ضعف‌های بدنی و ناهنجاری‌ها و قسمتی به غیر از عوامل و راثتی دراثر بیماری‌های، تمدن از قبیل ماشینی و صنعتی شدن زندگی، عدم تحرک انسان‌ها، داشتن عادات غلط و ناپسند درطول زندگی روز مره و ساعات کار و تلاش در شبانه روز و عدم استراحت مناسب و کافی بوجود می‌آید.

طبق تحقیقات انجام شده در کشورهای پیشرفته بیش از ۷۰ درصد کودکان، نوجوانان و بزرگسالان به ضعفهای اندام تحتانی، ۳۵ درصد به ضعفهای ارگانیکی و ستون فقرات، حدود ۱۵ درصد به ضعفهای هماهنگی و درصد کمتری نیز به انواع ضعف‌های اندام فوقانی دچار هستند.

علل وعوامل بروز ناهنجاریها:

اختلالات ژنتیکی و مادر زادی: مانند کسانی که با انواع انحرافات ستون فقرات چون کج پشتی یا انحرافات پاها به خارج وداخل یا کف پای صاف به دنیا می‌آیند. برخی از ناهنجاری‌های موجود درنوزادان، همان طور که گفته شد، در اثر اختلالات ژنتیکی و به صورت مادرزادی برای آنان رخ می‌دهد مثلا" کودکانی هستند که در هنگام تولد دارای ناراحتی و ناهنجاری وضعیتی دراندام‌های طرف فوقانی یا تحتانی و در مواردی  نیز در بالا تنه خود هستند مانند کودکان دارای اسکولیوز و انحراف ستون فقرات و یا آن‌هایی که دارای انحنا و ناهنجاری درمچ پاها بوده و با پاهای کج به دنیا می‌آید که اغلب این موارد موضوع درمان در قالب مباحث حرکات اصلاحی قرار نگرفته و می‌بایست با مشاوره و راهنمایی متخصص ارتوپد بررسی  و معالجه شود.

بیماری‌ها مانند کسانی که دراثر ابتلا به سل ستون قفرات به انحراف شدید ستون فقرات مبتلا می‌شوند. آسیب‌ها وصدماتی که در اثر بروز حوادث مختلف مانند، تصادفات رانندگی و بیماری‌هایی ازقبیل سل استخوانی، فلج اطفال و... که منجر به ناهنجاری مختلفی درافراد می‌گردد.

صدمات: که به عوارض ارتوپدیک و نقص در دستگاه‌های عصبی استخوانی مفصل یا عضلانی منجر می‌شود، مانند : معلولان قطع عضو

فقر حرکتی و عدم تحریک مناسب که به ضعف عضلات منجر میشود: مانند کودکانی که بنا به شرایط فیزیکی زندگی، امکان تحرک کمتری دارند و یا افراد انزوا طلب غیر ورزشکار و بی تحرک که در دراز مدت از کارایی عضلات آنان کاسته می‌شود.

حرکت و فعالیت از مهم‌ترین نیازهای بدن بخصوص عضلات بوده و برای رشد و تقویت آنها لازم می‌باشد و اصولا" افرادی که دارای حرکت مناسب بدنی و جسمانی نباشند در اثر همین کم تحرکی عضلات بدنشان لاغر و ضعیف شده و قدرت و استقامت لازم را نخواهند داشت و به همین سبب بدن این‌گونه افراد در معرض بروز ناهنجاری‌های عدیده بدنی و تعادل و هماهنگی قرار خواهد داشت.

عادات نامناسب درایستادن‌ها، راه رفتن‌ها، نشستن‌ها و حمل اشیاء سنگین، چون حمل کیف‌های سنگین درکودکان به صورت یک‌طرفه وممتد که موجب کجی ستون فقرات می‌شود.

داشتن تغذیه خوب و مناسب از عوامل اصلی اساسی موثر در رشد تکامل انسان می‌باشد چرا که در اثر سوء تغذیه، متابولیسم انسان با مشکلاتی روبه رو شده و مواد مورد نیاز رشد و ترمیم بافت‌ها و سلول‌های بدنی دچار اختلال می‌شوند. علاوه بر تغذیه موارد دیگری نیزاز قبیل: آفتاب، هوای سالم، آب و دیگر عوامل مشابه در رشد طبیعی بدن موثر بوده و می‌توانند دراثر فقدان در بدن معضلاتی را برای انسان به وجود آورد.

شغل  و وضعیت‌های غیر صحیح و یکنواخت بدنی و انجام امور روز مره در حالت نامناسب یا فعالیت‌های ورزشی و حرکتی نامناسب مستمر مانند افرادی که به طور یک نواخت پشت یک دستگاه پرس یا بافندگی می‌ایستند وعمدتا" با یک گروه از عضلات خود کار می‌کنند که اینگونه مشاغل در بعضی از اعضای بدن آنان ناهنجاری‌هایی یا محدودیت حرکتی ایجاد می‌کند.

تقلید الگوهای حرکتی و وضعیت بدنی غلط و نامناسب که بیشتر در سن پایین‌تر و در دوران نوجوانی دیده می‌شود. غالبا" افراد این الگوها را از رسانه‌های عمومی دیده و سپس آگاه یا ناخودآگاه از آن تقلید می‌کنند. در این امر معمولا" از (الگوهای برتر) مانند شخصیت‌های اجتماعی، ورزشکاران و هنرپیشه‌ها  تقلید می‌شود.

استفاده از پوشاک نامناسب ازقبیل کفش یا تجهیزات غیر استاندارد مانند صندلی، میز، نیمکت‌های مدارس بویژه در سنین دبستان و رشد. استفاده از پوشاک نامناسب که باعث می‌شود تا بدن با استفاده از آنها فرم طبیعی و صحیح خود را از دست داده و مشکلاتی را به مرور زمان برای انسان ایجاد کنند، مثلا" استفاده از کفش‌های تنگ و نوک باریک از عوامل مهم به وجود آمدن شصت کج وانحنای آن می‌باشند.

وضعیت‌های روانی وشخصیتی مانند افرادی که خجالتی هستند یا افسردگی روحی داشته و بیشتر در وضعیتی به سر می‌برند که سرشان به طرف پایین است و این مسئله در دراز مدت موجب افتادن سر به جلو، کشیدگی و ضعف عضلات باز کننده سرو گردن آنان می‌شود این افراد که  سر به زیر و از جمعیت و گروه گریزان هستند، معمولا" تمایل به پایین نگه‌داشتن سر و نزدیک کردن چانه به سینه خود دارند که این امر در اثر تکرار باعث بر آمدگی در ناحیه مهره های پشتی می‌گردد.

افزایش وزن که به منزله عاملی در بروز برخی از عوارض مانند کف پای صاف، علت اولیه یا دست کم یک عامل تشدید کننده ضعف قوس‌های کف پایی محسوب می‌شود.

مسائل فرهنگی وتربیتی که وضعیت بدنی خاصی را توصیه و ترویج می‌کند، مثلا نوع خاصی از نشستن (چهار زانو نشستن) را نشانه ادب واحترام یا نوعی راه رفتن را نشانه تواضع می‌دانند.

تیپ بدنی به طوری که تیپ فربه پیکری (اندومو رف) استعداد بیشتری برای ابتلا به عوارض کف پای صاف و زانوهای ضربدری داشته و افراد قد بلند که میل به افتادن بالا تنه آنان به طرف جلو بیشتر است احتمال ابتلا آنها به عارضه گرد پشتی نیز بیشتر است.

چنین به نظر می‌رسد که بهترین وضعیت‌های بدنی را افراد تیپ عضلانی پیکر(مزومورف) با قد نه چندان بلند دارند، اما این موضوع نیاز به تحقیق بیشتری دارد، داشتن وزن زیاد و یا برخورداری از جسه و هیکل نسبتا" درشت و یا قد بلند از جمله عواملی هستند که زمینه را برای ایجاد ناهنجاری‌هایی مانند کف پای صاف در افراد چاق و همین‌طور پشت گرد و افتادن شانه ها به جلو در افراد قد بلند فراهم می‌سازد.

سن: هرچند سن به عنوان عاملی مستقر کمتر مورد بحث قرار می‌گیرد اما در برخی از سنین ابتلا به برخی از عوارض بیشتر است. چنان‌که سنین ۷-۵ سالگی را اولین دوره تغییر شکل بدن  ۱۳-۵/ ۱۰ الگی را دومین دوره تغییر شکل و ایجاد انحرافات بدن نامیده‌اند. همچنین نوعی از عارضه کج پشتی حدود ۱۵-۱۲ سالگی شیوع بیشتری دارد. با افزایش سن بروز برخی از ناهنجاری‌ها زمینه بیشتری پیدا می‌کند. مثلا" در سن بالا عارضه شصت کج بخصوص در خانم ها بیشتر دیده می‌شود و انگشت شصت این افراد به طرف انگشت دوم پا تمایل پیدا می‌کند. در همین رابطه، ناراحتی‌های ارگانیکی مثل مشکلات تنفسی و ناهنجاری‌های دستگاه گردش خون نیز ازنارحتی‌های‌ست که در سن بالا گریبان‌گیر افراد می‌گردد.

سید حسام عارف زاده کارشناس تربیت بدنی دانشگاه علوم پزشکی، و عضو هیات پزشکی ورزشی استان بوشهر.