سه‌شنبه ۲۰ مهر ۱۴۰۰ - ۱۹:۴۷

/هفته سلامت روان و ورزش-۱۳/

خشونت در ورزش

خشودنت در ورزش

در بحث ورزش، هم با بحث خشونت مواجه هستیم و هم با بحث پرخاشگری در ورزش. که گاه به اشتباه هر دو اصطلاح به جای هم به کار برده می شود. ولی باید گفت: خشونت در ورزش پدیده تازه و جدیدی نیست و از دیرباز تاکنون وجود داشته است. اما چیزی که بتازگی به چشم می آید این است که بازی ها از حالت صرف بدنی و بدون قانون به یک فعالیت قانونمند در آمده است و امروزه بازی ها سازمان یافته و دارای قوانین رسمی هستند. اما خشونت در ورزش به طور خودکار کاهش پیدا نمی کند، بلکه با یادگیری رفتارهای اجتماعی، مدیریت هیجانات و نحوه بروز احساسات ورزشکاران و تماشاگران، می توان محیط ورزش را به مکان خوشایندی برای بروز اعمال و رفتارها تبدیل کرد.

در بحث پرخاشگری در ورزش تاکید بیش از حد به برد و نتیجه، تاثیر پذیری از مربیان و ورزشکاران پرخاشگر، انگیختگی بیش از حد و گاهی فشار مطبوعات و رسانه های تصویری از علل بروز خشونت و پرخاشگری در مسابقات ورزشی است. رفتاری پرخاشگری محسوب می شود که از روی قصد و عمد برای صدمه زدن به دیگری یا به خود انجام گرفته باشد.   که در کل با توجه به تعاریف موجود می توان خشونت و پرخاشگری را از نظر مفهومی به عنوان عملی در نظر گرفت که از جانب فرد یا افرادی و از روی اراده و آگاهی به منظور آسیب رسانی جسمانی یا روانی به دیگران انجام می شود.


 انواع خشونت هایی که در میادین ورزشی اتفاق می افتد در ۴ دسته قرار می گیرند:

  1. برخوردهای خشن بدنی؛ شامل تکل ها، ضربه زدن ها، سد کردن ها و... که به عنوان جزئی از ورزش حرفه ای پذیرفته شده و ممکن است منجر به آسیب دیدگی شود. برخی از مربیان این شکل از خشونت را حتی تشویق نیز می کنند.
  2. خشونت مرزی؛  (Borderline violenc)انواعی از خشونت که به قوانین تجاوز می شود، اما از سوی ورزشکاران و مربیان به عنوان جزئی از ورزش رقابتی پذیرفته شده است. در برابر خشونت مرزی شدت عمل قانونی صورت نمی گیرد اما ممکن است باعث عصبانیت و تحریک ورزشکار شود. خشونت مرزی مانند ضربات مشتی که در ابتدای بازی هاکی روی یخ رد و بدل می شود، تاکتیک بیرون راندن دونده از مسیر مسابقه و ضربات آرنج در فوتبال و بسکتبال.
  3. خشونت شبه جنایی؛ (Quasi-Criminal Violence) در این نوع از خشونت به قوانین رسمی ورزشی، قوانین اجتماعی و حتی هنجارهای پذیرفته شده از سوی ورزشکاران تجاوز می شود. مانند خشونت عمدی، زدن توپ با دست در فوتبال، انجام خطاهای آشکار که به سلامت ورزشکار و شکل بهنجار بازی آسیب می زند. ورزشکاران این شکل از خشونت را محکوم کرده و با آن مخالف هستند.
  4. خشونت جنایی؛ (Criminal Violence) در این نوع از خشونت به طور آشکار قوانین نقض می شود، از سوی ورزشکاران محکوم است و از سوی مراجع رسمی، مرتکبین تحت تعقیب قانونی قرار می گیرند. مانند حمله و درگیری با حریف بعد از مسابقه که می تواند باعث ایراد جراحت یا حتی مرگ شود.

علل پرخاشگری در ورزش:

دلایل مختلفی برای بروز خشونت در عرصه مسابقات ورزشی وجود دارد که روحیه و خصوصیات فردی مهم ترین عامل است. دلیل دیگر ضعف های داور مسابقه است که موجب عصبی شدن بازیکنان و مسئولان یک تیم ورزشی و در نهایت پرخاشگری تماشاگران می شود و اگر بخواهیم به طور تحلیلی خشونت و پرخاشگری را بررسی کنیم می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

۱) خشونت و پرخاشگری ورزشکاران در مسابقات و رقابت های ورزشی، شامل: برنامه ریزی، سرپرستی، مربیگری، داوری، مدیریت تاسیسات و تشریفات، نحوه فروش بلیط، سازماندهی تماشاگران و پذیرایی از آنان، امکانات بهداشتی و غذایی، چگونگی ورود و خروج و استقرار تماشاگران و رسانه های جمعی 

 
۲)خشونت و پرخاشگری تماشاچیان و طرفداران تیم های ورزشی علیه ورزشکاران، شامل: ترکیب جمعیت تماشاگران از نظر سنی و شغلی و تحصیلی، انواع سلیقه ها و علایق آنها، علل حضور آنان در ورزشگاه که هدفمند است یا بی هدف، چگونگی درک آنان از ورزش و میزان آگاهی آنان از نحوه برگزاری مسابقات ورزشی و اهداف عام و خاص آن


۳)خشونت و پرخاشگری تماشاچیان رویدادهای ورزشی که در قالب هواداری از تیم های ورزشی علیه یکدیگر و گاه اموال و دارایی های عمومی انجام می شود. عوامل مختلفی از جمله: تاکید بیش از حد به برد و نتیجه، تاثیر پذیری از مربیان و ورزشکاران پرخاشگر، انگیختگی بیش از حد و فشار مطبوعات و رسانه های تصویری که باعث بروز خشونت و پرخاشگری در ورزش می شود.

 چند روش کنترل و مدیریت خشم در ورزش عبارتند از:

  1. متعهد شدن ورزشکار به این که رفتارهای پرخاشگرانه خود را کنترل کند تا از اخراج شدن و آسیب رسیدن به تیم جلو گیری شود. این تعهد ورزشکار به مربی داده می شود.
  2. اگر در ورزشی خشونت جایز شمرده شود، بهتر است خشونت ابزاری تقویت شود نه خشونت خصمانه. یعنی آسیب رساندن به رقیب نباید هدف شود.
  3. روبه رو کردن ورزشکار با الگوهایی که بدون خشونت و پرخاشگری و با استفاده از مهارت به موفقیت دست می یابند، می تواند به کاهش خشونت ورزشکار کمک کند.
  4. مربی می تواند با تقویت بازیکنانی که عصبانیت خود را کنترل می کنند و در مواقعی که تحت فشار هستند از خود رفتار خصمانه بروز نمی دهند به کاهش خشونت و پرخاشگری کمک کنند.
  5. آماده بودن ورزشکار از نظر جسمانی موجب کاهش پرخاشگری و خشونت در آنها می شود. برنامه های آماده سازی بازیکنان باید به گونه ای باشد که آنها را آماده اجرای مهارت های ورزشی در حد مطلوب نماید.
  6. یادگیری مهارت خودآگاهی به عنوان یکی از مهم ترین مهارت های کنترل خشم. ورزشکاران با خودآگاهی و شناختی که از اتفاقات درونی خود دارند و با ارتباط سالم می توانند از پرخاشگری پیشگیری کنند. بنابراین برای پیشگیری و کنترل آن لازم است مهارت هایی مثل جرات مندی، مهارت نه گفتن، گوش دادن فعال، ارتباط موثر، تنظیم هیجانی و خودآگاهی در افراد تقویت شود تا بر اساس آن بتوانند به طور صحیحی هیجان خشم خود را مدیریت کنند. این توانایی ها با ارائه آموزش های لازم بخصوص در مراکز ورزشی در درون افراد نهادینه می شود.

ضرورت توجه به برنامه های مهارت زندگی در بین ورزشکاران: با توجه به این که زمینه های بروز خشم در فضاهای ورزشی به دلیل جوان بودن ورزشکاران وجود دارد و  ورزشکاران به سبب عملکرد هورمون ها و عدم توانایی بر کنترل خشم از لحاظ روانی بیشتر مستعد بروز رفتارهای خشونت آمیز و پرخاشگرانه هستند، لازم است در این دوران آموزش های لازم در جهت کنترل خشم را داشته باشند. خوشبختانه امروزه برنامه های آموزشی در مورد مهارت های زندگی در جامعه ارائه می شود اما جای خالی آن در جامعه ورزشی و فضایی که بیشتر افراد آن نوجوان و جوان هستند، احساس می شود.

دکتر مژگان سعیدی؛ مسئول کمیته روانشناسی هیأت پزشکی ورزشی استان کرمانشاه

ارسال نظر

شما در حال ارسال پاسخ به نظر « » می‌باشید.