۱-مفصل تیبیوفمورال(درشت نی-رانی)

۲-مفصل پاتلوفمورال(کشککی-رانی)

مفصل تیبیوفمورال در انتقال وزن و حرکات زانو شرکت می کند و قسمت مهمتر مفصل زانو محسوب می شود.نقش اصلی مفصل پاتلوفمورال در انجام حرکات می باشد.

عواملی که باعث ایجاد درد زانو می شوند شامل موارد ذیل می باشند:

۱ -آسیب های لیگامانی(رباط یا زردپی):

چهار رباط مهم در مفصل زانو وجود دارند که باعث افزایش ثبات و پایداری زانو می گردند.این رباط ها بنام های رباط جانبی داخلی(MCL ),جانبی خارجی(LCL ),رباط متقاطع قدامی(ACL ) و متقاطع خلفی یا پشتی(PCL ) نامیده می شوند

2-صدمات عضلانی-تاندونی:

مهمترین عضله ای که در زانو به خصوص آسیب های ورزشی درگیر می شود,عضله چهارسررانی یا کوادری سپس است. آسیب های عضلانی بنام استرین معروف است.

۳-آرتروز زانو:

تخریب تدریجی غضروف مفصل که با افزایش سن تسهیل می گردد و تحت عنوان استئوآرتروز یا آرتریت پیری نیز نامیده می شود.

۴-آسیب منیسک داخلی یا خارجی.

۵-سندرم استرس پاتلوفمورال(PFPS ):

این سندرم که باعث آسیب غضروف زیر کشکک می شود,بیشتر در خانم های جوان شایع است.هر عاملی که باعث شود استخوان کشکک(پاتلا)در وضعیت خارجی تری نسبت به حالت طبیعی قرارگیرد,باعث سندرم استرس پاتلوفمورال(Patello Femoral Pain Syndrome )می گردد.اختلال در راستای اندامهای تحتانی(اختلالات بیومکانیکی اندام تحتانی)مثلا به علت ژنووالگوم,چرخش های بیش از اندازه ساق پا و... می تواند روند PFPS را تسهیل کند

کوتاهی بسیاری از عضلات اندام تحتانی(مثل گاستروسولئوس,همسترینگ,عضله تنسورفاسیالاتا و کوتاهی ایلیوتیبیال باند),ضعف و آتروفی عضله واستوس مدیالیس اوبلیک(VMO ) و... نیز باعث سندرم استرس پاتلوفمورال می گردد.وجود درد در ناحیه کشکک که با صدای کریپیتاسیون همراه است از علایم این سندرم می باشد.درد با افزایش فعالیت تشدید و با استراحت کاهش می یابد.فعالیت های چون دوزانو نشستن,چهارزانو نشستن و بالا و پایین رفتن از پله ها باعث افزایش درد می گردند.عدم درمان این سندرم منجربه کندرومالاسی می گردد.

۶-بیماری کندرومالاسی استخوان کشکک:

به نرم شدن و تغییرات تدریجی غضروف زیر کشکک,کندرومالاسی می گویند.در این بیماری به علت تغییرات تخریبی(دژنراتیو) درنهایت سطح غضروف دفورمه و تکه تکه می شود.کندرومالاسی در اثر ضربات مستقیم به کشکک و یا عدم درمان سندرم پاتلوفمورال ایجاد می گردد.درد ناحیه کشکک متغیر بوده و عموما با استراحت کاهش و با فعالیت تشدید می شود

۷-بورسیت زانو:

به التهاب بورس بورسیت می گویند.بورس ها کیسه های کوچکی هستند که باعث کاهش اصطکاک و تسهیل حرکات بافت ها بر روی یکدیگر می شوند.چندین بورس در زانو وجود دارند و شایعترین بورسی که در زانو درگیر می شود"بورس جلوی کشکک"می باشد.این بورس بین استخوان کشکک و پوست قرار می گیرد.

۸-تاندونیت عضلات اطراف مفصل زانو:

تاندونیت پاتلا در چند نقطه به وجود می آید.اگر در ناحیه فوقانی اتفاق بیفتد به تاندونیت کوادری سپس معروف است و اگر در ناحیه تحتانی پاتلا ایجاد شود بنام "تاندونیت پاتلا"که شایع تر است نامیده می شود.تاندونیت پاتلا یا زانوی پرشگران(Jumper Knee )بیشتر در ورزش هایی که با پرش های تکراری سروکار دارند اتفاق می افتد.

۹-کیست بیکر(Baker Cyst ):

کیست بیکر در دو حالت در قسمت پشت زانو ایجاد می شود:

۱-به علت بورسیت پشت زانو

۲-به سبب فتق پرده سینویال 

۱۰-تغییر شکل ها یا دفورمیتی های مفصل زانو

۱۱-شکستگی هرکدام از استخوان های زانو  هرچه شکستگی به مفصل نزدیکتر باشد,علایم بیمار(درد,تورم و محدودیت حرکات)افزایش می یابد.

۱۲-دررفتگی در مفصل زانو که بیشتر در ارتباط با مفصل پاتلو فمورال مطرح است.مفصل تیبیوفمورال به ندرت دچار دررفتگی می شود.

۱۳-همارتروز زانو که بیشتر در صدمات حاد و تروماهای شدید به علت پارگی عروق مفصل زانو ایجاد می شود.تجمع مایع خونی در مفصل منجر به درد و محدودیت شدید حرکات زانو می شود

۱۴-بیماری ازگود-اشلاتر:

درابتدا برجستگی(توبروزیته)استخوان تیبیا که در سنین پایین و رشد غضروفی است در این بیماری دچار التهاب,درد و تورم می شود و به تدریج با فعالیت زیاد و تکراری عضله چهارسر(کوادری سپس)که باعث کشیدگی و استرس مکرر تاندون پاتلا می گردد زمینه هرچه بیشتر استخوان سازی جدید را در ناحیه توبروزیته و قسمت پشتی تاندون پاتلا فراهم می کند.

15-استئو کندریت جداشونده(استئوکندریت دیسکان):

در این بیماری تکه یا قسمتی از غضروف مفصلی همراه با استخوان زیرین آن به درون فضای مفصل انتقال می یابد.این تکه به صورت جسم آزاد(Loose Body )عمل می کند و باعث درد و اختلال در عملکرد حرکات مفصل می شود

16-بیماری آرتریت روماتویید:

التهاب,تورم و درد از علایم بیماری محسوب می شود که به تدریج باعث ضخیم شدن پرده سینویال,تخریب غضروف مفصلی و درنهایت باعث تغییرشکل مفصل زانو می شود.

17-آرتریت نقرسی:

در این بیماری به علت افزایش میزان اسداوریک بدن و رسوب آن به صورت بی اورات سدیم باعث تخریب مفصل مشود

بیماری نقرس بیشتر مفاصل کوچک دستها و پاها را درگیر می کند(به خصوص مفصل شست پا)و گاها باعث تخریب کپسول مفصل,رباط و غضروف مفاصل زانو و آرنج نیز می گردد.

18-دردهای ارجاعی از ناحیه کمر,مفصل ران یا مچ پا که ارتباطی با زمینه آسیب در زانو ندارند

آسیب منیسک زانو

صدمه و آسیب زانو در محل منیسک ها شایعترین صدمه دیدگی زانو محسوب می گردد و میزان شیوع آن 10000/61 نفر می باشد. مردان نسبت به زنان 5/2 برابر بیشتر دچار آن می شوند. سن شایع در مردان 40-31 سال و در زنان 20-11 سال می باشد. سالانه در دنیا 250000 عمل جراحی منیسک صورت می گیرد.

آناتومی کاربردی:

منیسکها ساختارهایی غضروفی- فیبری هستند که در مفصل زانو در حد فاصل ران و درشت نی ( تیبیا ) قرار دارند. سطح فوقانی آنها مقعر بوده و در آنها کوندیل استخوان ران قرار می گیرد. سطح تحتانی آنها صاف بوده و به استخوان تیبیا اتصال مییابند. قسمت محیطی منیسک ها محدب بوده و به کپسول مفصلی زانو اتصال دارد

مهمترین وظایف منیسک ها عبارتنداز:

1-   حس عمقی مفصل

2- استحکام مفصل زانو با افزایش سطح تماس ران و درشت نی

3- انتقال و پخش متناسب نیروهای وارده به زانو

4- تحمل نیرو: 50% نیروها در هنگام ایستادن و 95% در هنگام خم شدن زانو به آنها وارد می شود.

5- نرم کنندگی حرکات ( لوبریکاسیون )

شرح حال :

نکات مهم در شرح حال عبارتند از :

1-مکانیسم صدمه دیدگی: معمولاً در اثر ضربه است. اما حرکات چرخشی ناگهانی در مفصل زانو و یا چمباتمه زدنهای مکرر هم می تواند سبب جراحت منیسک گردد . از نظر زمانی هم معمولاً فرد زمان دقیقی از بروز صدمه نمی دهد.

2-درد:درد متناوب و محدود به مفصل

3-تورم : امکان دارد نباشد یا جزء علائم و نشانه های تاخیری باشد، تورم فوری بیانگر صدمه به محیط منیسک که عروق دارد می باشد.

4-عوارض دیگر : بیمار بیان می کند که احساس کلیک دارد یا احساس سایش در مفصل یا خالی کردن مفصل دارد. گاهی هم می گوید مفصل زانو قفل می شود.

دکتر محمد حق شناس

رئیس هیأت پزشکی ورزشی استان گیلان