کوآنزیم Q10 که به نام یوبی کیون شناخته شده است ماده یا ترکیبی شبه ویتامینی و محلول در چربی می باشد که از یک سری مولکول تشکیل شده و به طور طبیعی در بدن انسان و با میزان بالایی در بافت هایی همچون قلب، کبد، کلیه ها و پانکراس وجود دارد. این ترکیب در تولید انرژی یا آزاد سازی مولکول های آدنوزین تری فسفات، ATP (ترکیبات ضروری زنجیره انتقال الکترون در داخل میتوکندری) و محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو(ترکیباتی که منجر به آسیب سلولی در طی متابولیسم می شوند) و باکتری ها یا ویروس‌های بیماری‌زا نقش دارد. بدن انسان کوآنزیم Q10 را به طور طبیعی تولید می‌کند، اما تولید و سنتز آن در بدن با افزایش سن و نیز با بروز برخی بیماری های مزمن مانند دیس تروفی عضلانی، پارکینسون، آلزایمر و انواع سرطان ها، کاهش می‌یابد.

با توجه به نقش کوآنزیم Q10 در ساخت ATP و نیز نقش آنتی اکسیدانی، بسیاری از محققان این نظر را دارند که احتمالاً مصرف اضافی کوآنزیم Q10 عملکرد هوازی را در ورزشکاران استقامتی افزایش و آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد تولید شده در حین فعالیت کاهش دهد.

مشخص شده مصرف کوآنزیم Q10 در افرادی که دارای مشکل قلبی هستند به بهبود تحمل یا ظرفیت ورزشی کمک می کند و باعث کاهش آنژین صدری (درد و احساس تنگی نفس در قفسه سینه) می شود. علاوه بر این محققان ورزشی نشان دادند که مصرف کوآنزیم Q10 عضلات اسکلتی را در برابر آسیب های ناشی از فعالیت ورزشی محافظت می کند.

با وجود اثرات مثبت این مکمل بر تولید انرژی و کمک به بهبود تحمل یا ظرفیت ورزشی در افراد دارای بیماری های قلبی و کاهش اسیب های عضلانی ورزشکاران، مشخص شده است مصرف این مکمل در افراد سالم ورزشکار تاثیر معناداری ندارد و فقط تا حدودی سبب افزایش توان هوازی می شود.

بنابراین در ورزشکاران استقامتی مصرف روزانه 90 تا 100 میلی گرم مکمل کوآنزیم Q10 ممکن است اثرات مثبت روی عملکرد ورزشی و بازیافت آن ها داشته باشد. همچنین ورزشکاران و افرادی که از سکته قلبی، عمل قلب باز، ضربان قلب نامنظم یا درد قفسه سینه رنج می برند می توانند با مصرف مکمل کوآنزیم Q10 بهبود را در عملکرد خود تجربه کنند.

تاکنون اثر جانبی برای این مکمل شناخته نشده است و تنها در یک تحقیق مشخص شد مصرف این مکمل می تواند فعالیت های انقباضی عضلات شکم را افزایش دهد. علاوه بر این مشخص شده مصرف طولانی‌مدت و زیاد کوآنزیم Q10 ممکن است باعث اختلالات گوارشی مانند تهوع، اسهال، و دل‌درد شود.  اثرات مصرف این مکمل در زنان باردار و شیرده هنوز مشخص نشده است و نیاز به انجام مطالعات بیشتری وجود دارد و بهتر است زنان باردار و شیرده از مصرف این مکمل خودداری کنند. همچنین افرادی که دچار اختلالات خونریزی یا در حال مصرف داروهای رقیق‌کننده خون هستند، در مصرف این مکمل باید احتیاط شود.

رحمت اله خان محمدی/مسئول کمیته تعذیه  ورزشی هیات پزشکی ورزشی استان خوزستان