ارگونومی علم شناسایی عوامل موثر در افزایش کارآیی انسان است. ایجاد تغییرات هدفمند در تعامل جسمی و روانی انسان با ابزار و محیط کار می‌تواند موجب افزایش کارآیی، ارتقاء امنیت و کاهش عوارض در سیستمهای عصبی، عضلانی و اسکلتی گردد. ارگونومی یک رشته علمی انسان محور است و توجه و مراقبت در درجة نخست و بیش از همه متوجه بهره گیری بهینه از قابلیت، استعداد و ظرفیت های انسان در جهت ارتقاء سطح کمّی و کیفی خدمات و تولیدات است. پیشگیری از حوادث و بیماریها در محیط های کاری به ویژه پیشگیری از اختلالات اسکلتی ـ عضلانی، تعدیل انرژی متابولیک مورد نیاز در یک فرآیند کاری، کاهش سطح خستگی ناشی از کار و کاهش هزینه های مراقبت های پزشکی از جمله اهداف این شاخه از علم جهت طراحی بهینه ابزار و محیط کار می‌باشد.
دانش ارگونومی به معنی به کار بردن علوم بشری در مورد افراد یا گروه ها در محیط کار است.درونمایه اصلی ارگونومی صرف نظر از قاعده بکار گرفته شده عبارت است از تمرکز بر فرد و فعالیت مورد نظر. تمرکز اصلی در ارگونومی بر انسان است و بر این اصل استوار است که کار و تجهیزات یا دستگاه های مرتبط با آن باید پیرامون قابلیت بشری طراحی شوند.
ارگونومی و تجهیزات ورزشی
تجهیزات ورزشی طیف گسترده ای از وسایل را در بر می گیرند که در تمرین و مسابقه بکار می روند. تجهیزات مذکور برای ارتقای قابلیت های انسان بکار می رود و مهارت در استفاده از آنها مشخصه ای ضروری در ورزش است.
خواه فعالیت مورد نظر مستلزم پرتاب شدن یا کشیده شدن اعضای بدن انسان باشد باید متناسب با کاربر آن طراحی شود تا عملکردی ایمن و موثر انجام گیرد. کاربر نیز زمانی که اجسام پرتاب شونده توپ های فوتبال، تنیس یا گلف هستند باید خود را با طراحی های مختلف آن ها وفق دهد.
چه فعالیت مورد نظر در خشکی انجام شود چه در دریا یا هوا، تعامل با محیط مسئله مطرح در زمینه ارگونومی است. در این رابطه کفش و پوشاک ورزشی و تجهیزات ورزش های زمستانی باید در عین حال که حفاظت کننده هستند موجب ارتقای عملکرد شوند.
پیشرفت های صورت گرفته در دانش مواد، نقش مهمی را در طراحی تجهیزات ورزشی معاصر ایفا کرده است. تقریبا همه کالاهای ورزشی بر اساس مواد الیافی ساخته شده اند. ماده حاوی یک گروه از مواد ( مانند پلیمر) با ماده متفاوت دیگری که آن هم مجموعه ای از مواد را در بر دارند (مانند الیاف شیشه ای یا کربنی ) ترکیب می شود تا موادی با خاصیت بهینه را برای تجهیزات مورد نظر ارائه کند.
وسایل باید مطابق استانداردهای ثابت تعیین شده توسط هیات های قانونگذار بین المللی باشند. استانداردهای مذکور تا حد زیادی اضطرارهای لازم در طراحی تجهیزات جدید را تعیین می کنند.
طراحان باید در محدوده خصوصیات تعیین شده توسط هیات حاکم فعالیت کنند و همچنین باید تاثیرات هرگونه تغییر در طراحی محصول بر ایمنی و نیز عملکرد آن در حیطه تمرین و مسابقه را در نظر بگیرد.
جستجو برای تجهیزات ورزشی بهتر و ایمن تر موجب بکار گیری بیشتر فناوری پیشرفته در طراحی آن ها شده است. نو آوری در طراحی موجب سهولت عملکرد شده است، ولی گاهی اوقات اعمال اصلاحات نیازمند تغییرات در قوانین جاری مسابقه پیش از تحقق یافتن پیشرفت است. اغلب ورزشکاران باید مهارت های بازی خود را برای استفاده از تجهیزات جدید تغییر دهند.
در صورتی که تجهیزات ورزشی با نیازها و ویژگی های فردی مطابقت یابند که طی آن از فشار فیزیکی جلوگیری می شود، صدمات احتمالی می توانند بوسیله طراحی مناسب پیشگیری شوند.
معظمه نیکبخت-کارشناس ارشد بیومکانیک ورزشی-هیأت پزشکی ورزشی استان کرمان
ارسال نظر