کمیته روانشناسی هیأت پزشکی ورزشی کرمانشاه ضمن بررسی پرونده های ورزشکاران مراجعه کننده به واحد مشاوره روانشناسی و با تمرکز بر فعالیت قهرمانان رشته های ورزشی در رده های سنی مختلف به معرفی پدیده انسداد به عنوان یکی از مباحث مطرح شده در جلسات مشاوره ای می پردازد. در این مقاله پدیده انسداد معرفی و عوامل ایجاد، میزان تأثیر گذاری بر عملکرد ورزشکاران و راهبردهای غلبه بر آن ارایه می گردد.

 لذا برای مروری بر دانسته های قبلی ضمن تأکید بر لزوم به اشتراک گذاری تجارب همکاران جهت ارتقاء سطح علمی ورزش کشور به عنوان رسالت اصلی نهاد متولی سلامت ورزش،  بر آن شدیم که این مطالب را جهت استفاده روانشناسان مربیان و ورزشکاران جامعه ورزشی در سایت قرار دهیم .

تعریف پدیده انسداد ( choking ) در ورزشکاران :

ورزشكاراني كه در تمرين شايستگي خود را نشان مي دهند اما نمي توانند در طول مسابقه به همان خوبي عمل كنند،  معمولاً به انسداد متهم مي شوند. به زبان ساده انسداد به معني ناتواني در عملكرد براساس معيارهاي تعريف شده قبلي مي باشد.

انسداد ممكن است بدترین و تلخ ترین تجربه ورزشكاران در میادین ورزشی باشد و می تواند ورزشكاران را در همه سطوح تحت تأثیر قرار دهد. در این حالت حاکی از آن است که ورزشکار اضطراب دارد و این اضطراب می تواند منعکس کننده احساسات ورزشکار مبنی بر این باشد که ممکن است اشتباهی پیش آید، نتیجه ممکن است موفقیت آمیز نباشد، و یا ممکن است به شکست منجر به شود. شاید ورزشکار رقیب را برتر  می بیند یا می داند که عضوی از تماشا چیان، عضوی از خانواده، داور، دوست، هم تیمی، یا مربی ، عملکرد وی ارزیابی می نماید .این برداشت ممکن است تهدید زا باشد، به ویژه برای افرادی که دارای اعتماد به نفس نسبتاً پایین، عزت نفس پایین، یا در گذشته بدون موفقیت بوده باشند. چنین افرادی را گاهی اوقات "بازیکن تمرین" یا "خفه شده ها" می نامند.آنها گرایش بر این دارند که "خشکشان بزند" و یا هنگام مسایقه در مقایسه با تمرین به ویِه در موقعیت های فشار، ضعیف عمل کنند.

سطح اضطراب را باید کنترل کرد نه اینکه حذف کرد.

علتهای انسداد هم درونی و هم بیرونی هستند.

 علتهای درونی انسداد عبارتند از:

-         فزون برانگیختگی

-         ارزیابی موقعیت به عنوان موقعیتی فشار آور

-         از دست دادن کنترل شخصی ( self - control )

-         انتظار شکست

عواطف بخش جدایی ناپذیر ورزشکار رقابتی است. ازجمله نگرانی های همیشگی ورزشکاران و مربیان ورزش،  رسیدن به حالت عاطفی مناسب و نگهداری آن است، به گونه ای که به آنها امکان دهد در بالاترین توان خود عمل کنند. آنها برای رسیدن به این هدف باید 2 عاطفه که نقش های عمده ایی در عملکرد ورزشی بازی می کنند یعنی اضطراب ( anxiety ) و برانگیختگی (arousal ) را تعدیل کنند.

    برانگیختگی اساساً پاسخی فیزیولوژیکی است در حالی که اضطراب به طور عمده فرآیندی شناختی است. اما اضطراب و برانگیختی هر دو در بردارنده تظاهرات روانی و فیزیولوژیکی هستند.

علت های بیرونی انسداد عبارتند از:

-          فشار جمعیت ( انتظار بالای تماشاگران  و انتظارهای پایین تا متوسط ورزشکار)

-          ترس از موفقیت ( فشار برای نگهداری آنچه که ورزشکار به عنوان عملکرد کیفی غیر واقع بینانه بالا محسوب می کند.)

-          انتظارها و اعمال مربی

-          فشارها و انتظارات هم تیمی ها

تاثیرات پدیده انسداد بر عملکرد ورزشکاران چگونه است؟

انسداد ممکن است به محدود شدن توجه و کندی پردازش اطلاعات منتهی شود. تمرکز محدود توجه نیز  مانند حالت بالای اضطراب، زمانی نامطبوع است که تکلیف مورد نظر به گونه ای است که ورزشکار باید محیط رقابتی را زیر نظر بگیرد ، به محل استقرار رقیبان و هم تیمی ها نگاه و راهبرد مناسب را طرح ریزی کند.

 پردازش اطلاعات کندتر بدین صورت ظاهر می شود که توجه شخص از تکلیف در دست منحرف می شود ، تغییر توجه بین جهت های درونی (اندیشیدن) و بیرونی (زیر نظرگرفتن محیط) ضعیف می شود. تصمیم گیری کندتر و کم دقت تر می شود. روی پاسخهای خود مختار بیشتر فکر و کمتر اتکا می شود، و اشتباههایی در عملکرد رخ می دهد.انسداد نیز ممکن است با تغییر های فیزیولوژیکی مانند افزایش تنش عضلانی، عرق کردن ، میزان بالای ضربان قلب، تهوع و شکم درد همراه شود که هر کدام از آنها می تواند به گونه ای مستقیم براجرای مهارتهای ورزشی اثر بگذارد.

در قسمت بعدی این مقاله راهبردهای غلبه بر پدیده انسداد و  میزان احتمال بروز این پدیده در ورزشکاران بررسی و ارایه می شود.

مژگان سعیدی مسوول کمیته روانشناسی هیأت پزشکی ورزشی کرمانشاه

نسرین نازیی مشاور و روانشناس ورزشی هیأت پزشکی ورزشی کرمانشاه