این تغییرات به واسطه ضرورت رعایت دستورالعمل‌های پیشگیری و کنترلی از جمله رعایت فاصله فیزیکی، استرس بیماری و مشکلات روحی ـ‌ روانی ناشی از این نگرانی، تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز ورزشی و تفریحی بر سبک زندگی آحاد جامعه تاثیر بسیار داشته است. در تبیین سبک زندگی جنبه‌­های مختلف شامل تغذیه، فعالیت فیزیکی، بهداشت فردی، الگوی خواب و... وجود دارد. سبک زندگی سالم یکی از مهم ترین موارد قابل بررسی طی همه گیری ویروس کروناست،  به طوری که سبک زندگی ناسالم زمینه ساز ابتلا به بیماری های مختلف ناشی از چاقی و اضافه وزن می شود. تغییرات ناشی از شیوع این بیماری و شرایط قرنطینه موجبات افزایش احتمال بروز اضافه وزن و چاقی را در پی دارد.

اصلی ترین توصیه‌ای که این روزها می‌شنویم، این جمله است که «در خانه بمانیم» و فقط برای امور ضروری از خانه خارج شویم. این گزینه، بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به کروناست. اما این خانه نشینی یک روی دیگر هم دارد که بسیاری از ما، از آن غافل شده‌ایم. آن‌ هم کم تحرکی و چاقی است.

این اتفاق عمدتا از سه مسیر به وقوع می پیوندد:

اول این که به واسطه اقامت در منزل، داشتن وقت اضافه افراد را وسوسه می کند تا تمایل زیادتری برای مصرف خوراکی های بیشتر و متنوع تر داشته باشند. به همه این تغییرات قرنطینه ای، تغییر الگوی خواب را هم اضافه کنید که منجر به دیرتر بیدار شدن و دیرتر خوابیدن شده است. این امر عمدتا باعث حذف وعده اصلی صبحانه و ریزه خواری های ساعات پایانی شب  و افزایش حجم وعده ناهار می شود که خود زمینه را برای افزایش وزن مهیا کرده است.

 عامل دیگری که باعث افزایش وزن می شود، باورهای غلط و توصیه های نادرست تغذیه ای است که شامل ضرورت مصرف کالری بیشتر جهت تقویت سیستم ایمنی یا خوردن خوراکی های به اصطلاح با طبع گرم با هدف پیشگیری از ابتلا به کرونا از جمله توصیه های نادرستی است که پیروی از آنها به افزایش اضافه وزن و چاقی دامن زده است.

عامل سوم کاهش فعالیت بدنی به دلیل در خانه ماندن افراد و تعطیلی باشگاه‌ها و مراکز ورزشی است، که میزان فعالیت بدنی روزمره افراد را به شدت کاهش می دهد. خود این عامل به موازنه مثبت انرژی و در نهایت اضافه وزن می انجامد.

تحقیقات مختلف نشان داده به احتمال زیاد چاقی یک عامل خطرساز مستقل برای اثرات شدیدتر عفونت کووید۱۹ است. به طوری که مطالعات مختلف در کشورهای مختلف از جمله آمریکا و انگلیس نشان داده افراد دارای اضافه وزن و چاق در معرض خطر ابتلا و مرگ بیشتری نسبت به سایر افراد هستند. محققان انگلیسی نشان داده اند طبق آمار از هر ۱۰ نفر جان داده بر اثر کرونا ۶ نفر دچار اضافه وزن و چاقی بوده اند. این دانشمندان اعلام کرده اند اضافه وزن بیش از حد و چاقی مفرط احتمال ابتلا به ویروس کرونا را دو چندان می کند. در این خصوص محققان بیان کرده اند چاقی می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم در تشدید علائم کرونا در افراد و مرگ آنها نقش داشته باشد.

از جمله عارضه‌های چاقی، تنگی نفس و افزایش ابتلا به بیماری‌های تنفسی و تنگی نفس است. در اثر این بیماری میزان دریافت اکسیژن به وسیله ریه‌ها کاهش می‌یابد و به این ترتیب اعضای بدن به دلیل کمبود دریافت اکسیژن عملکرد مناسبی پیدا نمی‌کنند و احتمال آسیب بر اثر این بیماری افزایش می یابد. همچنین چاقی خودش یک شرایط التهابی کاملا مزمن در بدن است که باعث اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن و کاهش قدرت بدن برای مبارزه با ویروس کرونا می شود. افراد چاق نسبت به  افراد دارای تناسب اندام با تولید بیش از اندازه نوعی آنزیم به نام آنزیم ۲ مبدل آنژیوتانسین که در واقع دروازه‌ای برای ورود ویروس کووید -۱۹ است، بیشتر در خطر ابتلا به ویروس کرونا هستند.

علاوه بر موارد بالا اضافه وزن و چاقی در افراد باعث افزایش خطر برخی بیماری‌ها مانند بیماری‌های قلبی و دیابت می‌شود همین بیماری‌های زمینه‌ای نیز خطر ابتلا به کرونای شدید و جان باختن را افزایش می‌دهد. این بدان معناست که چاقی به صورت غیر مستقیم با ایجاد بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌تواند خطر ابتلا به کرونای شدید را در افراد افزایش دهد.

برای جلوگیری از چاقی و اضافه وزن باید به سبک زندگی افراد توجه شود. یکی از مهم ترین موارد سبک زندگی سالم، تغذیه سالم است. عادات غذایی تأمین‌کننده املاح، ویتامین ها، پروتئین ها و سایر نیازهای بدن است. یک رژیم غذایی سالم، بر مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و مغزها، مصرف متوسط ماهی، غذاهای لبنی و مرغ و مصرف محدود گوشت قرمز و فرآوری شده، کربوهیدرات تصفیه شده و شکر  و استفاده از روغن های گیاهی به جای روغن های حیوانی اشاره دارد.

 دومین مورد از سبک زندگی، خواب است؛ به طوری که نشان داده شده کمبود خواب باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی می شود. خوابیدن به مدت ۹-۷ ساعت به صورت روزانه برای بزرگسالان و ۱۴-۸ ساعت برای کودکان توصیه می شود. از دیگر موارد سبک زندگی سالم می توان به انجام فعالیت بدنی اشاره کرد. به طوری که داشتن فعالیت بدنی، می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش احتمال مرگ ناشی از عفونت‌های ویروسی و بیماری‌های حاد تنفسی شود. شما برای این که ورزش و تحرک کنید، هیچ احتیاجی به باشگاه ندارید چرا که به خوبی می‌توانید در منزل خود ورزش کنید و تحرک کافی داشته باشید بی‌آن که موجب آزار کسی شوید.

بنابراین در شرایط فعلی که بحرانی همچون همه گیری کرونا سلامت انسان‌ها را به خطر انداخته است به نظر می‌رسد پیروی از اصول سبک زندگی سالم نه تنها خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مثل بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و سرطان را کاهش می دهد. بلکه باعث پیشگیری از ابتلا به کووید ۱۹ می شود.

دکتر حمید ملک شاهی/متخصص فیزیولوژی ورزشی/هیات پزشکی ورزشی استان خوزستان