آیا تا به حال پیش آمده که در اواسط یک فصل طولانی انگیزش خود را از دست بدهید؟ ایا تا به حال به این مساله فکر کرده اید که چه کاری می توانستید انجام دهید تا انگیزش بیشتری داشته باشید؟ احتمالا چندین بار پیش آمده که حین آماده شدن برای مسابقه یا در طول انجام تمرینات سنگین با مشکلاتی روبرو شده اید و پس از پایان فصل، ممکن است به فقدان انگیزش اشاره کنید که باعث شده تا در آن فصل کارآیی نداشته باشید.

انگیزش دقیقا چیست؟

انگیزه فرآیندی ذهنی است که عملکرد ورزشکار از طریق آن آغاز، کنترل یا هدایت می شود (آموزش، رویکردی برای رقابت کردن، تنوع مدیریت، عملکرد). در حیطه ی ورزش، ۲ انگیزش وجود دارد: انگیزه ی درونی و انگیزه ی برونی.

منظور از انگیزش درونی، عمل ورزشکار است که بواسطه ی پاداشهای داخلی یا پاداشهایی که برای شخص مهم است (مثل فرصت هایی برای کشف، یادگیری و به فعلیت رساندن پتانسیل فرد) شکل می گیرد. ورزشکارانی که انگیزش درونی دارند، به دلایلی نظیر لذت بردن از بازی ورزشی خود، چالش رقابت و دستیابی به سطوح جدید شخصی، افزایش مهارت، کشف پتانسیل و غیره در مسابقات شرکت می کنند.  معمولا ورزشکارانی که انگیزش درونی دارند، بر افزایش مهارت و رشد خود به عنوان یک ورزشکار تمرکز دارند.

انگیزش بیرونی به عمل ورزشکار در راستای دستیابی به جوایز خارجی یا فرار از تنبیه مربوط می شود. ورزشکارانی که انگیزش بیرونی دارند برای انگیزشهایی مثل دستیابی به جوایز خارجی (مدال، کمک هزینه ی تحصیلی، جلب توجه رسانه ها، تمجید و ستایش) یا دوری از پیامدهای منفی (از قبیل نیمکت نشینی، افتادن از چشم مربی، نارضایتی والدین) در مسابقات شرکت می کنند. ورزشکارانی که انگیزش بیرونی دارند، تمایل دارند تا بر نتایج مسابقات قهرمانی تمرکز داشته باشند.

کدام نوع انگیزش بهتر است، درونی یا بیرونی؟

در ورزش های رقابتی، پاداش های بیرونی یکی از مولفه های بنیادین به شمار می آیند. آیا می توانید فوتبال حرفه ای را بدون کانال ۹۰ و جوایز مالی آن تصور کنید؟ پاداش های بیرونی اگر درست بکار گرفته شوند، می توانند برای ورزشکاران منفعت داشته باشند. با این وجود، استفاده ی بیش از حد یا تمرکز بیش از حد بر پاداش های برونی می تواند انگیزش شما را از بین برده و تاثیری منفی بر عملکردتان داشته باشد.  در شرایطی که انگیزش اولیه یشما بیرونی باشد، ممکن است فشار رقابتی و اضطراب بیشتری پیدا کنید، خودتان را با ورزشکاران دیگر مقایسه کنید، ارزش خود را پایین بیاورید، قبول شکست برای شما مشکل شود یا به ورزش به عنوان "کار" نگاه کنید تا "بازی".  در حالت ایده آل، بهتر است تا انگیزش شما درونی باشد. درصورتیکه میزان انگیزش درونی خود را بالا ببرید، بهتر می توانید بر زمان حال تمرکز کنید. و انگیزش خود را در طول فصل ثابت نگه دارید. در مدت انجام تمرینات، تمرکز بیشتری خواهید داشت. اگر اشتباهی مرتکب شوید، استرس کمتری خواهید داشت. اعتماد به نفس بیشتری پیدا کرده و لذت بیشتری از ورزش کردن تجربه می کنید.

از اینرو، می توانید عملکرد خود را بسیار بهبود بخشیده و با انتخاب استراتژی های انگیزشی موثر، در این زمینه تجربه کسب کنید.

به این توصیه ها عمل کنید تا میزان انگیزش درونی خود را بالا ببرید:

• نکته ۱: اهدافی شخصی و عملکردی برای خود تعریف کنید که برای شما مهم باشند. برای پیشرفت یکی از جنبه های عملکردی، تمرین یا جلسه ی آموزشی (تکنیک، آمادگی، مهارت فیزیکی یا روانی) خود را به چالش بطلبید.


• نکته ۲: دلایل خوبی برای شرکت در مسابقات داشته باشید-مثلا چون دوست دارید، مسابقه دهید و رقابت کنید، سراغ آن می روید! بر زندگی ورزشی خود نظارت داشته باشید.

تهیه و تنظیم:  زهرا جمالی، دکتر افسانه صنعت کاران

کمیته روانشناسی هیات پزشکی ورزشی استان البرز