*ارگونومی در طراحی کفش ورزشی:

مدل های کفش ویژه ای برای آسیایی ها و هندی ها و اروپایی ها مورد نیاز است. تفاوت های مشخصی میان انگشت شست پای این جمعیت ها، لبه جلویی پا و مفاصل استخوان های پنجه پای آن ها وجود دارد. این تفاوت ها بیانگر آن هستند که طراحی یک شکل کفش برای همه انسان ها مناسب نیست و این مسئله در مورد طراحی کفش ورزشی هم صدق می کند.

پیشرفت های عمده در زمینه طراحی کفش شامل فناوری ولکانیدن برای جوش دادن لاستیک و وجود مواد مصنوعی مانند اتیل وینیل استات ( EVA) بودند. این پلیمر یک فوم پلاستیکی متشکل از اتیلن (قابلیت شکل پذیری)، وینیل (قابلیت ارتجاعی)، و استات (قابلیت مقاومت و استحکام) است. این فناوری به تولیدکنندگان امکان داد تا کفش هایی با خاصیت ضربه گیری بالاتر را برای تمرین های ورزشی و کفش هایی سبک برای مسابقات طراحی کنند. طراحی های جدید شامل ماده ای برای ضربه گیری نیروهای وارد در اثر برخورد پا با زمین بودند که نخستین بار بوسیله ماده پلی اورتان  بدست آمد.

کنترل پای عقب عاملی مهم در جلوگیری از صدمه دیدن بود که به واسطه بخش تعبیه شده در پشت کفش برطرف می شد.

یک مسئله که باید به آن توجه شود تناسب و راحتی کفش است. دوام و پایداری عملکرد، ویژگی هایی مهم برای بیرون کفش که با زمین برخورد دارد هستند. مواد لاستیکی  همراه با الگوهای گام برداری مناسب، عوامل ارجح در این بخش هستند.

قسمت بالای کفش رابطی فیزیکی را میان پا و کف کفش ایجاد می کند که از پا و قوزک آن بواسطه کنترل دمای پا و سطوح رطوبت آن حفاظت می کند و راحتی و تناسب کفش را نیز تعیین می کند.

راحتی کفش عاملی مهم در خریدن کفش است و مربوط به تطابق شکل کفش با شکل پا می شود. معمولا رویه کفش از چرم که قابل کشش است ساخته می شود، و بوسیله نایلون که سبک و عبور دهنده هوا است و در عین حال کش نمی آید، قالب گیری می شود.

طراحی کنونی شامل چرم مصنوعی، ترکیبات خاص پلی اورتان و پلیستر یا پارچه های عبور دهنده هوا هستند.

*چگونه می توانیم بهترین تناسب را بدست آوریم؟

سعی کنید برای خرید کفش در پایان روز اقدام کنید و یا در بازگشت از سر کار این کار را انجام دهید، زمانی که پایتان بطور کلی بزرگترین اندازه خود را دارد. نوع جورابی را بپوشید که معمولا هنگام ورزش از آن استفاده می کنید.

باید به اندازه عرض یک ناخن شصت پا (حدود ۱/۱ اینچ) میان بلند ترین انگشت و انتهای کفش فاصله وجود داشته باشد. مطمئن شوید فروشنده در زمانی که در حالت ایستاده قرار دارید، در حال چک کردن کفش های شماست، چون اگر خودتان برای چک کردن کفش خم شوید، حالت پاهایتان درون کفش تغییر می کند. عرض کفش نباید بیش از حد از عرض پاهای شما بزرگ تر باشد. پس از اینکه کفش متناسب را پیدا کردید، کمی داخل فروشگاه راه بروید یا بدوید. کفش ها باید احساس راحتی داشته و جمع و جور باشند، و نباید دوخته شدگی یا بخیه و کوک زدگی در داخل آن ها احساس شود. همچنین توجه کنید که انگشتان پای شما به طرف جلو سر نخورند و یا احساس فشردگی به یکدیگر نداشته باشند و یا اینکه پاشنه پای شما براحتی از داخل کفش بیرون نیاید.

• ساختار کفش ورزشی:

به طور کلی عناصر آناتومیک و فیزیولوژیک به طور همزمان سبب حرکت موثر می شوند. درحرکت سه فاکتور حرکت ایمن، حرکت موثر و حرکت با کیفیت بسیار مهم است. در پا سه مکانیسم ذخیره انرژی (جذب شوک) شامل کشش تاندون آشیل، صاف شدن قوس پا و بالشتک زیرپاشنه پـا وجود دارد. برای رعایت سه فاکتور مهم درحرکت باید توجه زیادی به پا داشته باشیم و برای رسیدن به این هدف باید کفش مناسبی را انتخاب کنیم.
یک کفش ورزشی مناسب دارای آناتومی خاص خود بوده که قسمت های مهم آن شامل محل شست پا، پشت پاشنه، داخل کفی، وسط کفی، خارج کفی، گردنی مچ پا و زائده پاشنه است.

• چند نکته برای انتخاب کفش مناسب ورزشی:

-کفش های مارک دار و گران الزاما کفش های راحتی نیستند پس تنها در پی مد نباشید.

-کفش باید اندازه پا باشد نه اینکه صرفاً زیبا باشد.

-هنگام خرید هر دو لنگه کفش را امتحان کنید.

-وقتی کفش را پوشیدید بایستید و مطمئن شوید که در پنجه پا سه تا ۱۲ میلیمتر از انگشت شصت پا فضای خالی وجود دارد.

- هرگز کفش تنگ به امید اینکه جا باز می کند نخرید.

-کفشی بخرید که برای ورزش مورد نظر طراحی شده باشد.

-اگر پای شما به چرم روی کفش فشار می آورد به طوری که سبب بیرون زدگی از کفش می شود آنرا کنار بگذارید.

-کفشی بخرید که حرکات را کنترل کند.

- افراد با قوس کف پای زیاد از کفش هایی استفاده کنند که انعطاف پذیری بالایی داشته باشد و از پوشیدن کفش هایی که پا را محدود می کند خودداری کنند.

 -افراد دارای کف پای صاف باید کفش دارای لایه میانی بسیار سفت برای کنترل حرکت و کاهش میزان چرخش داخلی بپوشند .

 -افرادی که دارای قوس کف پای طبیعی هستند باید کفش هایی بپوشند که برآمدگی مختصر دارد.

*آیا باید با توجه به نوع ورزش کفش را بخریم؟

اگر بیش از سه بار در هفته در فعالیت های ورزشی شرکت می کنید باید کفش ویژه آن ورزش را مورد ملاحظه قرار دهید. برای مثال کفش هایی که برای دویدن طراحی شده اند در درجه اول طوری ساخته می شوند که شوک ناشی از ضربات پاشنه بر روی زمین را جذب کنند. در مقابل، کفش های تنیس ثبات و پایداری تنیسور  را از سویی به سوی دیگر برای او فراهم می کنند. همچنین کفش های پیاده روی اجازه می دهند که پاها در حین پیاده روی به طور طبیعی تا شده و به زمین نیرو وارد کنند. آن ها معمولا قوس کاملا سفت و انعطاف ناپذیر، و یک بالشتک خوب در کف و پاشنه ای کاملا سفت دارند که پایداری و ثبات فرد را حمایت میکند.

کفش فوتبال
مهم ترین نکات در مورد کفش فوتبال، استوک و رویه کفش است. استوک برای جلوگیری از سر خوردن و رویه جهت بازی با توپ از مهم ترین ویژگی های  کفشهای فوتبال هستند.

کفش والیبال
کفش والیبال باید چند ویژگی داشته باشد که مهم ترین آن ها مربوط به زیره کفش است که لازم است از جنس کرپ باشد چرا که پرش جزو ارکان اصلی ورزش والیبال است. نکته دیگری که هنگام خرید کفش والیبال باید مورد توجه قرار گیرد، لژ آن است که باید در حدود پنج سانتی متر باشد.

کفش بسکتبال

کفشی با ضخامت و سفت انتخاب کنید. این به ثبات بیشتر حین اجرا کمک میکند. بالای کفش هنگام فرود، از پا حمایت می کند و به جلوگیری از پیچ خوردگی کمک میکند.

کفش ایروبیک

کفش ایروبیک باید بسیار سبک باشد و برای جلوگیری از خستگی پا و جذب شوک های اضافه در ناحیه متاتارس (قسمتی از کف پا) طراحی شده باشد، که بسیاری از استرس ها در این ناحیه رخ می دهد.

کفش دو و میدانی
مهم ترین نکات هنگام خرید کفش های دو و میدانی، توجه به زیرسازی و لژ آن است. کفش دو و میدانی با جذب حداکثر شوک برای پا طراحی شده است. چنین کفشی باید در ناحیه پاشنه کنترل خوبی داشته باشد. این ویژگی های کفش ورزشی به پیشگیری از شین اسپلینت، التهاب تاندون، درد پاشنه، استرس فرکچر، و عارضه بیش تمرینی کمک میکند.

کفش پیاده روی

اگر پیاده روی ورزش منتخب خود شما است یا توصیه پزشک شما است، کفش بسیار سبک انتخاب کنید. کفشی که جاذب شوکهای اضافه در ناحیه پاشنه و به خصوص ناحیه متاتارس باشد. این امر به کاهش درد پاشنه و همچنین سوزش و حساسیت به لمس ناحیه متاتارس کمک خواهد کرد. یک کفش با کمی گردی در تخت آن یا غلتانک در کف آن، کمک میکند تا به آسانی انتقال وزن از پاشنه به انگشتان صورت گیرد، در حالی که نیرو ها را در سرتاسر پا کاهش می دهد.

کفش کوهنوردی

یک کفش کوهنوردی خوب باید حداقل چهار ویژگی داشته باشد. اول این که کفش لیز نخورد، یعنی زیره آن باید از جنس مرغوب و مناسب باشد. دومین ویژگی این که آب به راحتی وارد کفش نشود، دیگر این که از پیچ خوردگی پا جلوگیری کند و چهارمین و مهم ترین ویژگی این است که رویه کفش باید به قدری محکم باشد که با سقوط سنگ روی آن، پا آسیب نبیند.

  گردآوری و ترجمه:معظمه نیکبخت (کارشناس ارشد بیومکانیک ورزشی) -هیأت پزشکی ورزشی استان کرمان