سلامتی موردتوجه قرار گیرد. علاوه بر این، سوابق روانی اجتماعی و شناختی آنها نیز باید مورد بررسی قرار گیرد. در ارتباط با چاقی باید بیان کرد که محیط تنها یک عامل اثرگذار و البته بالقوه قوی به شمار میآید و یکی از عوامل مؤثر بر چاقی است که رفتار افراد را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. محققان بیان کردند که سهم محیط در بروز چاقی باید برحسب میزان این عامل در تکرار عادتهایی که خطر ایجاد تعادل مثبت انرژی را افزایش یا کاهش میدهند، سنجیده شود. برای مثال والدین در ماهیت و میزان فعالیت بدنی کودکان تأثیر فراوانی دارند. محققان به این نتیجه رسیدند که تأثیر والدین بر فعالیت بدنی در میان کودکان بهاحتمالقوی یک تداخل از عوامل مستقیم و غیرمستقیم است. والدین میتوانند با فراهمکردن یک محیط مناسب که فعالیت بدنی در کودک را پرورش میدهد و با تشویق کردن کودک به شرکت در فعالیت بدنی تأثیر غیرمستقیمی را داشته باشند. کودکان ۴ تا ۷ سالهای که والدین آنها از نظر جسمی فعال بودند ۶ برابر فعالتر از کودکانی بودند که والدینشان فعالیت بدنی نداشتند؛ بنابراین والدینی که یک محیط مناسب را جهت فعالیت بدنی برای کودکان خود مهیا میکنند و والدینی که خودشان در فعالیت بدنی شرکت میکنند تأثیر بسزایی بر روی کودکانشان جهت انجام فعالیت بدنی زیاد و احتمال کاهش خطر تعادل مثبت انرژی در مقایسه با کودکانی که در شرایط محیطی با تحرک کمتر فعالیت بدنی هستند، خواهند گذاشت .
همچنین از سوی دیگر درصورتیکه والدین کارهای روزانه خود را بهصورت بدنی و فیزیکی انجام دهند، میتواند تأثیرات مثبتی را در فرزندان آنها داشته باشد. برای مثال اگر والدینی برای تردد در مسیرهای کوتاه از وسیله نقلیه استفاده نکرده و بهصورت فعال از دوچرخه یا پیادهروی استفاده کنند، باعث میشود تا فرزندان آنها در آینده برای انجام کارهای روزانه خود از فعالیت بدنی استفاده کنند. همچنین والدین میتوانند کارهای منزل را بهصورت فیزیکی انجام دهند؛ مانند شستن ظرفها، شستن لباسها، گردگیری و جارو کردن منزل یا حتی باغبانی از قبیل فعالیتهایی هستند که میتوان بهصورت بدنی آنها را انجام داد و استفاده از ماشینهای اتوماتیک را حذف کرد. این عمل باعث میشود تا فرزندان یاد بگیرند که چگونه فعالیتهای خود را انجام دهند و از بیتحرکی و کم تحرکی آنها کاسته شود.
از سوی دیگر رفتارهای غذایی والدین نقش بسیار مهمی را برای فرزندان دارد. در صورتی که والدین و حتی یکی از آنها مصرف غذاهای پر کالری را داشته باشد، میتواند این رفتار ناپسند را به فرزند خود انتقال دهد. برای مثال در صورتی که پدر خانواده مصرف نوشابه بیش از حدی را داشته باشد، باعث می شود که فرزند با دیدن مصرف زیاد نوشابه در دوران کودکی تمایل زیادی را به این نوشیدنی در دوران بزرگسالی نشان دهد و به چاقی و اضافه وزن وی کمک کند. حال در نظر بگیرید که پدر و مادر از رفتارهای غذایی مناسبی برخوردار بوده و غذاهای سالم و با طبخ بهداشتی را در برنامه غذایی خود قرار داده باشند. این امر باعث میشود تا فرزندان آنها یاد بگیرد که چگونه باید مواد غذایی را به درستی مصرف کرده و از مصرف غذاهای ناسالم و مضر پرهیز کنند تا یک وزن مناسب و بهداشتی را داشته باشند.
دکتر محمد مهرتاش- مسئول کمیته تغذیه هیأت پزشکی ورزشی استان کرمان
ارسال نظر