مفصل زانو به عنوان بزرگترین و پیچیده ترین مفصل بدن نوعی مفصل لولایی در نظر گرفته میشود زیرا دو نوع حرکت اصلی آن فلکسیون و اکستانسیون هستند .بااین وجود از آنجائیکه چرخش استخوان تیبیا یک جزء ضروری در حرکت زانو است بنابراین زانو یک مفصل لولایی حقیقی نیست.

آسیبهای مفصل زانو بعد از آسیبهای مچ پا شایعترین آسیبهای مفصلی در ورزش است.

مفصل زانو در واقع شامل دو مفصل متصل بهم پاتلوفمورال و تیبیوفمورال است که سطوح مفصلی آنها با هم یکی شده است.

حرکات اصلی مفصل زانو شامل فلکسیون (خم شدن)و اکستانسیون (بازشدن)و حرکات فرعی شامل چرخش داخلی و چرخش خارجی که به میزان کم صورت میگیرد.

حرکت فلکسیون و اکستانسیون در بالای می نیسک در صورتی که چرخش داخلی و خارجی در زیر می نیسک انجام میشود.

عضلات كنترل كننده حركات زانو

1-حركت خم شدن توسط عضلات همسترينگ -راست داخلي-خياطه

2-حركت بازشدن بوسيله عضلات چهار سرران

3- چرخش خارجي توسط دوسرراني

4-چرخش داخلي بوسيله عضلات نيم وتري –نيمه غشايي –راست داخلي –خیاطه کنترل میشود.

ثبات مفصل زانو متاثر از عوامل:

1-عضلات :که کنترل حرکات زانو را نیز انجام می دهند.

2- بافتهاي پيوندي اطراف مفصل شامل کپسول و رباطهای مفصلی

اين مفصل بدليل ساختار خاص خود در برابر نيروهايي كه از طرفين بر آن وارد ميشود و همچنين در مقابل حركات چرخشي بدون محافظ و دفاع مي باشد.

انواع صدمات وارده بر مفصل زانو

1-نیروهای وارده بر جانب خارجی

2-نیروهای وارده بر جانب داخلي

3-نیروهای ناشی از باز شدن یا خم شدن بیش از حد

4-حركت چرخش بدون برخورد بدني

آسيب منيسك

منیسک ساختاری از جنس غضروف محکم و قابل ارتجاع که در فضای مفصلی زانو قرار دارد.منیسک داخلی شبیه حرف c ومنیسک خارجی بیشتر شبیه حرف o می باشد.

عملکرد منیسک:1-تعدیل فشار وارده بر مفصل زانو2-کمک به پایداری مفصل زانو3-تامین حس عمقی 4-لغزندگی مفصل 5-عمق داده به حفره مفصل

تغذیه منیسک:تغذیه منیسک در قسمت محیطی بوسیله یک شبکه عروق ،در قسمت مرکزی از طریق مایع سینوریال(مفصلی)و 3/1 میانی از یک روش تغذیه مختلط بهره می گیرد.

منیسک داخلی بدلیل ارتباط به MCL و کپسول مفصلی دارای تحرک کمتری نسبت به منیسک خارجی بوده و نتیجتا" بیشتر دچار آسیب میشود.

آسیب منیسک داخلی 80تا90٪بیشتر از منیسک خارجی رخ میدهد.

پارگی منیسک داخلی:

پارگی اغلب در 3/1خلفی منیسک داخلی اتفاق می افتد و در افراد جوان به شکل طولی یا عمودی بروز می کند که بیشتر با اسیب ACL همراه است. با بالارفتن سن، منیسک شکننده تر شده و پارگی راحتتر ایجاد میشود.

پارگی منیسک خارجی اغلب در 3/1 میانی و در هرسنی می تواند رخ دهد.

مکانیسم آسیب: شایعترین مکانیسم آسیب ترکیب، تحمل وزن با چرخش داخلی یا خارجی در هنگام اکستانسیون یا فلکسیون زانو است. یک نیروی واروسی یا والگوسی نیز ممکن است باعث پارگی منیسک توام با پارگی لیگامانهای ACL-LCL-MCL شود.

علائم پارگی منیسک

1-درد موضعی در خط مفصلی زانو

2-تورم (افیوژن) اگر سریع ایجاد شود به احتمال زیاد پارگی در بخش محیطی، به همراه پارگی ACL منجر به هماتروز شده است.در صورتیکه روند کندی داشته باشد بیشتر تجمع مایع مفصلی می باشد.

3-محدودیت حرکت مفصل زانو

4- شنیدن صدای کلیک یا پوپ

5-قفل شدن زانو

6-در نهایت لاغری و آتروفی عضله چهار سرران دیده میشود.

تشخیص براساس:

• شرح حال

2-معاینه فیزیکی  

3-MRI

برخورد با آسیب منیسک

از آنجائیکه در بعضی مواقع کادر پزشکی درکنار ورزشکاران وجود ندارد ،مربی اولین فردی است که بامصدوم روبرو میشود ،بنابراین بهتراست مربیان با آسیبهای ورزشی آشنایی داشته باشند .دربرخورد با آسیب ورزشی بایستی اصول RICE را انجام داد.

REST =استراحت،بستگی به شدت آسیب متفاوت می باشد.

ICE =یخ درمانی-سرما درمانی:هر 1.5تا 2ساعت 20تا25 دقیقه توصیه میشود.در صورتیکه یخ بطور مستقیم و طولانی مدت روی عضو آسیب دیده قرار گیرد ،می تواند باعث آسیب بافتی و یخ زدگی شود.از گذاشتن کیسه یخ بر روی زخم اجتناب شود.

Compress :پانسمان و بانداژ فشاری

Elevation : بالانگهداشتن عضو

اصول RICE حداقل 24تا 48ساعت توصیه میشود .همزمان با اصول RICEاز داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی می توان استفاده نمود.

ملاحظات توانبخشي

اغلب در افراد ورزشكار روش انتخابي ، جهت درمان اوليه پارگي منيسك روش منتظرانه به شكل انتظار و مشاهده است. اگر همكاري بين پزشك -فيزيوتراپ و ورزشكار به بهترين نحو انجام پذيرد در برخي افراد ممكن است اين علائم چنان كاهش يابد كه ديگر نيازي به جراحي نباشد.

اما بعضا ديده ميشود ورزشكاران در برگشت به ميادين ورزشي عجله مي كنند و به محض كاهش علائم و يافته ها به فعاليت باز گشته كه باعث آسيب مجدد كه به مراتب شديدتر از قبل مي باشد مبتلا شده و دربسياري موارد درمان ومداخله جراحي ضرورت پيدا ميكند.

بازگشت به فعاليت

عموما" ورزشكار مبتلا به آسيب منيسك زماني ميتواند به فعاليت كامل برگردد كه :1-در هنگام فعاليت تورم مفصلي ايجاد نشود.2-دامنه حركتي كامل را بدست آورده باشد.3-قدرت خم شدن(فلكسيون) و بازشدن (اكستانسيون)دوطرفه يكسان باشد.4-ورزشكار بتواند تستهاي كاربردي ويژه ورزشي از قبيل لي لي كردن –گام برداشتن از پهلو را با موفقيت انجام دهد.

زمان بازگشت به فعالیت ورزشی بستگی به میزان‌آسیب و ترمیم انجام شده دارد.دامنه کامل حرکت مفصلی برای برآورده کردن نیازهای رشته مربوطه ضروریست.

دکتر حسین جمالیزاده-رئیس هیأت پزشکی ورزشی استان کرمان