قهرمان کیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
آنچه در نگاه اول از قهرمانان ورزشی به چشم‌مان می‌آید اندام‌های ورزیده و توان جسمانی آنها است، اما این تنها بخشی از قابلیت‌های افراد برای قرار گرفتن در جایگاه قهرمانی است. ویژگی‌های روانی افراد نقشی اساسی در موفقیت‌های ورزشی‌شان ایفا می‌کند. این ورزشکاران معمولاً با فشارهای زیادی روبرو هستند که مستلزم قوای ذهنی و مهارت‌های مدیریتی است. از اعتماد به نفس و تمرکز عمیق گرفته تا توانایی مقابله با استرس و حفظ انگیزه. این ویژگی‌های روانی است که قهرمانان ورزشی را قادر می‌سازد تا بر چالش‌ها غلبه کرده و به موفقیت‌های چشمگیری دست یابند. چه‌بسا افرادی هستند که به‌لحاظ قوای فیزیکی و فنی وضعیت بهتری دارند، اما ضعف در قوای روانی و ذهنی آنها را از رسیدن به جایگاه قهرمانی باز می‌دارد. در ادامه برخی ویژگی‌های روانی موثر در عملکرد قهرمانان ورزشی را معرفی کرده و راهبردهای پرورش این ویژگی‌ها را به اجمال از نظر خواهیم گذراند.
در جستجوی منابع موجود پیرامون تجربۀ روانشناختی مشترک در میان قهرمانان، برخی موارد بیشتر به چشم می‌خورد. این موارد را می‌توان به‌شکل زیر خلاصه کرد:
- غوطه‌وری کامل در فعالیتی که در حال انجام آن هستند
- تمرکز بر لحظه حاضر و عدم حواس‌پرتی
- احساس کنترل
- احساس فراغت از زمان و مکان
- تجربۀ اینکه عملکرد به‌صورت خودکار و بدون تلاش آگاهانه اتفاق میافتد
- مدیریت عواطف، افکار و هیجان‌ها
- آرامش جسمی و ذهنی
- به دست فراموشی سپردن رویدادهای گذشته
- انرژی بالا
- دارای ظرفیت شوخ‌طبعی، لذت بردن از تجربه‌ها و پاداش دادن به خود
- اعتماد به نفس بالا و انتظار موفقیت
- در نظر گرفتن موقعیت‌های دشوار به‌عنوان موضوعات هیجان‌انگیز و چالش برانگیز
- کمال‌گرایی سازنده (به‌عبارتی، داشتن استانداردهای بالا، اما انعطاف‌پذیری برای یادگیری از اشتباهات)
- عزم و تعهد قوی
بدون شک، ویژگی‌های افراد قهرمان محدود به موارد بالا نیست، اما آنچه ذکر شد در زمرۀ مهم‌ترین ویژگی‌های روانشناختی است که در قهرمانان ورزشی به چشم می‌خورد و پرورش این ویژگی‌ها در ورزشکاران دوشادوش پروش قوای بدنی و فنی ایشان، مؤلفه‌ای مهم در رسیدن به جایگاه قهرمانی محسوب می‌شود. بدیهی است که ارتقاء این مهارت‌های برای هر فرد امری اختصاصی و ویژه است، اما برخی تمرین‌های ذهنی را می‌توان به‌عنوان تمرین‌های عمومی در این زمینه معرفی کرد. این تمرین‌های بدین قرارند:
- صورت‌بندی اهداف
- تصویرسازی ذهنی
- توسعه برنامه‌های مسابقه
- تمرین مهارت‌های مقابله با استرس به‌گونه‌ای که به شکل خودکار درآیند
- به‌کارگیری شبیه‌سازی رقابتی
- راهبردهای مدیریت افکار
- فنون مدیریت هیجان
- توسعه مهارت‌ها و برنامه‌های مدو یریت بازگردانی توجه
بدیهی است برای ایجاد و تقویت این مهارت‌ها به کمک متخصصان نیاز است. بنابراین بهتر است برای پرورش این ویژگی‌ها در خود از تجربۀ متخصصان روانشناسی ورزشی، مربیان و قهرمانان بهره‌مند شوید.
منبع:
Krane,V., Williams, J. M., & Graupensperger, S. A. (2021). Psychological Characteristics of Peak Performance. In J. M. Williams & V. Krane (Eds.), APPLIED SPORT PSYCHOLOGY: PERSONAL GROWTH TOPEAK PERFORMANCE (8 ed.). McGraw-Hil
ارسال نظر