آیا می دانید انگشت شست آخرین نقطه ای است که هنگام راه رفتن با زمین تماس پیدا می کند و نیرو وارد می کند؟

آیا می دانید در حال ایستادن طبیعی تقریبا"30درصد از وزنی که به پاها منتقل می شود توسط سراولین استخوان کف پایی تحمل می شود؟

آیا می دانید در وضیت طبیعی بند اول انگشت شست پا نسبت به اولین استخوان کف پایی تقریبا" بین 7تا 10 درجه به سمت خارج انحراف دارد؟

آیا می دانید وضعیت طبیعی انگشت شست پا نقش بسیار مهمی در ایجاد تعادل هنگام ایستادن و راه رفتن ایفا می کند؟

یادآوری:

درآناتومی بدن انسان انگشت شست پا بعنوان اولین انگشت پا و انگشت کوچک بعنوان پنجمین انگشت نامیده و به همین ترتیب نیز استخوانهای کف پایی نامگذاری می شوند و با توجه به اینکه محور انحراف انگشتان پا نسبت به مرکز بدن محاسبه میگردد ،لذا نزدیک شدن انگشت شست پا به سایر انگشتان پا بعنوان انحراف انگشت شست پا به خارج نامیده می شود.

تعریف:

شست کج (Halux Valgus) به ناهنجاری گفته می شود که محور بند اول انگشت شست پا نسبت به محور اولین استخوان کف پایی بیش از 10 درجه به خارج انحراف داشته باشد.

انواع انحراف:

1-انگشت شست در کنار انگشت مجاور قرار گرفته است.

2-انگشت شست زیر انگشت مجاور قرار گرفته است.

3-انگشت شست روی انگشت مجاور قرار گرفته است.

تشخیص:

1- وضعیت انگشت شست پا معاینه ،مفصل اولین استخوان کف پایی با بند اول انگشت شست و بررسی دامنه حرکتی آن

2-بررسی وضعیت کفش در محل تماس سطح خارجی مفصل استخوان کف پایی و انگشت شست

3-پرسش از مراجعه کننده در مورد وجود درد در مفاصل انگشت شست

درجه بندی

درجه انحراف با استفاده از عکس رادیولوژی و اندازه گیری زاویه محورهای استخوان اول کف پایی و بند اول انگشت شست تعیین میگردد.

درجه یک: انحراف 15-10درجه

درجه دو: انحراف 20-15درجه

درجه سه :انحراف بیش از 20 درجه

عوامل ایجاد کننده ناهنجاری:

1-زمینه ارثی(که معمولا" در هر دوپا دیده می شود)

2-قطع یا کوتاهی انگشت مجاور شست

3-آسیب ها

4-التهاب های مفصلی

5-استفاده طولانی مدت از کفش های پنجه تنگ ویا پاشنه بلند که باعث توزیع نامناسب وزن میشود و همچنین پوشیدن جوراب تنگ

6-کوتاهی عضله باز کننده شست پا

7-ضعف و کشیدگی عضله دور کننده شست پا

عوارض:

1-بدشکلی پا وبویژه انگشت شست پا

2-درد در قسمت داخلی مفصل بدلیل کشیدگی بافت های نرم و فشار به کیسه زلالی و بدنبال آن ایجاد بنیون دردناک که در اثر سائیدگی با کفش تشدید می شود.

3-خستگی زودرس در ایستادنها و راه رفتن

4-بروز آرتروز زودرس

5-کاهش دامنه حرکتی ضعف عضلات حمایت کننده مفصل استخوان کف پایی اول و بند اول انگشت شست پا.

6-کاهش قوس عرضی پا

7-چرخش پا به سمت داخل (بدلیل درد در لبه داخلی وزن پا بصورت جبرانی را به لبه خارجی پا منتقل می شود و حالت Varus foot بوجود می آید.)

حالت(varus foot)

قبل از انجام تمرینات اصلاحی بایستی به نکات ذیل توجه کرد.

انواع شست کج از نظر اصلاح پذیری

1-شست کج متحرک که :

الف)مراجعه کننده توانایی دورکردن انگشت شست را از سایر انگشتان دارد.

ب)انگشت شست را با کمک می توان از سایر انگشتان دور نمود (بدون ایجاد درد غیرقابل تحمل)

2-شست کج ثابت شده که جدا کردن انگشت شست از سایر انگشتان بدون درد امکان پذیر نمی باشد.

تمرینات اصلاحی

1-مراجعه به پزشک بویژه در صورتی که انگشت شست تحرک نداشته باشد و بروز درد و ایجاد بنیون در لبه داخلی مفصل بند اول با استخوان کف پایی

2-افزایش انعطاف عضلات کوتاه شده تا رسیدن به دامنه حرکتی طبیعی مفصل در استخوان کف پایی و بند اول انگشت شست

3-تقویت عضلات طویل شده

4-استفاده از "پد"لای انگشتی در هنگام استفاده از کفش

5-استفاده از اتل شبانه درهنگام خواب یا استراحت

6-استفاده از کفش پنجه پهن و جوراب با اندازه مناسب

پیشگیری:

-عدم استفاده طولانی مدت از کفش های پنجه تنگ و پاشنه بلند و عدم پوشیدن جورابهای تنگ

-پوشیدن کفش های مناسب بویژه در فعالیتهای طولانی مدت

-حرکت دادن انگشتان پا در دامنه حرکتی طبیعی

تذکرات مهم:

در صورتی که احساس می کنید شست پای شما در وضعیت طبیعی قرار ندارد به مرکز حرکات اصلاحی هیئت پزشکی ورزشی محل زندگی خود مراجعه نمایید و بدانید در صورت عدم اصلاح این ناهنجاری ممکن است در سنین پایین ناراحتی برای شما ایجاد نکند اما درصورت بی توجهی در سنین بالا مشکل ساز خواهد شد .

2-در صورتیکه ناهنجاری شست پای شما بصورت ثابت شده است و یا امکان اصلاح ندارد می توانید با استفاده از کفش های مخصوص با رویه های نرم از بروز درد و پیشرفت ناهنجاری تا حدی جلوگیری کنید.

اکبر چاوشیان دبیر و مسئول کمیته اموزش هیئت پزشکی ورزشی استان کرمان و مدرس حرکات اصلاحی دانشگاه فنی حرفه ای و با تشکر از استاد گرامی جناب آقای دکتر سخنگویی